Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLV, ãë. 42

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

42. (1) Ñòîëü ìóæå­ñò­âåí­íàÿ ðå÷ü âñåõ âçâîë­íî­âà­ëà ñèëü­íåå, ÷åì åñëè áû îí æàëîñò­íî îïëà­êè­âàë ñâîå ñèðîò­ñòâî.

(2)  äåêàáðü­ñêèå êàëåí­äû Ãíåé Îêòà­âèé ñïðà­âèë ìîð­ñêîé òðè­óìô íàä öàðåì Ïåð­ñå­åì. Òóò íå áûëî íè ïëåí­íè­êîâ, íè âðà­æå­ñêèõ äîñïå­õîâ. (3) Îêòà­âèé ðàçäàë ìîðÿ­êàì ïî ñåìè­äå­ñÿ­òè ïÿòè äåíà­ðè­åâ, êîðì­÷èì, áûâ­øèì íà ñóäàõ, — âäâîå, à ñóäî­íà­÷àëü­íè­êàì — â÷åò­âå­ðî áîëü­øå.

(4) Çàòåì ñîáðàë­ñÿ ñåíàò. Ðåøå­íî áûëî, ÷òî Êâèíò Êàñ­ñèé ïðå­ïðî­âî­äèò öàðÿ Ïåð­ñåÿ ñ ñûíîì åãî Àëåê­ñàí­äðîì ïîä ñòðà­æó ñ.554 â Àëü­áó134, íå ëèøàÿ öàðÿ íè ñïóò­íè­êîâ, íè äåíåã, íè ñåðåá­ðà, íè äîìàø­íèõ âåùåé, êàêèå áûëè ïðè íåì; (5) Áèôè­ñà, ñûíà Êîòè­ñà, öàðÿ ôðà­êèé­öåâ, îòïðà­âè­ëè âìå­ñòå ñ çàëîæ­íè­êà­ìè ïîä ñòðà­æó â Êàð­ñå­î­ëû, à ïðî­÷èõ ïëåí­íè­êîâ, ïðî­âåäåí­íûõ â òðè­óì­ôå, ðåøè­ëè çàêëþ­÷èòü â òåì­íè­öó135.

(6) Ñïó­ñòÿ íåñêîëü­êî äíåé ÿâè­ëèñü ïîñëû îò Êîòè­ñà, öàðÿ ôðà­êèé­öåâ, ñ äåíü­ãà­ìè äëÿ âûêó­ïà öàðå­âè­÷à è îñòàëü­íûõ çàëîæ­íè­êîâ. (7) Ïðè­íÿ­òûå ñåíà­òîì, ôðà­êèé­ñêèå ïîñëû îïðàâ­äû­âà­ëèñü òåì, ÷òî íå ïî äîá­ðîé âîëå Êîòèñ ñëó­æèë öàðþ, à ïîòî­ìó ÷òî âûíóæ­äåí áûë åìó äàòü çàëîæ­íè­êîâ, è óìî­ëÿ­ëè ïîç­âî­ëèòü èõ âûêó­ïèòü çà ëþáóþ öåíó, êàêóþ íàçíà­÷àò îòöû-ñåíà­òî­ðû. (8) Íà ýòî èì âîëåé ñåíà­òà îòâå­÷å­íî áûëî, ÷òî ðèì­ñêèé íàðîä ïîì­íèò î äðóæ­áå ñ Êîòè­ñîì, è ñ åãî ïðåä­êà­ìè, è ñ ïëå­ìå­íåì ôðà­êèé­ñêèì; (9) çàëîæ­íè­êè æå íå îïðàâ­äà­íèå, à âèíà ôðà­êèé­öåâ, èáî îíè ìîã­ëè íå áîÿòü­ñÿ Ïåð­ñåÿ — íè â ãîäû ìèðà, íè êîãäà áûë îí çàíÿò âîé­íîþ ñ Ðèìîì. (10) Âïðî­÷åì, õîòü ðàñ­ïî­ëî­æå­íüå Ïåð­ñåÿ è îêà­çà­ëîñü Êîòè­ñó äîðî­æå äðóæ­áû íàðî­äà ðèì­ñêî­ãî, ðèì­ëÿíå íå ñòà­íóò äóìàòü, êàê âîçäàòü ïî çàñëó­ãàì öàðþ ôðà­êèé­öåâ, — äîñòî­èí­ñòâî ïðå­âû­øå ìåñòè, à ïîòî­ìó öàðü Êîòèñ ìîæåò ïîëó­÷èòü è ñûíà è çàëîæ­íè­êîâ. (11) Áëà­ãî­äå­ÿ­íüÿ ðèì­ëÿí áåñ­êî­ðûñò­íû; ïóñòü ïëà­òà çà íèõ îñòà­åò­ñÿ â äóøå òåõ, êòî áûë îáëà­ãî­äå­òåëü­ñò­âî­âàí, — ýòî ëó÷­øå, ÷åì òðå­áî­âàòü íåìåä­ëåí­íóþ ïëà­òó. ×òîáû îòâå­ñòè çàëîæ­íè­êîâ íàçàä âî Ôðà­êèþ, íàçíà­÷è­ëè òðåõ ïîñëîâ — Òèòà Êâèíê­öèÿ Ôëà­ìè­íè­íà, Ãàÿ Ëèöè­íèÿ Íåðâó è Ìàð­êà Êàíè­íèÿ Ðåáè­ëà; ôðà­êèé­öàì áûëè äàíû ïîäàð­êè — íà äâå òûñÿ­÷è àññîâ êàæ­äî­ìó, (12) à Áèôèñ, âûçâàí­íûé èç Êàð­ñå­îë ñ îñòàëü­íû­ìè çàëîæ­íè­êà­ìè, áûë îòïðàâ­ëåí ê îòöó â ñîïðî­âîæ­äå­íèè ïîñëîâ.

Öàðå­âû êîðàá­ëè, çàõâà­÷åí­íûå ó ìàêåäî­íÿí, íåâèäàí­íî îãðîì­íûå, âûòà­ùè­ëè íà Ìàð­ñî­âî ïîëå.

42. Haec tan­to dic­ta ani­mo ma­gis con­fu­de­re audien­tium ani­mos quam si mi­se­ra­bi­li­ter or­bi­ta­tem suam def­len­do lo­cu­tus es­set.

[2] Cn. Oc­ta­vius ka­len­dis De­cembri­bus de re­ge Per­seo na­va­lem tri­um­phum egit. Is tri­um­phus si­ne cap­ti­vis fuit, si­ne spo­liis. [3] De­dit so­ciis na­va­li­bus in sin­gu­los de­na­rios sep­tua­ge­nos qui­nos, gu­ber­na­to­ri­bus, qui in na­vi­bus fue­rant, dup­lex, ma­gistris na­vium quad­rup­lex.

[4] Se­na­tus dein­de ha­bi­tus est. Pat­res cen­sue­runt ut Q. Cas­sius Per­sea re­gem cum Ale­xandro fi­lio Al­bam in cus­to­diam du­ce­ret; co­mi­tes, pe­cu­niam, ar­gen­tum, instru­men­tum, quod ha­be­ret, ni­hil det­ra­hens ha­be­re si­ne­ret; [5] Bithys, fi­lius Co­tyis, re­gis Thra­cum, cum ob­si­di­bus in cus­to­diam Car­seo­los est mis­sus. Ce­te­ros cap­ti­vos, qui in tri­um­pho duc­ti erant, in car­ce­rem con­di pla­cuit.

[6] Pau­cos post dies, quam haec ac­ta erant, le­ga­ti ab Co­tye, re­ge Thra­cum, ve­ne­runt pe­cu­niam ad re­di­men­dum fi­lium alios­que ob­si­des ad­por­tan­tes. [7] Eis in se­na­tum intro­duc­tis et id ip­sum ar­gu­men­ti prae­ten­den­ti­bus ora­tio­ni, non sua vo­lun­ta­te Co­tyn bel­lo iuvis­se Per­sea, quod ob­si­des da­re coac­tus es­set, oran­ti­bus­que ut eos pre­tio, quan­tum ip­si sta­tuis­sent pat­res, re­di­mi pa­te­ren­tur, [8] res­pon­sum ex auc­to­ri­ta­te se­na­tus est, po­pu­lum Ro­ma­num me­mi­nis­se ami­ci­tiae, quae cum Co­tye maio­ri­bus­que eius et gen­te Thra­cum fuis­set. [9] Ob­si­des da­tos cri­men, non cri­mi­nis de­fen­sio­nem es­se, cum Thra­cum gen­ti ne quie­tus qui­dem Per­seus, ne­dum bel­lo Ro­ma­no oc­cu­pa­tus ti­men­dus fue­rit. [10] Ce­te­rum, et­si Co­tys Per­sei gra­tiam prae­tu­lis­set ami­ci­tiae po­pu­li Ro­ma­ni, ma­gis quid se dig­num es­set, quam quid me­ri­to eius fie­ri pos­set, aes­ti­ma­tu­rum, fi­lium at­que ob­si­des ei re­mis­su­rum. [11] Be­ne­fi­cia gra­tui­ta es­se po­pu­li Ro­ma­ni; pre­tium eorum mal­le re­lin­que­re in ac­ci­pien­tium ani­mis quam prae­sens exi­ge­re.

Le­ga­ti tres no­mi­na­ti, T. Quincti­us Fla­mi­ni­nus, C. Li­ci­nius Ner­va, M. Ca­ni­nius Re­bi­lus, qui ob­si­des in Thra­ciam re­du­ce­rent; et Thra­ci­bus mu­ne­ra da­ta in sin­gu­los bi­num mi­lium aeris. [12] Bithys cum ce­te­ris ob­si­di­bus a Car­seo­lis ac­cer­si­tus ad pat­rem cum le­ga­tis mis­sus.

Na­ves re­giae cap­tae de Ma­ce­do­ni­bus in­vi­si­ta­tae an­te mag­ni­tu­di­nis in cam­po Mar­tio sub­duc­tae sunt.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 134Àëü­áà Ôóöèí­ñêàÿ — ãîðîä â ãîð­íîé ìåñò­íî­ñòè, â 102 êì íà ñåâå­ðî-âîñòîê îò Ðèìà (ïî Âàëå­ðè­å­âîé äîðî­ãå). Ñëó­æè­ëà òàê­æå ìåñòîì çàòî­÷å­íèÿ Ñèôà­êà (XXX, 17, 2) è Áèòó­è­òà (Ïåðèî­õè, 61). Ïåð­ñåé çäåñü è óìåð â 165 èëè 162 ã. äî í. ý., ïî íåêî­òî­ðûì ðàñ­ñêà­çàì, óìî­ðèâ ñåáÿ ãîëî­äîì èëè íå âûäåð­æàâ èçäå­âà­òåëüñòâ «ñòî­ðî­æåé». Óìåð­ëè è äâîå åãî äåòåé, à òðå­òèé, Àëåê­ñàíäð, «âûó÷èë­ñÿ ëàòèí­ñêî­ìó ÿçû­êó è ãðà­ìî­òå è ñëó­æèë ïèñ­öîì ó äîëæ­íîñò­íûõ ëèö, ñ÷è­òà­ÿñü ïðå­êðàñ­íûì çíà­òî­êîì ñâî­åãî äåëà» (Ïëó­òàðõ. Ýìè­ëèé Ïàâåë, 37, ïåð. Ñ. Ìàð­êè­øà).
  • 135Ðèì­ñêàÿ òþðü­ìà íå áûëà ðàñ­ñ÷è­òà­íà íà äîë­ãîå ñîäåð­æà­íèå çàêëþ­÷åí­íûõ, à â íèæ­íåì åå ïîìå­ùå­íèè èõ ïîïðî­ñòó óáè­âà­ëè.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1364004413 1364004421 1364004423 1364004543 1364004544 1364009100