Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXX, ãë. 40

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ

40. (1) Êîãäà ïîñëû ðèì­ñêèå è êàð­ôà­ãåí­ñêèå ïðè­áû­ëè èç Àôðè­êè â Ðèì, ñåíàò ñîáðàë­ñÿ â õðà­ìå Áåë­ëî­íû. (2) Ëóöèé ñ.434 Âåòó­ðèé Ôèëîí115 ðàñ­ñêà­çàë î ñðà­æå­íèè ñ Ãàí­íè­áà­ëîì, ïîñëåä­íåì äëÿ êàð­ôà­ãå­íÿí, è î òîì, ÷òî âîéíå, è òÿæå­ëîé è ãîðåñò­íîé, ïðè­õî­äèò êîíåö. Ñåíà­òî­ðîâ îõâà­òè­ëà âåëè­êàÿ ðàäîñòü, (3) Ôèëîí ðàñ­ñêà­çàë òàê­æå, ÷òî ðàç­áèò è Âåð­ìè­íà, ñûí Ñèôà­êà, — ïðè­áàâ­êà, ïóñòü íåçíà­÷è­òåëü­íàÿ, ê âåëè­êîé ïîáåäå. Ôèëî­íó âåëå­ëè âûé­òè ê ñîáðàâ­øå­ìó­ñÿ íàðî­äó è ïîäå­ëèòü­ñÿ ñ íèì ðàäî­ñòüþ. (4) Âñå õðà­ìû â Ãîðî­äå îòêðû­òû áûëè äëÿ áëà­ãî­äà­ðå­íèÿ, è áûëî ïðåä­ïè­ñà­íî ñâåð­øèòü òðåõ­äíåâ­íîå ìîëåá­ñò­âèå.

Ïîñëàì Êàð­ôà­ãå­íà è öàðÿ Ôèëèï­ïà, êîòî­ðûå òîæå ïðè­áû­ëè è ïðî­ñè­ëè, ÷òîáû èõ äîïó­ñòè­ëè ê ñåíà­òó, äèê­òà­òîð ïî ïðè­êà­çó ñåíà­òà îòâå­òèë, ÷òî èõ ïðåä­ñòà­âÿò ñåíà­òó íîâûå êîí­ñó­ëû. (5) Âûáî­ðû ïðî­øëè: êîí­ñó­ëà­ìè áûëè èçáðà­íû Ãíåé Êîð­íå­ëèé Ëåí­òóë è Ïóá­ëèé Ýëèé Ïåò; ïðå­òî­ðà­ìè Ìàðê Þíèé Ïåíí, êîòî­ðî­ìó âûïà­ëà ïî æðå­áèþ ãîðîä­ñêàÿ ïðå­òó­ðà; Ìàðê Âàëå­ðèé Ôàëü­òîí, êîòî­ðî­ìó âûïàë Áðóò­òèé[2]; Ìàðê Ôàáèé Áóòå­îí, ïîëó­÷èâ­øèé Ñàð­äè­íèþ, è Ïóá­ëèé Ýëèé Òóáå­ðîí, ïîëó­÷èâ­øèé Ñèöè­ëèþ. (6) Ïðî­âèí­öèè êîí­ñó­ëàì ðåøå­íî áûëî íå íàçíà­÷àòü, ïîêà íå áóäóò âûñëó­øà­íû ïîñëû öàðÿ Ôèëèï­ïà è êàð­ôà­ãåí­ñêèå: ïðåä­âèäå­ëè, ÷òî îäíà âîé­íà êîí­÷èò­ñÿ — íà÷­íåò­ñÿ äðó­ãàÿ.

(7) Êîí­ñóë Ãíåé Ëåí­òóë ãîðåë æåëà­íè­åì ïîëó­÷èòü Àôðè­êó: åñëè ïðî­äëèò­ñÿ âîé­íà, òî ïîáåäà áóäåò ëåã­êîé; åñëè âîéíå êîíåö, òî ñëà­âåí áóäåò êîí­ñóë, ïðè êîòî­ðîì âåëè­êàÿ âîé­íà çàâåð­øè­ëàñü. (8) Îí çàÿâèë, ÷òî íå ïîòåð­ïèò íèêà­êèõ îáñóæ­äå­íèé è äåé­ñò­âèé, ïîêà íå ïîëó­÷èò Àôðè­êó êàê ïðî­âèí­öèþ ïî äåêðå­òó ñåíà­òà. Ñîòî­âà­ðèù åãî, ÷åëî­âåê ðàçóì­íûé è ðàñ­ñóäè­òåëü­íûé, íå ñòàë ïðå­ðå­êàòü­ñÿ ñ íèì, ïîíè­ìàÿ, ÷òî îñïà­ðè­âàòü ñëà­âó Ñöè­ïè­î­íà íå òîëü­êî íåñïðà­âåä­ëè­âî, íî è íå ïîä ñèëó Ëåí­òó­ëó. (9) Íàðîä­íûå òðè­áó­íû Êâèíò Ìèíó­öèé Ôåðì è Ìàíèé Àöè­ëèé Ãëàá­ðè­îí ãîâî­ðè­ëè, ÷òî Ãíåé Êîð­íå­ëèé ïîâòî­ðÿ­åò ïðî­øëî­ãîä­íþþ íåóäà÷­íóþ ïîïûò­êó Òèáå­ðèÿ Êëàâ­äèÿ116. (10) Òîãäà ïî ðåøå­íèþ ñåíà­òà îáðà­òè­ëèñü ê íàðî­äó ñ âîïðî­ñîì, êîìó æåëà­åò îí âðó­÷èòü ãëàâ­íîå êîìàí­äî­âà­íèå â Àôðè­êå, è âñå òðèä­öàòü ïÿòü òðèá âðó­÷è­ëè ýòî êîìàí­äî­âà­íèå Ñöè­ïè­î­íó. (11) Íà ñåé ðàç ïîñëå ìíî­ãî­÷èñ­ëåí­íûõ çàñåäà­íèé â ñåíà­òå è íàðîä­íûõ ñîáðà­íèé äåëî êîí­÷è­ëîñü òåì, ÷òî ðåøå­íèå ïðå­äî­ñòàâ­ëå­íî áûëî ñåíà­òó. (12) Ñåíà­òî­ðû, äàâ, ñîãëàñ­íî óãî­âî­ðó117, êëÿò­âó, ïîñòà­íî­âè­ëè: ïóñòü êîí­ñó­ëû äîãî­âî­ðÿò­ñÿ ìåæ­äó ñîáîé èëè áðî­ñÿò æðå­áèé, êîìó îñòà­âàòü­ñÿ â Èòà­ëèè, à êîìó êîìàí­äî­âàòü ôëî­òîì â ïÿòü­äå­ñÿò ñóäîâ. Ïîëó­÷èâ­øèé ôëîò ïóñòü îòïëû­âà­åò â Ñèöè­ëèþ; (13) åñëè ìèð ñ êàð­ôà­ãå­íÿ­íà­ìè çàêëþ­÷èòü íå óäàñò­ñÿ, ïóñòü ïåðå­ïðà­âèò­ñÿ â Àôðè­êó, ïóñòü êîí­ñóë âåäåò âîé­íó íà ìîðå, à Ñöè­ïè­îí, îáëà­äàÿ òîé æå ïîë­íîòîé âëà­ñòè, ÷òî è ðàíü­øå, — íà ñóøå. (14) Åñëè îá óñëî­âè­ÿõ ìèðà äîãî­âî­ðÿò­ñÿ, òî íàðîä­íûå òðè­áó­íû ñïðî­ñÿò ó íàðî­äà, äîâå­ðÿ­åò ëè îí çàêëþ­÷àòü ìèð Ïóá­ëèþ Ñöè­ïè­î­íó èëè æå êîí­ñó­ëó è êîìó íàä­ëå­æèò ïåðå­âî­çèòü èç Àôðè­êè ïîáåäî­íîñ­íîå âîé­ñêî, åñëè â òîì áóäåò ïîòðåá­íîñòü. (15) Åñëè íàðîä ïîâå­ëèò ñ.435 Ïóá­ëèþ Ñöè­ïè­î­íó è çàêëþ­÷èòü ìèð, è ïåðå­âåç­òè âîé­ñêî, òî êîí­ñóë ïóñòü íå ïåðå­ïðàâ­ëÿ­åò­ñÿ èç Ñèöè­ëèè â Àôðè­êó, (16) à äðó­ãîé êîí­ñóë, êîòî­ðî­ìó âûïà­ëà Èòà­ëèÿ, ïóñòü ïðè­ìåò äâà ëåãè­î­íà îò ïðå­òî­ðà Ìàð­êà Ñåêñ­òèÿ.

40. Le­ga­ti ex Af­ri­ca Ro­ma­ni si­mul Car­tha­gi­nien­ses­que cum ve­nis­sent Ro­mam, se­na­tus ad aedem Bel­lo­nae ha­bi­tus est. [2] Ubi cum L. Ve­tu­rius Phi­lo pug­na­tum cum Han­ni­ba­le es­se sup­re­ma Car­tha­gi­nien­si­bus pug­na fi­nem­que tan­dem lu­gub­ri bel­lo in­po­si­tum in­gen­ti lae­ti­tia pat­rum ex­po­suis­set, [3] adie­cit Ver­mi­nam etiam Sypha­cis fi­lium, quae par­va be­ne ges­tae rei ac­ces­sio erat, de­vic­tum. In con­tio­nem in­de pro­di­re ius­sus gau­dium­que id po­pu­lo in­per­ti­re. [4] Tum pa­te­fac­ta gra­tu­la­tio­ni om­nia in ur­be templa suppli­ca­tio­nes­que in tri­duum dec­re­tae. Le­ga­tis Car­tha­gi­nien­sium et Phi­lip­pi re­gis — nam hi quo­que ve­ne­rant — pe­ten­ti­bus ut se­na­tus si­bi da­re­tur res­pon­sum ius­su pat­rum ab dic­ta­to­re est con­su­les no­vos iis se­na­tum da­tu­ros es­se.

[5] Co­mi­tia in­de ha­bi­ta. Crea­ti con­su­les Cn. Cor­ne­lius Len­tu­lus, P. Aeli­us Pae­tus; prae­to­res M. Iuni­us Pen­nus, cui sors ur­ba­na eve­nit, M. Va­le­rius Fal­to Brut­tios, M. Fa­bius Bu­teo Sar­di­niam, P. Aeli­us Tu­be­ro Si­ci­liam est sor­ti­tus. [6] De pro­vin­ciis con­su­lum ni­hil an­te pla­ce­bat agi quam le­ga­ti Phi­lip­pi re­gis et Car­tha­gi­nien­sium audi­ti es­sent; bel­li fi­nem al­te­rius, al­te­rius prin­ci­pium pros­pi­cie­bant ani­mis.

[7] Cn. Len­tu­lus con­sul cu­pi­di­ta­te flag­ra­bat pro­vin­ciae Af­ri­cae, seu bel­lum fo­ret, fa­ci­lem vic­to­riam, seu iam fi­ni­re­tur, fi­ni­ti tan­ti bel­li se con­su­le glo­riam pe­tens. [8] Ne­ga­re ita­que pri­us quic­quam agi pas­su­rum quam si­bi pro­vin­cia Af­ri­ca dec­re­ta es­set, con­ce­den­te con­le­ga, mo­de­ra­to vi­ro et pru­den­ti, qui glo­riae eius cer­ta­men cum Sci­pio­ne, prae­ter­quam quod ini­quum es­set, etiam in­par fu­tu­rum cer­ne­bat. [9] Q. Mi­nu­cius Ther­mus et M’. Aci­lius Glab­rio tri­bu­ni ple­bis rem prio­re an­no ne­qui­quam tempta­tam ab Ti. Clau­dio con­su­le Cn. Cor­ne­lium tempta­re aie­bant; [10] ex auc­to­ri­ta­te pat­rum la­tum ad po­pu­lum es­se cui­us vel­lent im­pe­rium in Af­ri­ca es­se; om­nes quin­que et tri­gin­ta tri­bus P. Sci­pio­ni id im­pe­rium dec­re­vis­se. [11] Mul­tis con­ten­tio­ni­bus et in se­na­tu et ad po­pu­lum ac­ta res postre­mo eo de­duc­ta est ut se­na­tui per­mit­te­rent. [12] Pat­res igi­tur iura­ti — ita enim con­ve­ne­rat — cen­sue­runt uti con­su­les pro­vin­cias in­ter se con­pa­ra­rent sor­ti­ren­tur­ve uter Ita­liam, uter clas­sem na­vium quin­qua­gin­ta ha­be­ret; cui clas­sis ob­ve­nis­set in Si­ci­liam na­vi­ga­ret; [13] si pax cum Car­tha­gi­nien­si­bus com­po­ni ne­quis­set, in Af­ri­cam trai­ce­ret; con­sul ma­ri, Sci­pio eodem quo ad­huc iure im­pe­rii ter­ra rem ge­re­ret; [14] si con­di­cio­nes con­ve­ni­rent pa­cis, tri­bu­ni ple­bis po­pu­lum ro­ga­rent ut­rum con­su­lem an P. Sci­pio­nem iube­rent pa­cem da­re, et quem, si de­por­tan­dus exer­ci­tus vic­tor ex Af­ri­ca es­set, de­por­ta­re; [15] si pa­cem per P. Sci­pio­nem da­ri at­que ab eodem exer­ci­tum de­por­ta­ri ius­sis­sent, ne con­sul ex Si­ci­lia in Af­ri­cam trai­ce­ret. [16] Al­ter con­sul, cui Ita­lia eve­nis­set, duas le­gio­nes a M. Sex­tio prae­to­re ac­ci­pe­ret.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 115Ñð. âûøå, ãë. 38, 4.
  • 116Ñð. âûøå, ãë. 27, 2 ñë.
  • 117Ðåä­êàÿ, ýêñ­òðà­îð­äè­íàð­íàÿ ïðî­öåäó­ðà. Ñð.: XXVI, 33, 14; XLII, 21, 5.
  • ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß ÐÅÄÀÊÖÈÈ ÑÀÉÒÀ
  • [2]Â èçä. 1991 è 2002 ãã. — Áðó­òèé, â îðè­ãè­íà­ëå — Brut­tios. ÈÑÏÐÀÂËÅÍÎ. (Ïðèì. ðåä. ñàé­òà).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327007042 1364003041 1364003042 1364003043