Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVII, ãë. 7

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ

7. (1) Ïîñëû âîç­âðà­òè­ëèñü â Ãèïà­òó, íî ðåøèòü­ñÿ íè íà ÷òî íå ìîã­ëè: âåäü òûñÿ­÷ó òàëàí­òîâ âçÿòü áûëî íåîò­êóäà, à ñäàòü­ñÿ íà ìèëîñòü ïîáåäè­òå­ëÿ îíè îïà­ñà­ëèñü, áîÿñü òåëåñ­íûõ ìó÷å­íèé. (2)  êîí­öå êîí­öîâ òåì æå ïîñëàì ïðè­êà­çà­íî áûëî âåð­íóòü­ñÿ ê êîí­ñó­ëó è Ïóá­ëèþ Àôðè­êàí­ñêî­ìó, ÷òîáû ïðî­ñèòü èõ: åñëè îíè äåé­ñò­âè­òåëü­íî õîòÿò äàðî­âàòü ýòî­ëèé­öàì ìèð, à íå ïðî­ñòî äðàç­íÿò íåñ÷àñò­íûõ íåñáû­òî÷­íîþ íàäåæ­äîé, òî ïóñòü ëèáî ñêî­ñòÿò ñóì­ìó âûêó­ïà, ëèáî ïîîáå­ùà­þò ãðàæ­äà­íàì íåïðè­êîñ­íî­âåí­íîñòü. (3) Íî êîí­ñóë áûë íåóìî­ëèì — è ýòî ïîñîëü­ñòâî òàê­æå âåð­íó­ëîñü íè ñ ÷åì. (4) Çà íèì ïîñëå­äî­âà­ëè àôè­íÿíå, îíè íàøëè ýòî­ëèé­öåâ ñëîì­ëåí­íû­ìè òàêèì êîëè­÷å­ñò­âîì îòêà­çîâ è ïîïó­ñòó ïðè­÷è­òàþ­ùè­ìè íàä ó÷à­ñòüþ ñâî­åãî íàðî­äà. Ãëà­âà àôèí­ñêî­ãî ïîñîëü­ñòâà Ýõåäåì âíîâü âäîõ­íóë â íèõ íàäåæ­äó, ïðåä­ëî­æèâ ïðî­ñèòü î øåñòè­ìå­ñÿ÷­íîì ïåðå­ìè­ðèè äëÿ òîãî, ÷òîáû îòïðà­âèòü ïîñëîâ â Ðèì: (5) îòñðî÷­êà íè÷å­ãî íå äîáà­âèò ê èõ íûíåø­íèì íåñ÷à­ñòüÿì, êîòî­ðûå è òàê áåç­ìåð­íû, à çà ýòî âðå­ìÿ ìîæåò ïðî­èçîé­òè ìíî­ãîå, ÷òî îáëåã­÷èò èõ òåïå­ðå­ø­íåå ïîëî­æå­íèå. (6) Ïî ñîâå­òó Ýõåäå­ìà áûëè ïîñëà­íû âñå òå æå ëþäè; ñíà­÷à­ëà îíè âñòðå­òè­ëèñü ñ Ïóá­ëè­åì Ñöè­ïè­î­íîì, à ÷åðåç íåãî èñïðî­ñè­ëè ó êîí­ñó­ëà ïåðå­ìè­ðèå íà òàêîé ñðîê, êàêîé èì áûë íóæåí. (7) Ìàíèé Àöè­ëèé ñíÿë îñà­äó Àìôèñ­ñû, ïåðå­äàë êîí­ñó­ëó âîé­ñêî è ïîêè­íóë ïðî­âèí­öèþ, êîí­ñóë æå îò Àìôèñ­ñû âåð­íóë­ñÿ â Ôåñ­ñà­ëèþ, äàáû ÷åðåç Ìàêåäî­íèþ è Ôðà­êèþ èäòè â Àçèþ.

ñ.226 (8) Òîãäà Ïóá­ëèé Àôðè­êàí­ñêèé ñêà­çàë áðà­òó: «Ïóòü, íà êîòî­ðûé ñòó­ïà­åøü òû, Ëóöèé Ñöè­ïè­îí, îäîá­ðÿþ è ÿ. (9) Íî âñå â ýòîì äåëå çàâè­ñèò îò äîá­ðîé âîëè Ôèëèï­ïà. Åñëè òîò âåðåí íàøåé âëà­ñòè, òî ïîä­ãîòî­âèò íàì ïóòü è ñíàá­äèò ïðî­äî­âîëü­ñò­âè­åì è âñåì îñòàëü­íûì, ÷òî êîð­ìèò è ïîä­äåð­æè­âà­åò âîé­ñêî â äàëå­êîì ïîõî­äå. Íî åñëè îí îòñòó­ïèò­ñÿ îò íàñ, íè îäèí øàã ÷åðåç Ôðà­êèþ íå áóäåò äëÿ òåáÿ áåç­îïàñ­íûì. Èòàê, ïðåæ­äå ñëå­äî­âà­ëî áû ðàç­óç­íàòü, ÷òî ó öàðÿ íà óìå. (10) Ëó÷­øå âñå­ãî ýòî âûÿñ­íèò­ñÿ, åñëè ïîñëàí­íûé íàé­äåò åãî íå ãîòî­âÿ­ùèì íè÷å­ãî çàðà­íåå». (11) Âûáîð ïàë íà Òèáå­ðèÿ Ñåì­ï­ðî­íèÿ Ãðàê­õà25, ñàìî­ãî ãîðÿ­÷å­ãî ñðå­äè ðèì­ñêèõ þíî­øåé òîãî âðå­ìå­íè. Ì÷àñü ñ íåèìî­âåð­íîé áûñò­ðî­òîé è ìåíÿÿ ëîøà­äåé, îí çà òðè äíÿ ïîêðûë ðàñ­ñòî­ÿ­íèå îò Àìôèñ­ñû äî Ïåë­ëû26. (12) Îí çàñòàë öàðÿ íà ïèðó óæå ìíî­ãî âûïèâ­øèì. Ñàìà äóøåâ­íàÿ ýòà ðàñ­ñëàá­ëåí­íîñòü ñíÿ­ëà ïîäî­çðå­íèå â òîì, ÷òî öàðü çàìûø­ëÿ­åò êàêîé-òî ìÿòåæ. (13) Êðî­ìå òîãî, ãîñòÿ ïðè­íÿ­ëè ëàñ­êî­âî, à íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü îí óáåäèë­ñÿ â òîì, ÷òî ïðî­äî­âîëü­ñò­âèå äëÿ âîé­ñêà òùà­òåëü­íî ïðè­ãîòîâ­ëå­íî, íà ðåêàõ ñîîðó­æå­íû ìîñòû, à äîðî­ãè â òðóä­íî­ïðî­õî­äè­ìûõ ìåñòàõ óêðåï­ëå­íû. (14) Ñ òàêè­ìè âåñòÿ­ìè Ãðàêõ ñ òîé æå áûñò­ðî­òîé ïîì÷àë­ñÿ îáðàò­íî è âñòðå­òèë êîí­ñó­ëà â Òàâ­ìà­êàõ. Îòòóäà âîé­ñêî, äîâîëü­íîå òåì, ÷òî íàäåæ­äû âåð­íû è ñáû­âà­þò­ñÿ, ïðè­áû­ëî â Ìàêåäî­íèþ íà âñå ãîòî­âîå. (15) Öàðü è ïðè­íÿë, è ïðî­âî­äèë èõ ïî-öàð­ñêè.  íåì áûëè çàìåò­íû è ëîâ­êîñòü, è áëà­ãî­ðîä­ñòâî, ÷òî ðàñ­ïî­ëà­ãà­ëî ê íåìó Ïóá­ëèÿ Àôðè­êàí­ñêî­ãî, ìóæà, äîñòîé­íî­ãî âî âñåõ îòíî­øå­íè­ÿõ è óìåâ­øå­ãî öåíèòü íåíà­âÿç­÷è­âîå ðàäó­øèå. (16) Ôèëèïï ïðî­âî­äèë èõ íå òîëü­êî ÷åðåç Ìàêåäî­íèþ, íî è ÷åðåç Ôðà­êèþ, ñíàá­äèâ âñåì íåîá­õî­äè­ìûì. Òàê îíè ïðè­áû­ëè ê Ãåë­ëåñ­ïîí­òó.

7. Re­di­tum in­de Hy­pa­tam est, nec con­si­lium ex­pe­die­ba­tur; nam ne­que un­de mil­le ta­len­tum da­re­tur erat, et per­mis­so li­be­ro ar­bit­rio ne in cor­po­ra sua sae­vi­re­tur, me­tue­bant. [2] Re­di­re ita­que eos­dem le­ga­tos ad con­su­lem et Af­ri­ca­num ius­se­runt et pe­te­re ut, si da­re ve­re pa­cem, non tan­tum os­ten­de­re, frustran­tes spem mi­se­ro­rum, vel­lent, aut ex sum­ma pe­cu­niae de­me­rent aut per­mis­sio­nem extra ci­vium cor­po­ra fie­ri iube­rent. [3] Ni­hil im­pet­ra­tum ut mu­ta­ret con­sul; et ea quo­que ir­ri­ta le­ga­tio di­mis­sa est. [4] Se­cu­ti et Athe­nien­ses sunt; et prin­ceps le­ga­tio­nis eorum Eche­de­mus fa­ti­ga­tos tot re­pul­sis Aeto­los et complo­ran­tes inu­ti­li la­men­ta­tio­ne for­tu­nam gen­tis ad spem re­vo­ca­vit auc­tor in­du­tias sex men­sium pe­ten­di, ut le­ga­tos mit­te­re Ro­mam pos­sent: [5] di­la­tio­nem ni­hil ad prae­sen­tia ma­la, quip­pe quae ul­ti­ma es­sent, adiec­tu­ram; le­va­ri per mul­tos ca­sus tem­po­re in­ter­po­si­to prae­sen­tes cla­des pos­se. [6] Auc­to­re Eche­de­mo idem mis­si; pri­us P. Sci­pio­ne con­ven­to, per eum in­du­tias tem­po­ris eius, quod pe­te­bant, ab con­su­le im­pet­ra­ve­runt. [7] Et so­lu­ta ob­si­dio­ne Am­phis­sae M’. Aci­lius tra­di­to con­su­li exer­ci­tu pro­vin­cia de­ces­sit, et con­sul ab Am­phis­sa Thes­sa­liam re­pe­tit, ut per Ma­ce­do­niam Thrae­ciam­que du­ce­ret in Asiam.

[8] Tum Af­ri­ca­nus frat­ri: «Iter, quod in­sis­tis, L. Sci­pio, ego quo­que appro­bo; [9] sed to­tum id ver­ti­tur in vo­lun­ta­te Phi­lip­pi, qui si im­pe­rio nostro fi­dus est, et iter et com­mea­tus et om­nia quae in lon­go iti­ne­re exer­ci­tus alunt iuvantque no­bis sup­pe­di­ta­bit; si is des­ti­tuit, ni­hil per Thrae­ciam sa­tis tu­tum ha­be­bis; ita­que pri­us re­gis ani­mum explo­ra­ri pla­cet. [10] Op­ti­me explo­ra­bi­tur, si ni­hil ex prae­pa­ra­to agen­tem oppri­met qui mit­te­tur». [11] Ti. Sempro­nius Grac­chus, lon­ge tum acer­ri­mus iuve­num, ad id de­lec­tus per dis­po­si­tos equos pro­pe incre­di­bi­li ce­le­ri­ta­te ab Am­phis­sa — in­de enim est di­mis­sus — die ter­tio Pel­lam per­ve­nit. [12] In con­vi­vio rex erat et in mul­tum vi­ni pro­ces­se­rat; ea ip­sa re­mis­sio ani­mi sus­pi­cio­nem dempsit no­va­re eum quic­quam vel­le. [13] Et tum qui­dem co­mi­ter ac­cep­tus hos­pes, pos­te­ro die com­mea­tus exer­ci­tui pa­ra­tos be­nig­ne, pon­tes in flu­mi­ni­bus fac­tos, vias, ubi tran­si­tus dif­fi­ci­les erant, mu­ni­tas vi­dit. [14] Haec re­fe­rens eadem, qua ierat, ce­le­ri­ta­te Thau­ma­cis oc­cur­rit con­su­li. In­de cer­tio­re et maio­re spe lae­tus exer­ci­tus ad prae­pa­ra­ta om­nia in Ma­ce­do­niam per­ve­nit. [15] Ve­nien­tes re­gio ap­pa­ra­tu et ac­ce­pit et pro­se­cu­tus est rex. Mul­ta in eo et dex­te­ri­tas et hu­ma­ni­tas vi­sa, quae com­men­da­bi­lia apud Af­ri­ca­num erant, vi­rum si­cut ad ce­te­ra eg­re­gium, ita a co­mi­ta­te, quae si­ne lu­xu­ria es­set, non aver­sum. [16] In­de non per Ma­ce­do­niam mo­do sed etiam Thrae­ciam pro­se­quen­te et prae­pa­ran­te om­nia Phi­lip­po ad Hel­les­pon­tum per­ven­tum est.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 25Âïî­ñëåä­ñò­âèè îí æåíèë­ñÿ íà ìëàä­øåé äî÷å­ðè Ïóá­ëèÿ Ñöè­ïè­î­íà Àôðè­êàí­ñêî­ãî, Êîð­íå­ëèè. ( 177 ã. äî í. ý. áûë êîí­ñó­ëîì — XLI, 8, 1; â 169 ã. äî í. ý. — öåí­çî­ðîì — XLIII, 15, 8.)
  • 26Ïåë­ëà — ãëàâ­íûé ãîðîä Ìàêåäî­íèè. Çàïàä­íåå Ôåñ­ñà­ëî­íèê, âûøå ïî òå÷å­íèþ Àêñèÿ (ñîâð. ð. Âàð­äàð). Îïè­ñà­íèå Ïåë­ëû ñì.: XLIV, 46, 5—8.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327007042 1364003708 1364003709 1364003710