Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1950/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
8. (1) Ñðåäè äåë áîëåå âàæíûõ ïðîèñõîäèëè è âûáîðû ãëàâíîãî êóðèîíà49 íà ìåñòî óìåðøåãî Ìàðêà Ýìèëèÿ; âñïûõíóë ñòàðèííûé ñïîð. (2) Ïàòðèöèè óòâåðæäàëè, ÷òî Ãàé Ìàìèëèé Àòåëë, åäèíñòâåííûé èç ïëåáååâ, äîáèâàâøèéñÿ ýòîãî çâàíèÿ, íå èìååò íà íåãî ïðàâà: äî ñèõ ïîð êóðèîíàìè áûëè òîëüêî ïàòðèöèè. (3) Ñïðîñèëè òðèáóíîâ; òå ïåðåäàëè äåëî ñåíàòó, à ñåíàò ïðåäîñòàâèë ðåøåíèå íàðîäó: è ãëàâíûì êóðèîíîì âïåðâûå ñòàë ïëåáåé — Ãàé Ìàìèëèé Àòåëë. (4) Âåðõîâíûé ïîíòèôèê Ïóáëèé Ëèöèíèé âîçâåë Ãàÿ Âàëåðèÿ Ôëàêêà â ñàí Þïèòåðîâà ôëàìèíà, õîòÿ òîò âîâñå ýòîãî íå õîòåë; äåöåìâèðîì ñâÿùåííîäåéñòâèé íà ìåñòî óìåðøåãî Êâèíòà Ìóöèÿ Ñöåâîëû ïîñòàâèëè Ãàÿ Ëåòîðèÿ. (5) ß îõîòíî óìîë÷àë áû î òîì, ïî÷åìó Ãàÿ Ôëàêêà ïðèíóäèëè ñòàòü ôëàìèíîì50, åñëè áû ïîñëå ýòîãî åãî ïðåæäå äóðíàÿ ñëàâà íå îáðàòèëàñü â äîáðóþ. Þíîñòü åãî áûëà áåñïóòíîé è ðàçãóëüíîé. Ïóáëèöèé Ëèöèíèé[1], âåðõîâíûé ïîíòèôèê, íàçíà÷èë Ãàÿ Ôëàêêà ôëàìèíîì, õîòÿ ðîäíîé áðàò, Ëóöèé Ôëàêê, è îñòàëüíûå ðîäñòâåííèêè òåðïåòü åãî íå ìîãëè çà ïîðîêè. (6) Íî, öåëèêîì ïîãðóçèâøèñü â ñâÿùåííûå îáðÿäû è ñëóæáû, îí âäðóã ñîâåðøåííî ïåðåìåíèëñÿ: ñðåäè âñåé ìîëîäåæè íèêòî, ïî ìíåíèþ ïåðâûõ ñåíàòîðîâ, ðîäñòâåííèêîâ è ïîñòîðîííèõ, íå ñòîèë áî́ëüøèõ ïîõâàë. (7) Ýòî îáùåå ïðèçíàíèå âíóøèëî åìó îïðàâäàííóþ óâåðåííîñòü â ñåáå, è îí âîññòàíîâèë äàâíî çàáûòîå èç-çà íåäîñòîéíûõ ïðåäøåñòâåííèêîâ ïðàâî ôëàìèíà ïðèñóòñòâîâàòü â ñåíàòå. (8) Îí âîøåë â êóðèþ; ïðåòîð Ëóöèé Ëèöèíèé[2] åãî âûâåë. Ôëàêê îáðàòèëñÿ ê íàðîäíûì òðèáóíàì; îí òðåáîâàë ïðàâà, èññòàðè ïðèíàäëåæàâøåãî åãî ñàíó: ïîëó÷àÿ ýòîò ñàí, ôëàìèí ïîëó÷àë è ïðåòåêñòó, è êóðóëüíîå êðåñëî51. (9) Ïðåòîð ñ÷èòàë, ÷òî ïðàâî óòâåðæäàåòñÿ íå óñòàðåëûìè ïðèìåðàìè èç ëåòîïèñåé, ñ.281 íî óñòàíîâèâøèìñÿ ê ïîñëåäíåìó âðåìåíè îáûêíîâåíèåì. Íèêîãäà íà ïàìÿòè îòöîâ è äåäîâ íè îäèí Þïèòåðîâ ôëàìèí ýòèì ïðàâîì íå âîñïîëüçîâàëñÿ. (10) Òðèáóíû ðåøèëè, ÷òî ôëàìèíû çàáûëè î íåì ïî ñâîåé áåñïå÷íîñòè, â óùåðá ñåáå, íî íå ñâîåìó ñàíó; îíè ñ ïîëíîãî ñîãëàñèÿ ñåíàòà è íàðîäà ââåëè ôëàìèíà â ñåíàò — ñàì ïðåòîð íå ïðîòèâèëñÿ, — íî âñå ñ÷èòàëè, ÷òî Ôëàêê ïîëó÷èë ýòó ÷åñòü ñêîðåå çà ñâÿòîñòü ñâîåé æèçíè, ÷åì ïî ïðàâó ñâîåãî ñàíà. (11) Êîíñóëû, ïðåæäå ÷åì îòïðàâèòüñÿ â ïðîâèíöèè, íàáðàëè äâà ãîðîäñêèõ ëåãèîíà, ÷òîáû ïîïîëíÿòü èìè, ãäå ïîòðåáóåòñÿ, âîéñêî. (12) Ïðåæíåå ãîðîäñêîå âîéñêî êîíñóë Ôóëüâèé ïîðó÷èë áðàòó Ãàþ Ôóëüâèþ Ôëàêêó, ñâîåìó ëåãàòó, îòâåñòè â Ýòðóðèþ, à ëåãèîíû, ñòîÿâøèå â Ýòðóðèè, ïåðåâåñòè â Ðèì. (13) Òàêæå è êîíñóë Ôàáèé âåëåë ñâîåìó ñûíó Êâèíòó Ìàêñèìó îòâåñòè â Ñèöèëèþ ê ïðîêîíñóëó Ìàðêó Âàëåðèþ ñîáðàííûå îñòàòêè Ôóëüâèåâà âîéñêà (èõ áûëî îêîëî ÷åòûðåõ òûñÿ÷ òðåõñîò ÷åòûðåõ ÷åëîâåê), à îò íåãî âçÿòü äâà ëåãèîíà è òðèäöàòü êâèíêâåðåì. (14) Îòáûòèå ýòèõ ëåãèîíîâ íè÷óòü íå óìåíüøèëî íè ïî ñóùåñòâó, íè ñ âèäó âîéñêî, çàùèùàâøåå ïðîâèíöèþ. (15) Âåäü, êðîìå äâóõ ñâîèõ ïðåâîñõîäíî ïîïîëíåííûõ ñòàðûõ ëåãèîíîâ, ïðåòîð ðàñïîëàãàë òàêæå ìíîæåñòâîì íóìèäèéöåâ, ïåøèõ è êîííûõ, à òàêæå íàáðàë ñèöèëèéöåâ, îïûòíûõ âîèíîâ, ñëóæèâøèõ ïðåæäå ó Ýïèêèäà52 èëè ó ïóíèéöåâ. (16) Âñïîìîãàòåëüíûå îòðÿäû èç èíîçåìöåâ îí äîáàâèë ê êàæäîìó èç äâóõ ðèìñêèõ ëåãèîíîâ, è ó íåãî êàê áû îñòàëîñü äâà âîéñêà: îäíî îí ïîðó÷èë Ëóöèþ Öèíöèþ äëÿ îõðàíû òîé ÷àñòè îñòðîâà, ãäå áûëî öàðñòâî Ãèåðîíà53; (17) ñ äðóãèì ñàì îõðàíÿë îñòàëüíóþ ÷àñòü îñòðîâà (ðàçäåëåíû îíè áûëè ïðåæíåé ãðàíèöåé ìåæäó ðèìëÿíàìè è ïóíèéöàìè54); ðàçäåëèë îí è ôëîò, ñîñòîÿâøèé èç ñåìèäåñÿòè êîðàáëåé, — òàê, ÷òîáû îõðàíÿëîñü âñå ïîáåðåæüå. (18) Âàëåðèé ñàì ñ êîííèöåé Ìóòòèíà ðàçúåçæàë ïî âñåé ïðîâèíöèè, îòìå÷àë, êàêèå ïîëÿ âîçäåëàíû, êàêèå çàáðîøåíû, õâàëèë èëè ðàñïåêàë õîçÿåâ. (19) Áëàãîäàðÿ ýòèì çàáîòàì îí ñìîã è ïîñëàòü õëåá â Ðèì, è ïåðåïðàâèòü åãî â Êàòèíó55 äëÿ ñíàáæåíèÿ âîéñêà, êîòîðîå äîëæíî áûëî ñòîÿòü ëåòîì ïîä Òàðåíòîì. |
8. Inter maiorum rerum curas comitia maximi curionis, cum in locum M. Aemili sacerdos crearetur, vetus excitaverunt certamen, [2] patriciis negantibus C. Mamili Atelli, qui unus ex plebe petebat, habendam rationem esse, quia nemo ante eum nisi ex patribus id sacerdotium habuisset. [3] Tribuni appellati ad senatum rem reiecerunt; senatus populi potestatem fecit: ita primus ex plebe creatus maximus curio C. Mamilius Atellus. [4] Et flaminem Dialem invitum inaugurari coegit P. Licinius pontifex maximus C. Valerium Flaccum; decemvirum sacris faciundis creatus in locum Q. Muci Scaevolae demortui C. Laetorius. [5] Causam inaugurari coacti flaminis libens reticuissem, ni ex mala fama in bonam vertisset. Ob adulescentiam neglegentem luxuriosamque C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat, L. Flacco fratri germano cognatisque aliis ob eadem vitia invisus. [6] Is ut animum eius cura sacrorum et caerimoniarum cepit, ita repente exuit antiquos mores ut nemo tota iuventute haberetur prior nec probatior primoribus patrum, suis pariter alienisque, esset. [7] Huius famae consensu elatus ad iustam fiduciam sui rem intermissam per multos annos ob indignitatem flaminum priorum repetivit, ut in senatum introiret. [8] Ingressum eum curiam cum P. Licinius praetor inde eduxisset, tribunos plebis appellavit. Flamen vetustum ius sacerdotii repetebat: datum id cum toga praetexta et sella curuli ei flamonio esse. [9] Praetor non exoletis vetustate annalium exemplis stare ius, sed recentissimae cuiusque consuetudinis usu volebat: nec patrum nec avorum memoria Dialem quemquam id ius usurpasse. [10] Tribuni rem inertia flaminum oblitteratam ipsis, non sacerdotio damno fuisse cum aequom censuissent, ne ipso quidem contra tendente praetore, magno adsensu patrum plebisque flaminem in senatum introduxerunt, omnibus ita existimantibus, magis sanctitate vitae quam sacerdotii iure eam rem flaminem obtinuisse. [11] Consules priusquam in provincias irent, duas urbanas legiones in supplementum quantum opus erat ceteris exercitibus militum scripserunt. [12] Urbanum veterem exercitum Fulvius consul C. Fulvio Flacco legato — frater hic consulis erat — in Etruriam dedit ducendum et legiones quae in Etruria erant Romam deducendas. [13] Et Fabius consul reliquias exercitus Fulviani conquisitas — fuere autem ad quattuor milia trecenti quadraginta quattuor — Q. Maximum filium ducere in Siciliam ad M. Valerium proconsulem iussit, atque ab eo duas legiones et triginta quinqueremes accipere. [14] Nihil eae deductae ex insula legiones minuerunt nec viribus nec specie eius provinciae praesidium; [15] nam cum praeter egregie suppletas duas veteres legiones transfugarum etiam Numidarum equitum peditumque magnam vim haberet, Siculos quoque qui in exercitu Epicydis aut Poenorum fuerant, belli peritos viros, milites scripsit. [16] Ea externa auxilia cum singulis Romanis legionibus adiunxisset, duorum speciem exercituum servavit: altero L. Cincium partem insulae regnum qua Hieronis fuerat tueri iussit; [17] altero ipse ceteram insulam tuebatur, divisam quondam Romani Punicique imperii finibus, classe quoque navium septuaginta partita, ut omni ambitu litorum praesidio orae maritumae essent. [18] Ipse cum Muttinis equitatu provinciam peragrabat, ut viseret agros cultaque ab incultis notaret et perinde dominos laudaret castigaretque. [19] Ita tantum ea cura frumenti provenit ut et Romam mitteret et Catinam conveheret unde exercitui qui ad Tarentum aestiva acturus esset posset praeberi. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß