Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXII, ãë. 30

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

30. (1) Íåçà­äîë­ãî äî ýòî­ãî âîé­ñêî áîé­åâ ïåðå­øëî Ïàä è ñîåäè­íè­ëîñü ñ èíñóá­ðà­ìè è öåíî­ìà­íà­ìè, (2) ïîñêîëü­êó îíè ñî÷ëè, ÷òî ðàç êîí­ñó­ëû áóäóò äåé­ñò­âî­âàòü, ñîåäè­íèâ ëåãè­î­íû, òî è èì ñëå­äó­åò îáú­åäè­íèòü ñèëû. (3) Êîãäà æå ïðè­øëà âåñòü, ÷òî îäèí èç êîí­ñó­ëîâ ñæè­ãà­åò ïîëÿ áîé­åâ, íåìåä­ëåí­íî ïîøëè ðàñ­ïðè: áîéè òðå­áî­âà­ëè, ÷òîáû âñå ïîìî­ãà­ëè ïîïàâ­øèì â áåäó, à èíñóá­ðû îòêà­çû­âà­ëèñü îñòà­âèòü ñâîþ çåì­ëþ. (4) Èòàê, ñèëû ðàçäå­ëè­ëèñü: â òî âðå­ìÿ êàê áîéè ïîñïå­øè­ëè íà çàùè­òó ñâî­èõ ïîëåé, èíñóá­ðû ñ öåíî­ìà­íà­ìè îñòà­ëèñü íà áåðå­ãó ðåêè Ìèí­öèé. (5) Êîí­ñóë Êîð­íå­ëèé ðàç­áèë ëàãåðü íà òîé æå ðåêå, äâó­ìÿ ìèëÿ­ìè íèæå ïî òå÷å­íèþ. (6) Îòïðà­âèâ îòòóäà ïîñëàí­öåâ â ñåëå­íèÿ öåíî­ìà­íîâ è â Áðèê­ñèþ92, ãëàâ­íûé ãîðîä ýòî­ãî ïëå­ìå­íè, îí óçíàë, ÷òî ìîëî­äåæü âîîðó­æè­ëàñü, íå ïîëó­÷èâ îäîá­ðå­íèå ñòà­ðåé­øèí, è ÷òî öåíî­ìà­íû ïðè­ñî­åäè­íè­ëèñü ê ìÿòå­æó èíñóá­ðîâ íå ïî ðåøå­íèþ îáùè­íû. (7) Òîãäà êîí­ñóë âûçâàë ê ñåáå âîæäåé è íà÷àë óáåæ­äàòü èõ è íàñòà­è­âàòü, ÷òîáû öåíî­ìà­íû îòëî­æè­ëèñü îò èíñóá­ðîâ è, ïîä­íÿâ çíà­ìå­íà, ëèáî âåð­íó­ëèñü äîìîé, ëèáî ïåðå­øëè íà ñòî­ðî­íó ðèì­ëÿí. (8) Íî ýòî­ãî äîáèòü­ñÿ îí è íå ñìîã; êîí­ñó­ëó áûëè ëèøü äàíû çàâå­ðå­íèÿ â òîì, ÷òî âî âðå­ìÿ ñðà­æå­íèÿ öåíî­ìà­íû èëè áóäóò áåç­äåé­ñò­âî­âàòü, èëè, åñëè ïðåä­ñòà­âèò­ñÿ ñëó­÷àé, ïîìî­ãóò ðèì­ëÿ­íàì.

(9) Èíñóá­ðû íå çíà­ëè îá ýòîì óãî­âî­ðå, íî êàê-òî ïî÷óâ­ñò­âî­âà­ëè, ÷òî èõ ñîþç­íè­êè íåíà­äåæ­íû. Ïîýòî­ìó, êîãäà ñòà­ëè âûñò­ðà­è­âàòü­ñÿ ê áîþ, èíñóá­ðû ðåøè­ëè íå ïîðó­÷àòü öåíî­ìà­íàì íè òîãî, íè äðó­ãî­ãî êðû­ëà, ÷òîáû èõ êîâàð­ñòâî, áóäå îíè îòñòó­ïÿò, íå ïîãó­áè­ëî âñå­ãî äåëà, è ðàñ­ïî­ëî­æè­ëè èõ â çàïà­ñå, çà ñâî­è­ìè áîå­âû­ìè ïîðÿä­êà­ìè. (10) Ïåðåä ñðà­æå­íè­åì êîí­ñóë äàë îáåò, ÷òî âîç­âåäåò õðàì Þíîíå Ñïà­ñè­òåëü­íè­öå93, åñëè â ýòîò äåíü âðà­ãè áóäóò ðàç­áè­òû è ñ.68 îáðà­ùå­íû â áåã­ñòâî. Òóò âîè­íû ïîä­íÿ­ëè êðèê, ÷òî îíè ïîðà­äå­þò î âûïîë­íå­íèè êîí­ñóëü­ñêî­ãî îáå­òà — è óäà­ðè­ëè íà âðà­ãà. (11) Èíñóá­ðû íå âûäåð­æà­ëè ïåð­âî­ãî æå ñòîëê­íî­âå­íèÿ. Íåêî­òî­ðûå óòâåð­æäà­þò, ÷òî è öåíî­ìà­íû â ðàç­ãàð ñðà­æå­íèÿ âäðóã íàïà­ëè íà èíñóá­ðîâ ñ òûëà, óäâî­èâ ñìÿ­òå­íèå.  îêðó­æå­íèè áûëî ïåðå­áè­òî òðèä­öàòü ïÿòü òûñÿ÷ âðà­ãîâ, à äâå ñ ïîëî­âè­íîé òûñÿ­÷è çàõâà­÷å­íî æèâû­ìè, (12) ñðå­äè íèõ âîæäü ïóíèé­öåâ Ãàìèëü­êàð94, êîòî­ðûé ïîñëó­æèë ïðè­÷è­íîé ýòîé âîé­íû. Áûëî âçÿ­òî ñòî òðèä­öàòü áîå­âûõ çíà­ìåí è ñâû­øå äâóõ­ñîò ïîâî­çîê. (13) Ìíî­ãèå ãàëëü­ñêèå ãîðî­äà, êîòî­ðûå ïîñëå­äî­âà­ëè çà èíñóá­ðà­ìè â èõ ìÿòå­æå, ñäà­ëèñü ðèì­ëÿ­íàì.

30. Boio­rum exer­ci­tus haud ita mul­to an­te traie­ce­rat Pa­dum iun­xe­rat­que se In­sub­ri­bus et Ce­no­ma­nis, [2] quod ita ac­ce­pe­rant co­niunctis le­gio­ni­bus con­su­les rem ges­tu­ros, ut et ip­si col­la­tas in unum vi­res fir­ma­rent. [3] Postquam fa­ma ac­ci­dit al­te­rum con­su­lem Boio­rum ure­re ag­ros, se­di­tio ex­templo or­ta est; pos­tu­la­re Boi ut la­bo­ran­ti­bus opem uni­ver­si fer­rent; In­sub­res ne­ga­re se sua de­ser­tu­ros. [4] Ita di­vi­sae co­piae, Bois­que in ag­rum suum tu­tan­dum pro­fec­tis In­sub­res cum Ce­no­ma­nis su­per am­nis Min­cii ri­pam con­se­de­runt. [5] Infra eum lo­cum duo mi­lia et con­sul Cor­ne­lius eidem flu­mi­ni castra appli­cuit. [6] In­de mit­ten­do in vi­cos Ce­no­ma­no­rum Bri­xiam­que, quod ca­put gen­tis erat, ut sa­tis com­pe­rit non ex auc­to­ri­ta­te se­nio­rum iuven­tu­tem in ar­mis es­se nec pub­li­co con­si­lio In­sub­rum de­fec­tio­ni Ce­no­ma­nos se­se adiun­xis­se, [7] ex­ci­tis ad se prin­ci­pi­bus id age­re ac mo­li­ri coe­pit ut des­cis­ce­rent ab In­sub­ri­bus Ce­no­ma­ni et sub­la­tis sig­nis aut do­mos re­di­rent aut ad Ro­ma­nos tran­si­rent. [8] Et id qui­dem im­pet­ra­ri ne­quiit; in id fi­des da­ta con­su­li est, ut in acie aut quies­ce­rent aut, si qua etiam oc­ca­sio fuis­set, adiu­va­rent Ro­ma­nos. [9] Haec ita con­ve­nis­se In­sub­res ig­no­ra­bant; su­be­rat ta­men quae­dam sus­pi­cio ani­mis la­ba­re fi­dem so­cio­rum. Ita­que cum in aciem edu­xis­sent, neut­rum iis cor­nu com­mit­te­re ausi, ne, si do­lo ces­sis­sent, rem to­tam incli­na­rent, post sig­na in sub­si­diis eos lo­ca­ve­runt. [10] Con­sul prin­ci­pio pug­nae vo­vit aedem Sos­pi­tae Iuno­ni, si eo die hos­tes fu­si fu­ga­ti­que fuis­sent; a mi­li­ti­bus cla­mor sub­la­tus com­po­tem vo­ti con­su­lem se fac­tu­ros, et im­pe­tus in hos­tes est fac­tus. [11] Non tu­le­runt In­sub­res pri­mum con­cur­sum. Qui­dam et a Ce­no­ma­nis, ter­ga re­pen­te in ip­so cer­ta­mi­ne adgres­sis, tu­mul­tum an­ci­pi­tem iniec­tum auc­to­res sunt, cae­sa­que in me­dio quin­que et tri­gin­ta mi­lia hos­tium, quin­que mi­lia et du­cen­tos vi­vos cap­tos, [12] in iis Ha­mil­ca­rem, Poe­no­rum im­pe­ra­to­rem, qui bel­li cau­sa fuis­set; sig­na mi­li­ta­ria cen­tum tri­gin­ta et car­pen­ta sup­ra du­cen­ta. [13] Mul­ta op­pi­da Gal­lo­rum, quae In­sub­rum de­fec­tio­nem se­cu­ta erant, de­di­de­runt se Ro­ma­nis.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 92Áðèê­ñèÿ — ñîâð. Áðå­øèÿ.
  • 93Î êóëü­òå Þíî­íû Ñïà­ñè­òåëü­íè­öû ñì. ïðè­ìå÷. 60 ê êí. XXXI.
  • 94Ñâåäå­íèÿ Ëèâèÿ î ãèáå­ëè ýòî­ãî Ãàìèëü­êà­ðà ïðî­òè­âî­ðå­÷è­âû (îí è ñàì çäåñü íà÷è­íà­åò ðàñ­ñêàç î áèò­âå ñëî­âà­ìè «íåêî­òî­ðûå óòâåð­æäà­þò»). Ñð.: XXXI, 21, 18 è ïðè­ìå÷. 97 ê êí. XXXI. Íå èñêëþ­÷å­íî, ÷òî ìû èìå­åì äåëî ñ «óäâî­å­íè­åì» îäíî­ãî ñîáû­òèÿ.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327007054 1327008009 1364003231 1364003232 1364003233