История Рима от основания города

Книга XXVII, гл. 15

15. Spe­cu­la­to­res qui pro­se­que­ren­tur ag­men mis­si pos­te­ro die ret­tu­le­runt Brut­tios Han­ni­ba­lem pe­te­re.

[2] Is­dem fer­me die­bus et ad Q. Ful­vium con­su­lem Hir­pi­ni et Lu­ca­ni et Vol­ceien­tes tra­di­tis prae­si­diis Han­ni­ba­lis quae in ur­bi­bus ha­be­bant de­di­de­runt se­se, cle­men­ter­que a con­su­le cum ver­bo­rum tan­tum cas­ti­ga­tio­ne ob er­ro­rem prae­te­ri­tum ac­cep­ti sunt; [3] et Brut­tiis si­mi­lis spes ve­niae fac­ta est, cum ab iis Vi­bius et Pac­cius frat­res, lon­ge no­bi­lis­si­mi gen­tis eius, ean­dem quae da­ta Lu­ca­nis erat con­di­cio­nem de­di­tio­nis pe­ten­tes ve­nis­sent.

[4] Q. Fa­bius con­sul op­pi­dum in Sal­len­ti­nis Man­du­riam vi ce­pit; ibi ad tria mi­lia ho­mi­num cap­ta et ce­te­rae prae­dae ali­quan­tum. In­de Ta­ren­tum pro­fec­tus in ip­sis fau­ci­bus por­tus po­suit castra. [5] Na­ves quas Lae­vi­nus tu­tan­dis com­mea­ti­bus ha­bue­rat par­tim machi­na­tio­ni­bus one­rat ap­pa­ra­tu­que moe­nium op­pug­nan­do­rum, par­tim tor­men­tis et sa­xis om­ni­que mis­si­lium te­lo­rum ge­ne­re instruit, one­ra­rias quo­que, non eas so­lum quae re­mis age­ren­tur, [6] ut alii machi­nas sca­las­que ad mu­ros fer­rent, alii pro­cul ex na­vi­bus vol­ne­ra­rent moe­nium pro­pug­na­to­res. [7] Hae na­ves ab aper­to ma­ri ut ur­bem adgre­de­ren­tur instruc­tae pa­ra­tae­que sunt; et erat li­be­rum ma­re clas­se Pu­ni­ca, cum Phi­lip­pus op­pug­na­re Aeto­los pa­ra­ret, Cor­cy­ram tra­mis­sa. [8] In Brut­tiis in­te­rim Cau­lo­niae op­pug­na­to­res sub ad­ven­tum Han­ni­ba­lis, ne oppri­me­ren­tur, in tu­mu­lum a prae­sen­ti im­pe­tu tu­tum, ad ce­te­ra ino­pem, con­ces­se­re.

[9] Fa­bium Ta­ren­tum ob­si­den­tem le­ve dic­tu mo­men­tum ad rem in­gen­tem po­tiun­dam adiu­vit. Prae­si­dium Brut­tio­rum da­tum ab Han­ni­ba­le Ta­ren­ti­ni ha­be­bant. Eius prae­si­dii prae­fec­tus de­pe­ri­bat amo­re mu­lier­cu­lae cui­us fra­ter in exer­ci­tu Fa­bii con­su­lis erat. [10] Is cer­tior lit­te­ris so­ro­ris fac­tus de no­va con­sue­tu­di­ne ad­ve­nae lo­cup­le­tis at­que in­ter po­pu­la­ris tam ho­no­ra­ti, spem nac­tus per so­ro­rem quo­li­bet in­pel­li aman­tem pos­se, quid spe­ra­ret ad con­su­lem de­tu­lit. [11] Quae cum haud va­na co­gi­ta­tio vi­sa es­set, pro per­fu­ga ius­sus Ta­ren­tum tran­si­re, ac per so­ro­rem prae­fec­to con­ci­lia­tus, pri­mo oc­cul­te temptan­do ani­mum, dein sa­tis explo­ra­ta le­vi­ta­te blan­di­tiis mu­lieb­ri­bus per­pu­lit eum ad pro­di­tio­nem cus­to­diae lo­ci cui prae­po­si­tus erat. [12] Ubi et ra­tio agen­dae rei et tem­pus con­ve­nit, mi­les noc­te per in­ter­val­la sta­tio­num clam ex ur­be emis­sus ea quae ac­ta erant quae­que ut age­ren­tur con­ve­ne­rat ad con­su­lem re­fert.

[13] Fa­bius vi­gi­lia pri­ma da­to sig­no iis qui in ar­ce erant qui­que cus­to­diam por­tus ha­be­bant, ip­se cir­cu­mi­to por­tu ab re­gio­ne ur­bis in orien­tem ver­sa oc­cul­tus con­se­dit. [14] Ca­ne­re in­de tu­bae si­mul ab ar­ce si­mul a por­tu et ab na­vi­bus quae ab aper­to ma­ri ad­pul­sae erant, cla­mor­que un­di­que cum in­gen­ti tu­mul­tu un­de mi­ni­mum pe­ri­cu­li erat de in­dustria or­tus. [15] Con­sul in­te­rim si­len­tio con­ti­ne­bat suos. Igi­tur De­moc­ra­tes, qui prae­fec­tus an­tea clas­sis fue­rat, for­te il­lo lo­co prae­po­si­tus, postquam quie­ta om­nia cir­ca se vi­dit, alias par­tes eo tu­mul­tu per­so­na­re ut cap­tae ur­bis in­ter­dum ex­ci­ta­re­tur cla­mor, [16] ve­ri­tus ne in­ter cuncta­tio­nem suam con­sul ali­quam vim fa­ce­ret ac sig­na in­fer­ret, prae­si­dium ad ar­cem, un­de ma­xi­me ter­ri­bi­lis ac­ci­de­bat so­nus, tra­du­cit. [17] Fa­bius cum et ex tem­po­ris spa­tio et ex si­len­tio ip­so, quod, ubi pau­lo an­te stre­pe­bant ex­ci­tan­tes vo­can­tes­que ad ar­ma, in­de nul­la ac­ci­de­bat vox, de­duc­tas cus­to­dias sen­sis­set, fer­ri sca­las ad eam par­tem mu­ri qua Brut­tio­rum co­hor­tem prae­si­dium agi­ta­re pro­di­tio­nis con­ci­lia­tor nun­tia­ve­rat iubet. [18] Ea pri­mum cap­tus est mu­rus adiu­van­ti­bus re­ci­pien­ti­bus­que Brut­tiis, et transcen­sum in ur­bem est; in­de et pro­xu­ma ref­rac­ta por­ta, ut fre­quen­ti ag­mi­ne sig­na in­fer­ren­tur. [19] Tum cla­mo­re sub­la­to sub or­tum fer­me lu­cis nul­lo ob­vio ar­ma­to in fo­rum per­ve­niunt, om­nes­que un­di­que qui ad ar­cem por­tum­que pug­na­bant in se con­ver­te­runt.