История Рима от основания города

Книга XXIV, гл. 41

41. Eodem an­no in His­pa­nia va­rie res ges­tae. Nam pri­us­quam Ro­ma­ni am­nem Hi­be­rum tran­si­rent, in­gen­tes co­pias His­pa­no­rum Ma­go et Hasdru­bal fu­de­runt; [2] de­fe­cis­set­que ab Ro­ma­nis ul­te­rior His­pa­nia, ni P. Cor­ne­lius rap­tim tra­duc­to exer­ci­tu Hi­be­rum du­biis so­cio­rum ani­mis in tem­po­re ad­ve­nis­set. [3] Pri­mo ad Castrum Al­bum — lo­cus est in­sig­nis cae­de mag­ni Ha­mil­ca­ris — castra Ro­ma­ni ha­bue­re. [4] Arx erat mu­ni­ta et con­ve­xe­rant an­te fru­men­tum; ta­men, quia om­nia cir­ca hos­tium ple­na erant, ag­men­que Ro­ma­num in­pu­ne in­cur­sa­tum ab equi­ti­bus hos­tium fue­rat et ad duo mi­lia aut mo­ra­to­rum aut pa­lan­tium per ag­ros in­ter­fec­ta, ces­se­re in­de Ro­ma­ni pro­pius pa­ca­ta lo­ca et ad mon­tem Vic­to­riae castra com­mu­ni­ve­re. [5] Eo Cn. Sci­pio cum om­ni­bus co­piis et Hasdru­bal Gis­go­nis fi­lius, ter­tius Car­tha­gi­nien­sium dux, cum exer­ci­tu ius­to ad­ve­nit, contra­que castra Ro­ma­na trans flu­vium om­nes con­se­de­re. [6] P. Sci­pio cum ex­pe­di­tis clam pro­fec­tus ad lo­ca cir­ca vi­sen­da haud fe­fel­lit hos­tes, oppres­sis­sentque eum in pa­ten­ti­bus cam­pis, ni tu­mu­lum in pro­pin­quo ce­pis­set. Ibi quo­que cir­cum­ses­sus ad­ven­tu frat­ris ob­si­dio­ne exi­mi­tur. [7] Cas­tu­lo, urbs His­pa­niae va­li­da ac no­bi­lis et adeo co­niuncta so­cie­ta­te Poe­nis ut uxor in­de Han­ni­ba­li es­set, ad Ro­ma­nos de­fe­cit. [8] Car­tha­gi­nien­ses Ili­tur­gim op­pug­na­re ador­ti, quia prae­si­dium ibi Ro­ma­num erat, vi­de­ban­tur­que ino­pia ma­xi­me eum lo­cum ex­pug­na­tu­ri. [9] Cn. Sci­pio, ut so­ciis prae­si­dio­que fer­ret opem, cum le­gio­ne ex­pe­di­ta pro­fec­tus in­ter bi­na castra cum mag­na cae­de hos­tium ur­bem est ingres­sus et pos­te­ro die erup­tio­ne aeque fe­li­ci pug­na­vit. [10] Sup­ra duo­de­cim mi­lia ho­mi­num cae­sa duo­bus proe­liis, plus mil­le ho­mi­num cap­tum cum sex et tri­gin­ta mi­li­ta­ri­bus sig­nis. [11] Ita ab Ili­tur­gi re­ces­sum est. Bi­ger­ra in­de urbs — so­cii et hi Ro­ma­no­rum erant — a Car­tha­gi­nien­si­bus op­pug­na­ri coep­ta est. Eam ob­si­dio­nem si­ne cer­ta­mi­ne ad­ve­niens Cn. Sci­pio sol­vit.