История Рима от основания города

Книга XXVIII, гл. 46

46. Pro­fec­tus in Si­ci­liam est tri­gin­ta na­vi­bus lon­gis, vo­lun­ta­rio­rum sep­tem fer­me mi­li­bus in na­ves im­po­si­tis. [2] Et P. Li­ci­nius in Brut­tios ad duos exer­ci­tus con­su­la­res ve­nit. Ex iis eum si­bi sumpsit quem L. Ve­tu­rius con­sul ha­bue­rat; [3] Me­tel­lo ut, qui­bus prae­fuis­set le­gio­ni­bus, iis praees­set, fa­ci­lius cum ad­sue­tis im­pe­rio rem ges­tu­rum ra­tus per­mi­sit. [4] Et prae­to­res di­ver­si in pro­vin­cias pro­fec­ti. Et quia pe­cu­nia ad bel­lum dee­rat, ag­ri Cam­pa­ni re­gio­nem a Fos­sa Grae­ca ad ma­re ver­sam ven­de­re quaes­to­res ius­si, [5] in­di­cio quo­que per­mis­so qui ager ci­vis Cam­pa­ni fuis­set, uti is pub­li­cus po­pu­li Ro­ma­ni es­set; in­di­ci prae­mium consti­tu­tum, quan­tae pe­cu­niae ager in­di­ca­tus es­set pars de­cu­ma. [6] Et Cn. Ser­vi­lio prae­to­ri ur­ba­no ne­go­tium da­tum ut Cam­pa­ni ci­ves, ubi cui­que ex se­na­tus con­sul­to li­ce­ret ha­bi­ta­re, ibi ha­bi­ta­rent, ani­mad­ver­te­ret­que in eos qui ali­bi ha­bi­ta­rent.

[7] Eadem aes­ta­te Ma­go Ha­mil­ca­ris fi­lius ex mi­no­re Ba­lia­rium in­su­la, ubi hi­ber­na­rat, iuven­tu­te lec­ta in clas­sem im­po­si­ta, in Ita­liam tri­gin­ta fer­me rostra­tis na­vi­bus et mul­tis one­ra­riis duo­de­cim mi­lia pe­di­tum, duo fer­me equi­tum traie­cit, [8] Ge­nuam­que nul­lis prae­si­diis ma­ri­tu­mam oram tu­tan­ti­bus re­pen­ti­no ad­ven­tu ce­pit. In­de ad oram Li­gu­rum Al­pi­no­rum, si quos ibi mo­tus fa­ce­re pos­set, clas­sem ap­pu­lit. [9] In­gau­ni — Li­gu­rum ea gens est — bel­lum ea tem­pes­ta­te ge­re­bant cum Epan­te­riis Mon­ta­nis. [10] Igi­tur Poe­nus Sa­vo­ne, op­pi­do Al­pi­no, prae­da de­po­si­ta et de­cem lon­gis na­vi­bus in sta­tio­ne ad prae­si­dium re­lic­tis, ce­te­ris Car­tha­gi­nem mis­sis ad tuen­dam ma­ri­tu­mam oram, quia fa­ma erat Sci­pio­nem traiec­tu­rum, [11] ip­se so­cie­ta­te cum In­gau­nis, quo­rum gra­tiam ma­le­bat, com­po­si­ta Mon­ta­nos insti­tuit op­pug­na­re. Et cres­ce­bat exer­ci­tus in dies ad fa­mam no­mi­nis eius Gal­lis un­di­que confluen­ti­bus. [12] Ea res lit­te­ris cog­ni­ta Sp. Luc­re­ti, ne frustra Hasdru­ba­le cum exer­ci­tu de­le­to bien­nio an­te fo­rent lae­ta­ti, si par aliud in­de bel­lum, du­ce tan­tum mu­ta­to, ore­re­tur, cu­ram in­gen­tem ac­cen­dit pat­ri­bus. [13] Ita­que et M. Li­vium pro­con­su­lem ex Et­ru­ria vo­lo­num exer­ci­tum ad­mo­ve­re Ari­mi­num ius­se­runt, et Cn. Ser­vi­lio prae­to­ri ne­go­tium da­tum ut, si e re pub­li­ca cen­se­ret es­se, duas ur­ba­nas le­gio­nes, im­pe­rio cui vi­de­re­tur da­to, ex ur­be du­ci iube­ret. M. Va­le­rius Lae­vi­nus Ar­re­tium eas le­gio­nes du­xit.

[14] Eis­dem die­bus na­ves one­ra­riae Poe­no­rum ad oc­to­gin­ta cir­ca Sar­di­niam ab Cn. Oc­ta­vio, qui pro­vin­ciae praee­rat, cap­tae. Eas Coe­lius fru­men­to mis­so ad Han­ni­ba­lem com­mea­tu­que onus­tas, Va­le­rius prae­dam Et­rus­cam Li­gu­rum­que et Mon­ta­no­rum cap­ti­vos Car­tha­gi­nem por­tan­tes cap­tas tra­dit. [15] In Brut­tiis ni­hil fer­me an­no eo me­mo­ra­bi­le ges­tum. Pes­ti­len­tia in­ces­se­rat pa­ri cla­de in Ro­ma­nos Poe­nos­que, ni­si quod Pu­ni­cum exer­ci­tum su­per mor­bum etiam fa­mes ad­fe­cit. [16] Prop­ter Iuno­nis La­ci­niae templum aes­ta­tem Han­ni­bal egit, ibi­que aram con­di­dit de­di­ca­vit­que cum in­gen­ti re­rum ab se ges­ta­rum ti­tu­lo, Pu­ni­cis Grae­cis­que lit­te­ris insculpto.