Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
20. (1) Ïðèìåðíî íà ýòèõ æå äíÿõ â Ýëåþ èç Àõàéè ïðèáûëè òûñÿ÷à ïåõîòèíöåâ è ñòî êîííèêîâ; âî ãëàâå âñåõ ýòèõ ñèë ñòîÿë Äèîôàí49. Íî÷üþ èõ ïîñëå âûñàäêè ñ êîðàáëåé ïîñëàíöû Àòòàëà ïðîâîäèëè â Ïåðãàì. (2) Ýòî âñå áûëè èñïûòàííûå â áîÿõ ñòàðûå âîèíû, à èõ ïðåäâîäèòåëü — ó÷åíèê Ôèëîïåìåíà50, â òî âðåìÿ çíàìåíèòåéøåãî èç ãðå÷åñêèõ ïîëêîâîäöåâ. Äâà äíÿ îíè îòâåëè íà îòäûõ äëÿ ëþäåé è ëîøàäåé, íî çàîäíî è îñìîòðåëè âðàæåñêèå êàðàóëû, îïðåäåëèâ âðåìÿ è ìåñòî èõ ñìåíû. (3) Öàðñêèå ñîëäàòû ñòîÿëè ïî÷òè ó ïîäíîæüÿ õîëìà, íà êîòîðîì ðàñïîëîæåí ãîðîä; òàêèì îáðàçîì, âñå, ÷òî íàõîäèëîñü ó íèõ â òûëó, áûëî îòêðûòî äëÿ èõ ãðàáåæåé. (4) Ïîñëå òîãî êàê îäíàæäû ãîðîæàíå, ïîääàâøèñü ñòðàõó, çàïåðëèñü â ñòåíàõ, íèêòî èç íèõ íå ðåøàëñÿ âûéòè èç ãîðîäà äàæå äëÿ òîãî, ÷òîáû èçäàëåêà êîïüÿìè èëè äðîòèêàìè òðåâîæèòü íåïðèÿòåëüñêèå êàðàóëû. Ïîýòîìó öàðñêèå âîèíû ïðîíèêëèñü ïðåçðåíèåì ê íèì, à òàì è áåñïå÷íîñòüþ. Äàæå êîíè ó áîëüøîé ÷àñòè âðàãîâ áûëè ðàññåäëàíû è ðàçíóçäàíû. (5) Ëèøü íåìíîãèå îñòàâàëèñü â ñòðîþ ïðè îðóæèè, à îñòàëüíûå ðàçáðåäàëèñü è ðàññåèâàëèñü ïî âñåé ðàâíèíå: îäíè ïî ìîëîäîñòè ëåò ïðåäàâàëèñü âñÿêèì èãðèâûì çàáàâàì, äðóãèå ïèðîâàëè â òåíè, à íåêîòîðûå äàæå óêëàäûâàëèñü ïîñïàòü. (6) Ïîíàáëþäàâ çà âñåì ýòèì ñ âûñîòû ïåðãàìñêèõ ñòåí, Äèîôàí ïðèêàçàë ñâîèì ëþäÿì âîîðóæèòüñÿ è ñîáðàòüñÿ ê ãîðîäñêèì âîðîòàì, ñàì æå îí, ÿâèâøèñü ê Àòòàëó, ñêàçàë åìó, ÷òî õî÷åò ïîïðîáîâàòü íàïàñòü íà âðàæåñêèå çàñòàâû. (7) Àòòàë áåç îõîòû ðàçðåøèë ýòî, çíàÿ, ÷òî ñîòíå âñàäíèêîâ ïðåäñòîèò áèòüñÿ ñ øåñòüþñòàìè, òûñÿ÷å ïåõîòèíöåâ — ñ ÷åòûðüìÿ òûñÿ÷àìè. Âûéäÿ çà âîðîòà, Äèîôàí îñòàíîâèëñÿ íåâäàëåêå îò íåïðèÿòåëüñêèõ êàðàóëîâ, â îæèäàíèè óäîáíîãî ñëó÷àÿ. (8) Æèòåëÿì Ïåðãàìà ýòà çàòåÿ êàçàëàñü ñêîðåå áåçóìèåì, ÷åì óäàëüþ, äà è âðàãè, åäâà îáðàòèâ íà íèõ âíèìàíèå è çàìåòèâ, ÷òî îíè ñòîÿò íåïîäâèæíî, íå èçìåíèëè ñâîåé îáû÷íîé áåñïå÷íîñòè, íàñìåõàÿñü åùå è íàä ìàëî÷èñëåííîñòüþ îòðÿäà. (9) Äèîôàí íà êàêîå-òî âðåìÿ äàë ñâîèì ëþäÿì ïîñòîÿòü ñïîêîéíî, ñëîâíî âûâåë èõ ëèøü ïîãëÿäåòü. (10) Çàìåòèâ, ÷òî âðàãè, îñòàâèâøè ñòðîé, ðàçáðåëèñü, îí ïðèêàçàë ïåõîòå ñëåäîâàòü çà ñîáîé êàê ìîæíî áûñòðåå, à ñàì ñî ñâîèìè êîííèêàìè ïîä ãðîìêèé áîåâîé êëè÷ è ïåøèõ è êîííûõ âî âåñü îïîð ïîíåññÿ íà íåïðèÿòåëüñêóþ çàñòàâó. (11) Ýòî èñïóãàëî íå ñ.236 òîëüêî ëþäåé, íî è êîíåé, êîòîðûå îáîðâàëè ïðèâÿçè è âûçâàëè â ñâîåì æå ñòàíå ñìÿòåíèå è áåñïîðÿäîê. (12) Ëèøü íåìíîãèå êîíè ñòîÿëè ñïîêîéíî, íî êîííèêè è èõ íå ìîãëè áåç òðóäà îñåäëàòü, âçíóçäàòü, äà è ñåñòü íà íèõ, èáî àõåéñêàÿ êîííèöà íàâåëà ñòðàõ êóäà áîëüøèé, ÷åì ìîæíî áûëî îæèäàòü ïî åå ÷èñëåííîñòè. (13) Ïåõîòå æå àõåéñêîé, íàñòóïàâøåé â ñòðîþ è ãîòîâîé ê áîþ, ïðîòèâîñòîÿëè âîèíû ðàçðîçíåííûå, áåñïå÷íûå è ÷óòü ëè íå ïîëóñîííûå. (14) Ïîâñþäó íà÷àëàñü ðåçíÿ, âðàãè ïóñòèëèñü áåæàòü ïî ðàâíèíå. Äèîôàí ïðåñëåäîâàë ðàçáåæàâøèõñÿ, ïîêà ñ÷èòàë ýòî áåçîïàñíûì, à çàòåì ñ âåëèêèì ïî÷åòîì äëÿ àõåéñêîãî ïëåìåíè (âåäü ñ ïåðãàìñêèõ ñòåí çà áèòâîé íàáëþäàëè íå òîëüêî ìóæ÷èíû, íî äàæå æåíùèíû) âåðíóëñÿ ê çàùèòå ãîðîäà. |
20. Per eosdem forte dies Elaeam ex Achaia mille pedites cum centum equitibus, Diophane omnibus iis copiis praeposito, accesserunt, quos egressos navibus obviam missi ab Attalo nocte Pergamum deduxerunt. [2] Veterani omnes et periti belli erant, et ipse dux Philopoemenis, summi tum omnium Graecorum imperatoris, discipulus. Qui biduum simul ad quietem hominum equorumque et ad visendas hostium stationes, quibus locis temporibusque accederent reciperentque sese, sumpserunt. [3] Ad radices fere collis in quo posita urbs est regii succedebant; ita libera ab tergo populatio erat. Nullo ab urbe, ne in stationes quidem qui procul iacularetur, excurrente, [4] postquam semel, compulsi metu, se moenibus incluserunt, contemptus eorum et inde neglegentia apud regios oritur. Non stratos, non infrenatos magna pars habebant equos; [5] paucis ad arma et ordines relictis dilapsi ceteri sparserant se toto passim campo, pars in iuvenales lusus lasciviamque versi, pars vescentes sub umbra, quidam somno etiam strati. [6] Haec Diophanes ex alta urbe Pergamo contemplatus arma suos capere et ad portam praesto esse iubet; ipse Attalum adit et in animo sibi esse dixit hostium stationem temptare. [7] Aegre id permittente Attalo, quippe qui centum equitibus adversus sescentos, mille peditibus cum quattuor milibus pugnaturum cerneret, porta egressus haud procul statione hostium, occasionem opperiens, consedit. [8] Et qui Pergami erant amentiam magis quam audaciam credere esse, et hostes paulisper in eos versi, ut nihil moveri viderunt, nec ipsi quicquam ex solita neglegentia, insuper etiam eludentes paucitatem, mutarunt. [9] Diophanes quietos aliquamdiu suos, velut ad spectaculum modo eductos, continuit; [10] postquam dilapsos ab ordinibus hostes vidit, peditibus quantum accelerare possent sequi iussis, ipse princeps inter equites cum turma sua, quam potuit effusissimis habenis, clamore ab omni simul pedite atque equite sublato stationem hostium improviso invadit. [11] Non homines solum sed equi etiam territi, cum vincula abrupissent, trepidationem et tumultum inter suos fecerunt. [12] Pauci stabant impavidi equi; eos ipsos non sternere, non infrenare aut escendere facile poterant multo maiorem quam pro numero equitum terrorem Achaeis inferentibus. [13] Pedites vero ordinati et praeparati sparsos per neglegentiam et semisomnos prope adorti sunt. Caedes passim fugaque per campos facta est. [14] Diophanes secutus effusos, quoad tutum fuit, magno decore genti Achaeorum parto — spectaverant enim e moenibus Pergami non viri modo sed feminae etiam — in praesidium urbis redit. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß