Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLIV, ãë. 19

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

19. (1)  êîí­ñóëü­ñòâî Ëóöèÿ Ýìè­ëèÿ Ïàâ­ëà è Ãàÿ Ëèöè­íèÿ â ìàð­òîâ­ñêèå èäû, â íà÷à­ëå íîâî­ãî ãîäà, êîãäà îòöû-ñåíà­òî­ðû îæè­äà­ëè ïðåæ­äå âñå­ãî, ÷òî äîëî­æèò èì î ìàêåäîí­ñêèõ äåëàõ êîí­ñóë, êîå­ìó äîñòà­ëàñü ýòà ïðî­âèí­öèÿ, Ýìè­ëèé Ïàâåë ñêà­çàë, ÷òî äîêëà­äû­âàòü ïîêà íå÷å­ãî, èáî ïîñëû åùå íå âåð­íó­ëèñü; (2) âïðî­÷åì, îíè óæ â Áðóí­äè­çèè, (3) ïëû­ëè äîë­ãî — èõ äâà­æäû ñíî­ñè­ëî íàçàä ê Äèððà­õèþ. À òåïåðü îí, Ýìè­ëèé Ïàâåë, êàê òîëü­êî óçíà­åò âñå, ÷òî íàäîá­íî çíàòü, äîëî­æèò ñåíà­òó, è æäàòü îñòà­ëîñü ñîâñåì íåìíî­ãî. (4) À ÷òîáû íå çàäåð­æàòü­ñÿ åìó ñ âûñòóï­ëå­íüåì èç Ãîðî­äà, óæå íàçíà­÷åí äåíü Ëàòèí­ñêèõ ïðàçä­íåñòâ — êàíóí àïðåëü­ñêèõ êàëåíä55, è îáà îíè ñ Ãíå­åì Îêòà­âè­åì, èñïîë­íèâ îáðÿä, ãîòî­âû áóäóò îòïðà­âèòü­ñÿ ïî ïåð­âî­ìó ñëî­âó ñåíà­òà; (5) à çäåñü â åãî îòñóò­ñò­âèå âñåì ðàñ­ïî­ðÿäèò­ñÿ ñîòî­âà­ðèù åãî Ãàé Ëèöè­íèé: îí è ïîä­ãîòî­âèò, è îòïðà­âèò âñå, ÷òî íàäîá­íî äëÿ âîé­íû; ïîêóäà æå, ñêà­çàë Ýìè­ëèé Ïàâåë, ïîñëó­øà­åì èíî­çåì­íûõ ïîñëîâ.

(6) Ïåð­âû­ìè ïîçâà­ëè ïîñëîâ èç Àëåê­ñàí­äðèè, îò öàðåé Ïòî­ëå­ìåÿ è Êëåî­ïàò­ðû. (7)  ñêîðá­íîé îäåæ­äå, ñ îòïó­ùåí­íû­ìè áîðî­äà­ìè è âîëî­ñà­ìè âñòó­ïè­ëè ïîñëû â êóðèþ, äåð­æà â ðóêàõ ìàñ­ëè÷­íûå âåò­êè, è ïàëè íèö, à ðå÷ü èõ áûëà åùå æàëîñò­íåå, ÷åì âèä. (8)  òî âðå­ìÿ Àíòèîõ, öàðü Ñèðèè, êîãäà-òî ïîáû­âàâ­øèé â Ðèìå çàëîæ­íè­êîì56, ïîä áëà­ãî­âèä­íûì ïðåä­ëî­ãîì âîç­âðà­ùå­íèÿ öàð­ñòâà ñòàð­øå­ìó Ïòî­ëå­ìåþ (9) âåë âîé­íó ñ åãî ìëàä­øèì áðà­òîì, âëà­äåâ­øèì òîãäà Àëåê­ñàí­äðè­åé57, è, îäîëåâ åãî â ìîð­ñêîì ñðà­æå­íèè ïðè Ïåëó­ñèè, ñïåø­íî íàâåë ìîñò ÷åðåç Íèë, ïåðå­ïðà­âèë­ñÿ ñ âîé­ñêîì è ñàìîé Àëåê­ñàí­äðèè ãðî­çèë îñà­äîé; âîò-âîò, êàçà­ëîñü, áîãà­òåé­øåå èç öàðñòâ îêà­æåò­ñÿ â åãî ðóêàõ. (10) Æàëó­ÿñü íà ýòî, àëåê­ñàí­äðèé­ñêèå ïîñëû ìîëè­ëè ñåíàò îêà­çàòü ïîìîùü öàð­ñòâó è öàðÿì, äðó­æå­ñêè ðàñ­ïî­ëî­æåí­íûì ê ðèì­ñêîé äåð­æà­âå; (11) çàñëó­ãè ðèì­ñêî­ãî ñ.500 íàðî­äà ïðåä Àíòèîõîì, ãîâî­ðè­ëè îíè, ñòîëü âåëè­êè è ñëî­âî åãî ñòîëü âåñ­êî äëÿ âñåõ öàðåé è íàðî­äîâ, ÷òî ñòî­èò åìó îòïðà­âèòü ïîñëîâ ê Àíòèî­õó è îáú­ÿâèòü, ÷òî íåóãîä­íû ñåíà­òó âîé­íû ñ öàðÿ­ìè — ñîþç­íè­êà­ìè Ðèìà, êàê îí òîò­÷àñ îòñòó­ïèò­ñÿ îò ñòåí Àëåê­ñàí­äðèè è óâåäåò âîé­ñêî â Ñèðèþ; (12) à åñëè ïðî­ìåä­ëÿò ðèì­ëÿíå, òî ñêî­ðî ÿâÿò­ñÿ ê íèì ñàìè Ïòî­ëå­ìåé è Êëåî­ïàò­ðà, èçãíàí­íûå èç öàð­ñòâà, è ñòûä­íî áóäåò íàðî­äó ðèì­ñêî­ìó, ÷òî íè÷åì íå ïîìîã îí ñîþç­íè­êàì, êîãäà ñóäü­áà èõ âèñå­ëà íà âîëîñ­êå. (13) Îòöû-ñåíà­òî­ðû, äðîã­íóâ ñåðä­öåì, òîò­÷àñ îòïðà­âè­ëè ïîñëà­ìè Ãàÿ Ïîïè­ëèÿ Ëåíà­òà, Ãàÿ Äåöè­ìèÿ è Ãàÿ Ãîñòè­ëèÿ, äàáû óëà­äèòü äåëî ìèðîì58. (14) Âåëå­ëè èì èäòè ñíà­÷à­ëà ê Àíòèî­õó, ïîòîì ê Ïòî­ëå­ìåþ è îáú­ÿâèòü: êòî ñòàíåò ïðå­ïÿò­ñò­âî­âàòü çàêëþ­÷å­íèþ ìèðà, òîò ðèì­ñêî­ìó íàðî­äó âïðåäü íå äðóã è íå ñîþç­íèê.

19. L. Aemi­lio Pau­lo C. Li­ci­nio con­su­li­bus, idi­bus Mar­tiis, prin­ci­pio in­se­quen­tis an­ni, cum in ex­pec­ta­tio­ne pat­res fuis­sent, ma­xi­me quid­nam con­sul de Ma­ce­do­nia, cui­us ea pro­vin­cia es­set, re­fer­ret, ni­hil se ha­be­re Pau­lus quod re­fer­ret, cum non­dum le­ga­ti re­dis­sent, di­xit. [2] Ce­te­rum Brun­di­si le­ga­tos iam es­se, bis ex cur­su Dyr­ra­chi­um reiec­tos. [3] Cog­ni­tis mox quae nos­ci pri­us in rem es­set, re­la­tu­rum; id fo­re intra per­pau­cos dies. [4] Et ne quid pro­fec­tio­nem suam te­ne­ret, pri­die idus Ap­ri­les La­ti­nis es­se consti­tu­tam diem. Sac­ri­fi­cio ri­te per­fec­to et se et Cn. Oc­ta­vium, si­mul se­na­tus cen­suis­set, exi­tu­ros es­se. [5] C. Li­ci­nio col­le­gae suo fo­re cu­rae se ab­sen­te, ut si qua pa­ra­ri mit­ti­que ad id bel­lum opus sit, pa­ren­tur mit­tan­tur­que. In­te­rea le­ga­tio­nes ex­te­ra­rum na­tio­num audi­ri pos­se.

[6] Pri­mi Ale­xandri­ni le­ga­ti ab Pto­le­maeo et Cleo­pat­ra re­gi­bus vo­ca­ti sunt. [7] Sor­di­da­ti, bar­ba et ca­pil­lo pro­mis­so, cum ra­mis oleae ingres­si cu­riam pro­cu­bue­runt, et ora­tio quam ha­bi­tus fuit mi­se­ra­bi­lior. [8] An­tio­chus Sy­riae rex, qui ob­ses Ro­mae fue­rat, per ho­nes­tam spe­ciem maio­ris Pto­le­maei re­du­cen­di in reg­num, bel­lum cum mi­no­re frat­re eius, qui tum Ale­xandriam te­ne­bat, [9] ge­rens et ad Pe­lu­sium na­va­li proe­lio su­pe­rior fue­rat et tu­mul­tua­rio ope­re pon­te per Ni­lum fac­to transgres­sus cum exer­ci­tu ob­si­dio­ne ip­sam Ale­xandriam ter­re­bat, nec pro­cul abes­se quin po­ti­re­tur reg­no opu­len­tis­si­mo vi­de­ba­tur. [10] Ea le­ga­ti que­ren­tes ora­bant se­na­tum ut opem reg­no re­gi­bus­que ami­cis im­pe­rio Ro­ma­no fer­rent. [11] Ea me­ri­ta po­pu­li Ro­ma­ni in An­tio­chum, eam apud om­nes re­ges gen­tes­que auc­to­ri­ta­tem es­se ut, si le­ga­tos mi­sis­sent qui ei nun­tia­rent non pla­ce­re se­na­tui so­ciis re­gi­bus bel­lum fie­ri, ex­templo absces­su­rus a moe­ni­bus Ale­xandreae ab­duc­tu­rus­que exer­ci­tum in Sy­riam es­set. [12] Quod si cuncten­tur fa­ce­re, bre­vi ex­tor­res reg­no Pto­le­mae­um et Cleo­pat­ram Ro­mam ven­tu­ros, cum pu­do­re quo­dam po­pu­li Ro­ma­ni, quod nul­lam opem in ul­ti­mo discri­mi­ne for­tu­na­rum tu­lis­sent. [13] Mo­ti pat­res pre­ci­bus Ale­xandri­no­rum ex­templo C. Po­pi­lium Lae­na­tem et C. De­ci­mium et C. Hos­ti­lium le­ga­tos ad fi­nien­dum in­ter re­ges bel­lum mi­se­runt. [14] Pri­us An­tio­chum, dein Pto­le­mae­um adi­re ius­si et nun­tia­re, ni ab­sis­ta­tur bel­lo, per ut­rum ste­tis­set, eum non pro ami­co nec pro so­cio ha­bi­tu­ros es­se.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 55 îðè­ãè­íà­ëå «èä» («êàëåí­äû» ïîÿâ­ëÿ­þò­ñÿ íèæå, ãë. 22, 16); â ëþáîì ñëó­÷àå ýòè ïðàçä­íå­ñòâà ñîñòî­ÿ­ëèñü ÷ðåç­âû­÷àé­íî ðàíî (îáû÷­íîå âðå­ìÿ: íà÷à­ëî ìàÿ — íà÷à­ëî èþíÿ), òåì áîëåå ÷òî èç-çà íåèñ­ïðàâ­íî­ñòè êàëåí­äà­ðÿ ãîä çàáå­ãàë î÷åíü äàëå­êî âïå­ðåä (ñð. íèæå, ãë. 37, 8 è ïðè­ìå÷. 114).
  • 56Ýòî — Àíòèîõ IV Ýïè­ôàí. Ñì.: Ïåðèî­õè, 41; XLII, 6, 6—10, à òàê­æå: XLI, 20. Î åãî äåé­ñò­âè­ÿõ â Åãèï­òå ñì.: XLII, 29, 5—10; Ïîëè­áèé, XXVII, 19; XXVIII, 18 ñë. (16 ñë.).
  • 57Ñòàð­øèé Ïòî­ëå­ìåé — ýòî Ïòî­ëå­ìåé VI Ôèëî­ìå­òîð (180—145 ãã. äî í. ý.), ìëàä­øèé — Ïòî­ëå­ìåé VIII Ýâåð­ãåò II Ôèñ­êîí (145—116 ãã. äî í. ý.).
  • 58Ñð.: Ïîëè­áèé, XXIX, 2 (1).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1364004212 1364004233 1364004257 1364004420 1364004421 1364004422