История Рима от основания города

Книга XL, гл. 27

27. Aemi­lius, postquam ni­hil us­quam auxi­lii os­ten­de­ba­tur, in­ter­cep­tos cre­dens equi­tes, non ultra dif­fe­ren­dum ra­tus quin per se for­tu­nam tempta­ret, [2] pri­us­quam hos­tes ve­ni­rent, qui seg­nius so­cor­dius­que op­pug­na­bant, ad quat­tuor por­tas exer­ci­tum instru­xit ut sig­no da­to si­mul ex om­ni­bus par­ti­bus erup­tio­nem fa­ce­rent. [3] Quat­tuor extraor­di­na­riis co­hor­ti­bus duas adiun­xit prae­po­si­to M. Va­le­rio le­ga­to, erum­pe­re prae­to­ria por­ta ius­sit. [4] Ad dex­te­ram prin­ci­pa­lem has­ta­tos le­gio­nis pri­mae instru­xit; prin­ci­pes ex eadem le­gio­ne in sub­si­diis po­suit: M. Ser­vi­lius et L. Sul­pi­cius tri­bu­ni mi­li­tum his prae­po­si­ti. [5] Ter­tia le­gio ad­ver­sus si­nistram prin­ci­pa­lem por­tam instruc­ta est. [6] Id tan­tum mu­ta­tum: prin­ci­pes pri­mi et has­ta­ti in sub­si­diis lo­ca­ti; Sex. Iuli­us Cae­sar et L. Aure­lius Cot­ta tri­bu­ni mi­li­tum huic le­gio­ni prae­po­si­ti sunt. [7] Q. Ful­vius Flac­cus le­ga­tus cum dex­te­ra ala ad quaes­to­riam por­tam po­si­tus; duae co­hor­tes et tria­rii dua­rum le­gio­num in prae­si­dio castro­rum ma­ne­re ius­si. [8] Om­nes por­tas con­tio­na­bun­dus ip­se im­pe­ra­tor cir­cu­miit, et qui­bus­cum­que ir­ri­ta­men­tis po­te­rat iras mi­li­tum acue­bat, [9] nunc frau­dem hos­tium in­cu­sans, qui pa­ce pe­ti­ta, in­du­tiis da­tis, per ip­sum in­du­tia­rum tem­pus contra ius gen­tium ad castra op­pug­nan­da ve­nis­sent: [10] nunc quan­tus pu­dor es­set edo­cens ab Li­gu­ri­bus, lat­ro­ni­bus ve­rius quam hos­ti­bus ius­tis, Ro­ma­num exer­ci­tum ob­si­de­ri. [11] «Quo ore quis­quam vestrum, si hinc alie­no prae­si­dio, non vestra vir­tu­te eva­se­ri­tis, oc­cur­ret, non di­co eis mi­li­ti­bus, qui Han­ni­ba­lem, qui Phi­lip­pum, qui An­tio­chum, ma­xi­mos aeta­tis nostrae re­ges du­ces­que, vi­ce­runt, [12] sed iis qui hos ip­sos Li­gu­res ali­quo­tiens pe­co­rum mo­do fu­gien­tes per sal­tus in­vios con­sec­ta­ti ce­ci­de­runt? [13] Quod His­pa­ni, quod Gal­li, quod Ma­ce­do­nes Poe­ni­ve non audeant, Li­gus­ti­nus hos­tis val­lum Ro­ma­num su­bit, ob­si­det ultro et op­pug­nat, quem scru­tan­tes an­te de­vios sal­tus ab­di­tum et la­ten­tem vix in­ve­nie­ba­mus». [14] Ad haec con­sen­tiens red­de­ba­tur mi­li­tum cla­mor, nul­lam mi­li­tum cul­pam es­se, qui­bus ne­mo ad erum­pen­dum sig­num de­dis­set, [15] da­ret sig­num: in­tel­lec­tu­rum eos­dem qui an­tea fue­rint et Ro­ma­nis et Li­gu­res es­se.