Ïåðåâîä Â. Í. ×åìáåðäæè.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
25. (1) Òåì âðåìåíåì áåçóìèå ýòîëèéöåâ îáðàòèëî èõ ê ñàìîèñòðåáëåíèþ: æåñòîêàÿ ìåæäîóñîáèöà ñ íåïðåêðàùàþùèìèñÿ óáèéñòâàìè, êàçàëîñü, ïîãóáèò âñå ïëåìÿ. (2) Óòîìèâøèñü, âðàæäóþùèå ñòîðîíû íàêîíåö îáå îòïðàâèëè â Ðèì ïîñëîâ è ñàìè ñòàëè áûëî äîãîâàðèâàòüñÿ ìåæäó ñîáîé î âîññòàíîâëåíèè ñîãëàñèÿ; îäíàêî ýòà ïîïûòêà, ïðåðâàííàÿ íîâûì çëîäåÿíèåì, ëèøü ðàçáóäèëà ñòàðûå ñòðàñòè. (3) Êîãäà ãèïàòñêèì èçãíàííèêàì, äåðæàâøèì ñòîðîíó Ïðîêñåíà, îáåùàíî áûëî âîçâðàùåíüå â îòå÷åñòâî è ãëàâà èõ ãîðîäà Ýâïîëåì82 ïîîáåùàë èì íåïðèêîñíîâåííîñòü, (4) òî ýòè âîñåìüäåñÿò çíàòíûõ ãðàæäàí, âñòðå÷àòü êîòîðûõ ñðåäè ìíîæåñòâà ïðî÷èõ âûøåë äàæå ñàì Ýâïîëåì, ïîñëå ïðèâåòñòâèé è ðóêîïîæàòèé áûëè óáèòû ïðè âõîäå â ãîðîäñêèå âîðîòà — òùåòíî âçûâàëè îíè ê áîãàì — ñâèäåòåëÿì êëÿòâû. Ìåæäîóñîáíàÿ âîéíà èç-çà ýòîãî âîçãîðåëàñü âíîâü ñ åùå áîëüøèì îæåñòî÷åíèåì. (5) Ñåíàò ïðèñëàë Ãàÿ Âàëåðèÿ Ëåâè́íà, Àïïèÿ Êëàâäèÿ Ïóëüõðà, Ãàÿ Ìåììèÿ, Ìàðêà Ïîïèëèÿ è Ëóöèÿ Êàíóëåÿ. (6)  Äåëüôàõ ïîñëû îò âðàæäóþùèõ ñòîðîí âåëè ïåðåä íèìè ÿðîñòíûé ñïîð; Ïðîêñåí, êàçàëîñü, îäåðæèâàë âåðõ — è ïî ñóùåñòâó äåëà è êðàñíîðå÷èåì, — íî ÷åðåç íåñêîëüêî äíåé áûë îòðàâëåí æåíîé, Îðòîáóëîé; îñóæäåííàÿ çà óáèéñòâî, îíà óäàëèëàñü â èçãíàíèå. (7) Òî æå íåèñòîâñòâî òåðçàëî è êðèòÿí. Ëèøü ñ ïðèáûòèåì ëåãàòà Êâèíòà Ìèíóöèÿ, ïðèñëàííîãî ñ äåñÿòüþ êîðàáëÿìè äëÿ ïðåêðàùåíèÿ ìåæäîóñîáèöû, ïîÿâèëàñü íàäåæäà íà ìèð. Íî ïåðåìèðèå äëèëîñü âñåãî øåñòü ìåñÿöåâ, à çàòåì âîéíà âîçãîðåëàñü ñ åùå áîëüøèì îæåñòî÷åíèåì. (8) Òåì âðåìåíåì è ëèêèéöû òðåâîæèëè ðîäîñöåâ íàáåãàìè. Íî íå ñòîèò ïîäðîáíî ðàññêàçûâàòü, ãäå è êàê âåëèñü ìåæäîóñîáíûå âîéíû ñðåäè èíîçåìöåâ — äëÿ ìåíÿ äîñòàòî÷íî òÿæåë è ïðåäïðèíÿòûé òðóä ïîäðîáíî ðàññêàçàòü î äåÿíèÿõ íàðîäà ðèìñêîãî83. |
25. Per haec tempora Aetolorum in semet ipsos versus furor mutuis caedibus ad internecionem adducturus videbatur gentem. [2] Fessi deinde et Romam utraque pars miserunt legatos et inter se ipsi de reconcilianda concordia agebant; quae novo facinore discussa res veteres etiam iras excitavit. [3] Exulibus Hypataeis, qui factionis Proxeni erant, cum reditus in patriam promissus esset fidesque data per principem civitatis Eupolemum, [4] octoginta illustres homines, quibus redeuntibus inter ceteram multitudinem Eupolemus etiam obvius exierat, cum salutatione benigna excepti essent dextraeque datae, ingredientes portam, fidem datam deosque testis nequiquam invocantes interfecti sunt. Inde gravius de integro bellum exarsit. [5] C. Valerius Laevinus et Ap. Claudius Pulcher et C. Memmius et M. Popilius et L. Canuleius missi ab senatu venerant. [6] Apud eos cum Delphis utriusque partis legati magno certamine agerent, Proxenus maxime cum causa tum eloquentia praestare visus est; qui paucos post dies ab Orthobula uxore veneno est sublatus; damnataque eo crimine in exilium abiit. [7] Idem furor et Cretenses lacerabat. Adventu deinde Q. Minuci legati, qui cum decem navibus missus ad sedanda eorum certamina erat, ad spem pacis venerant. Ceterum indutiae tantum sex mensum fuerunt; inde multo gravius bellum exarsit. [8] Lycii quoque per idem tempus ab Rhodiis bello vexabantur. Sed externorum inter se bella, quo quaeque modo gesta sint, persequi non operae est satis superque oneris sustinenti res a populo Romano gestas perscribere. |