Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1950/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
4. (1) Êîí÷àëîñü ëåòî; ïîäõîäèëî âðåìÿ êîíñóëüñêèõ âûáîðîâ. Ñåíàò âñòðåâîæèëî ïèñüìî Ìàðöåëëà: íå â èíòåðåñàõ ãîñóäàðñòâà äàòü ñåé÷àñ Ãàííèáàëó ïåðåäûøêó; òåñíèìûé Ìàðöåëëîì, îí îòñòóïàåò è îòêàçûâàåòñÿ îò ñðàæåíèÿ. (2) Îïàñàëèñü è îòîçâàòü Ìàðöåëëà â ðàçãàð âîåííûõ äåéñòâèé, è îñòàòüñÿ íà ãîä áåç êîíñóëîâ. (3) Ñî÷ëè çà ëó÷øåå îòîçâàòü èç Ñèöèëèè êîíñóëà Âàëåðèÿ, õîòÿ îí è áûë âíå ïðåäåëîâ Èòàëèè. (4) Ïî âåëåíèþ ñåíàòà ãîðîäñêîé ïðåòîð Ëóöèé Ìàíëèé îòïðàâèë åìó ïèñüìî, ïðèëîæèâ ê íåìó è ïèñüìî êîíñóëà Ìàðêà Ìàðöåëëà; ÷òîáû Âàëåðèþ áûëî ïîíÿòíî, ïî÷åìó åãî, à íå åãî ñîòîâàðèùà îòçûâàþò ñåíàòîðû èç ïðîâèíöèè. (5) Ïî÷òè â ýòî æå âðåìÿ ïðèáûëè ïîñëû îò öàðÿ Ñèôàêà è ðàññêàçàëè, êàê óäà÷íî îí âîåâàë ñ êàðôàãåíÿíàìè. (6) Îíè óòâåðæäàëè, ÷òî äëÿ èõ öàðÿ íåò íàðîäà íåíàâèñòíåå êàðôàãåíÿí è ìèëåå ðèìëÿí; îí óæå ïîñûëàë ïîñëîâ â Èñïàíèþ ê ðèìñêèì âîåíà÷àëüíèêàì, Ãíåþ è Ïóáëèþ Êîðíåëèÿì18; òåïåðü îí ñ.276 ïîæåëàë èñïðîñèòü äðóæáó Ðèìà êàê áû ó ñàìûõ åå èñòîêîâ. (7) Ñåíàò íå òîëüêî äàë ìèëîñòèâûé îòâåò ïîñëàì, íî è îòïðàâèë ê öàðþ ñâîèõ ïîñëîâ ñ ïîäàðêàìè: Ëóöèÿ Ãåíóöèÿ, Ïóáëèÿ Ïåòåëèÿ è Ïóáëèÿ Ïîïèëèÿ; (8) â ïîäàðîê ïîâåçëè: ïóðïóðíûå òîãó è òóíèêó; êðåñëî, îòäåëàííîå ñëîíîâîé êîñòüþ, è çîëîòóþ ÷àøó âåñîì â ïÿòü ôóíòîâ. (9) Ïîñëàì áûëî âåëåíî ïîñåòèòü è äðóãèõ àôðèêàíñêèõ öàðüêîâ, èì òîæå îòïðàâëåíû áûëè ïîäàðêè: òîãè ñ ïóðïóðíîé êàéìîé è çîëîòûå ÷àøè âåñîì â òðè ôóíòà. (10) È â Àëåêñàíäðèþ ê öàðÿì Ïòîëåìåþ è Êëåîïàòðå19 îòïðàâëåíû áûëè ïîñëàìè Ìàðê Àòèëèé è Ìàíèé Àöèëèé: íàïîìíèòü î ñòàðîé äðóæáå è âîçîáíîâèòü åå; â ïîäàðîê ïîñëàíû áûëè: öàðþ ïóðïóðíûå òîãà è òóíèêà, êðåñëî, îòäåëàííîå ñëîíîâîé êîñòüþ; öàðèöå — ðàñøèòûé ïëàù è ïóðïóðíàÿ íàêèäêà. (11)  òî ëåòî èç ñîñåäíèõ ãîðîäîâ è ñåëåíèé ÷àñòî ïðèõîäèëè èçâåñòèÿ î çíàìåíèÿõ: â Òóñêóëå ðîäèëñÿ ÿãíåíîê ñ âûìåíåì, ïîëíûì ìîëîêà; ìîëíèÿ óäàðèëà â êðûøó Þïèòåðîâà õðàìà, è åå ïî÷òè öåëèêîì ñíåñëî; (12) ïî÷òè â òå æå äíè â Àíàãíèè20 ìîëíèÿ óäàðèëà â çåìëþ ïåðåä âîðîòàìè è çåìëÿ ãîðåëà äåíü è íî÷ü, õîòÿ íè÷åãî, ÷òî ìîãëî áû ãîðåòü, òóò íå áûëî; ïðè ñêðåùåíèè äîðîã ó Àíàãíèè, â ðîùå Äèàíû, ïòèöû ïîêèíóëè ñâîè ãíåçäà; (13) â Òàððàöèíå21, íåäàëåêî îò ãàâàíè, èç ìîðÿ âûïðûãèâàëè, ñëîâíî èãðàþùèå ðûáû, çìåè óäèâèòåëüíîé âåëè÷èíû; (14) â Òàðêâèíèÿõ22 ðîäèëñÿ ïîðîñåíîê ñ ÷åëîâå÷åñêèì ëèöîì; â îêðåñòíîñòÿõ Êàïåíû, âîçëå ðîùè Ôåðîíèè23, ñ ÷åòûðåõ ñòàòóé, ñëîâíî îáèëüíûé ïîò, òåêëà äíåì è íî÷üþ êðîâü. (15) Äëÿ îòâðàùåíèÿ ýòèõ çíàìåíèé ïî óêàçàíèþ ïîíòèôèêîâ â æåðòâó áîãàì ïðèíåñëè êðóïíûõ æèâîòíûõ; íàçíà÷åí áûë äåíü äëÿ ìîëåáñòâèÿ â Ðèìå ïåðåä ïàðàäíûìè ëîæàìè áîãîâ è äðóãîé äåíü äëÿ ìîëåáñòâèÿ — ó ðîùè Ôåðîíèè â Êàïåíñêîé îáëàñòè. |
4. Iam aestas in exitu erat, comitiorumque consularium instabat tempus; sed litterae Marcelli negantis e re publica esse vestigium abscedi ab Hannibale, cui cedenti certamenque abnuenti gravis ipse instaret, [2] curam iniecerant ne aut consulem tum maxime res agentem a bello avocarent, aut in annum consules deessent. [3] Optimum visum est, quamquam extra Italiam esset, Valerium potius consulem ex Sicilia revocari. [4] Ad eum litterae iussu senatus ab L. Manlio praetore urbano missae cum litteris consulis M. Marcelli, ut ex iis nosceret quae causa patribus eum potius quam collegam revocandi ex provincia esset. [5] Eo fere tempore legati ab rege Syphace Romam venerunt, quae is prospera proelia cum Carthaginiensibus fecisset memorantes: [6] regem nec inimiciorem ulli populo quam Carthaginiensi nec amiciorem quam Romano esse adfirmabant; misisse eum antea legatos in Hispaniam ad Cn. et P. Cornelios imperatores Romanos; nunc ab ipso velut fonte petere Romanam amicitiam voluisse. [7] Senatus non legatis modo benigne respondit, sed et ipse legatos cum donis ad regem misit, L. Genucium, P. Poetelium, P. Popillium. [8] Dona tulere togam et tunicam purpuream, sellam eburneam, pateram ex quinque pondo auri factam. [9] Protinus et alios Africae regulos iussi adire. Iis quoque quae darentur portata, togae praetextae et terna pondo paterae aureae. [10] Et Alexandream ad Ptolomaeum et Cleopatram reges M. Atilius et M’. Acilius legati, ad commemorandam renovandamque amicitiam missi, dona tulere, regi togam et tunicam purpuream cum sella eburnea, reginae pallam pictam cum amiculo purpureo. [11] Multa ea aestate qua haec facta sunt ex propinquis urbibus agrisque nuntiata sunt prodigia: Tusculi agnum cum ubere lactenti natum, Iovis aedis culmen fulmine ictum ac prope omni tecto nudatum; [12] isdem ferme diebus Anagniae terram ante portam ictam diem ac noctem sine ullo ignis alimento arsisse, et aves ad compitum Anagninum in luco Dianae nidos in arboribus reliquisse; [13] Tarracinae in mari haud procul portu angues magnitudinis mirae lascivientium piscium modo exsultasse; [14] Tarquiniis porcum cum ore humano genitum, et in agro Capenate ad lucum Feroniae quattuor signa sanguine multo diem ac noctem sudasse. [15] Haec prodigia hostiis maioribus procurata decreto pontificum; et supplicatio diem unum Romae ad omnia pulvinaria, alterum in Capenati agro ad Feroniae lucum indicta. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß