Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXVII, ãë. 7

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1950/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ

7. (1)  êîí­öå ýòî­ãî ãîäà íà òðèä­öàòü ÷åò­âåð­òûé äåíü ïî îòïëû­òèè èç Òàððà­êî­íà39 ïðè­áûë â Ðèì ëåãàò Ñöè­ïè­î­íà Ãàé Ëåëèé; îí âîøåë â Ãîðîä, âåäÿ çà ñîáîé ñòðî­åì ïëåí­íûõ40; ñáå­æàë­ñÿ íàðîä. (2) Íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü îí äîëî­æèë ñåíà­òó: Íîâûé Êàð­ôà­ãåí41, ãëàâ­íûé ãîðîä Èñïà­íèè, âçÿò çà îäèí äåíü; îòïàâ­øèå îò Ðèìà ãîðî­äà âíîâü ïåðå­øëè íà åãî ñòî­ðî­íó, çàêëþ­÷åí ñîþç ñ íîâû­ìè. (3) Îò ïëåí­íûõ óçíà­ëè ïî÷òè òî æå ñàìîå, ÷òî áûëî èçâåñò­íî èç ïèñåì Ìàð­êà Âàëå­ðèÿ Ìåñ­ñà­ëû; ñåíà­òî­ðîâ î÷åíü âñòðå­âî­æèë ïåðå­õîä Ãàç­ä­ðó­áà­ëà â Èòà­ëèþ: ñòðà­íà ñ òðóäîì âûäåð­æè­âà­ëà íàòèñê è îäíî­ãî Ãàí­íè­áà­ëà. (4)  íàðîä­íîì ñîáðà­íèè Ëåëèé ðàñ­ñêà­çàë òî æå ñàìîå. Ñåíàò íàçíà­÷èë äåíü áëà­ãîäàð­ñò­âåí­íî­ãî ìîëåá­íà çà óñïå­õè Ñöè­ïè­î­íà è âåëåë Ëåëèþ êàê ìîæ­íî ñêî­ðåå âîç­âðà­ùàòü­ñÿ ñî ñâî­è­ìè êîðàá­ëÿ­ìè42 â Èñïà­íèþ. (5) ß îòíåñ, êàê è ìíî­ãèå, ê ýòî­ìó ãîäó âçÿ­òèå Íîâî­ãî Êàð­ôà­ãå­íà, õîòÿ è çíàþ, ÷òî íåêî­òî­ðûå óïî­ìè­íà­þò åãî ïîä ñëå­äóþ­ùèì43, (6) íî ìíå êàæåò­ñÿ íåâå­ðî­ÿò­íûì, ÷òîáû Ñöè­ïè­îí ïðî­âåë öåëûé ãîä â ïîë­íîì áåç­äåé­ñò­âèè.

(7)  ìàð­òîâ­ñêèå èäû, êîãäà âñòó­ïè­ëè â äîëæ­íîñòü êîí­ñó­ëû Êâèíò Ôàáèé Ìàê­ñèì (èçáðàí­íûé â ïÿòûé ðàç) è Êâèíò Ôóëü­âèé Ôëàêê (â ÷åò­âåð­òûé), èì îáî­èì ïðî­âèí­öè­åé íàçíà­÷å­íà áûëà Èòà­ëèÿ, íî âëàñòü èõ áûëà ðàçäå­ëå­íà: Ôàáèé äîë­æåí áûë âîå­âàòü ïîä Òàðåí­òîì, Ôóëü­âèé — â Ëóêà­íèè è Áðóò­òèè [209 ã.]. (8) Ìàð­êó Êëàâ­äèþ ïðî­äëè­ëè âëàñòü íà ãîä; ïðå­òî­ðû æåðå­áüåâ­êîé ðàçäå­ëè­ëè ìåæ­äó ñîáîþ îáÿ­çàí­íî­ñòè: Ãàé Ãîñòè­ëèé Òóáóë ñòàë ãîðîä­ñêèì ïðå­òî­ðîì, Ëóöèé Âåòó­ðèé Ôèëîí ïîëó­÷èë â âåäå­íèå äåëà èíî­ñòðàí­öåâ è Ãàë­ëèþ44; Òèò Êâèí­öèé Êðè­ñïèí — Êàïóþ, Ãàé Àâðóí­êó­ëåé — Ñàð­äè­íèþ.

(9) Âîé­ñêî áûëî òàê ðàçäå­ëå­íî ïî ïðî­âèí­öè­ÿì: Ôóëü­âèé ïîëó­÷à­åò äâà ëåãè­î­íà, áûâ­øèõ ó Ìàð­êà Âàëå­ðèÿ Ëåâè­íà â Ñèöè­ëèè; Êâèíò Ôàáèé — íàõî­äèâ­øè­å­ñÿ â Ýòðó­ðèè ïîä êîìàí­äîé Ãàÿ Êàëü­ïóð­íèÿ; âîé­ñêî, ñòî­ÿâ­øåå â Ãîðî­äå, îòïðàâ­ëÿ­åò­ñÿ â Ýòðó­ðèþ; (10) Ãàé Êàëü­ïóð­íèé îñòà­åò­ñÿ â ýòîé ïðî­âèí­öèè è âåäà­åò òàì âîé­ñêîì; Òèò Êâèíê­öèé ïîëó­÷à­åò Êàïóþ è âîé­ñêî, ÷òî áûëî ó Êâèí­òà Ôóëü­âèÿ. (11) Ãàé Ãîñòè­ëèé45 ïîëó­÷à­åò îò ïðî­ïðå­òî­ðà Ãàÿ Ëåòî­ðèÿ åãî ïðî­âèí­öèþ è âîé­ñêî, ñòî­ÿ­ùåå â Àðè­ìèíå; Ìàð­êó Ìàð­öåë­ëó îñòàâ­ëå­íû ëåãè­î­íû, ñ êîòî­ðû­ìè îí âîå­âàë, áóäó÷è êîí­ñó­ëîì. (12) Ìàð­êó Âàëå­ðèþ è Ëóöèþ Öèí­öèþ (èì ñ.280 ïðî­äëè­ëè êîìàí­äî­âà­íèå â Ñèöè­ëèè) äàíî âîé­ñêî, ñðà­æàâ­øå­å­ñÿ ïîä Êàí­íà­ìè, è ïðè­êà­çà­íî ïîïîë­íèòü åãî óöåëåâ­øè­ìè ñîë­äà­òà­ìè èç ëåãè­î­íîâ Ãíåÿ Ôóëü­âèÿ46. (13) Îíè áûëè ðàçûñ­êà­íû è îòïðàâ­ëå­íû êîí­ñó­ëà­ìè â Ñèöè­ëèþ; îíè ñëó­æè­ëè çäåñü, îòìå­÷åí­íûå òàêèì æå ïîçî­ðîì, êàê è ñîë­äà­òû, ñðà­æàâ­øè­å­ñÿ ïîä Êàí­íà­ìè, è áûâ­øèå ñîë­äà­òû ïðå­òî­ðà Ãíåÿ Ôóëü­âèÿ, êîòî­ðûõ ðàç­ãíå­âàâ­øèé­ñÿ íà íèõ çà òàêîå æå áåã­ñòâî ñåíàò òîæå îòïðà­âèë òóäà. (14) Ãàþ Àâðóí­êó­ëåþ îñòàâ­ëå­íû â Ñàð­äè­íèè òå ëåãè­î­íû, ñ êîòî­ðû­ìè Ïóá­ëèé Âîëü­ñîí óäåð­æè­âàë ýòó ïðî­âèí­öèþ. (15) Ïóá­ëèþ Ñóëü­ïè­öèþ âåëå­íî ñ òåì æå ëåãè­î­íîì47 è òåì æå ôëî­òîì óäåð­æè­âàòü Ìàêåäî­íèþ; âëàñòü åìó ïðî­äëè­ëè íà ãîä. Òðèä­öàòü êâèí­êâå­ðåì ïðè­êà­çà­íî îòïðà­âèòü èç Ñèöè­ëèè ïîä Òàðåíò ê êîí­ñó­ëó Êâèí­òó Ôàáèþ; (16) îñòàëü­íîé ôëîò ñåíà­òó óãîä­íî îòïðà­âèòü â Àôðè­êó çà äîáû­÷åé, ñ òåì ÷òîáû Ìàðê Âàëå­ðèé Ëåâèí èì êîìàí­äî­âàë ñàì èëè ïîñëàë áû Ëóöèÿ Öèí­öèÿ ëèáî Ìàð­êà Âàëå­ðèÿ Ìåñ­ñà­ëó — êàê çàõî­÷åò. (17)  Èñïà­íèè âñå îñòà­åò­ñÿ áåç ïåðå­ìåí; Ñöè­ïè­î­íó è Ñèëà­íó âëàñòü ïðî­äëè­ëè íå íà ãîä, à äî òåõ ïîð, ïîêà èõ íå îòçî­âåò ñåíàò48. Òàê ðàñ­ïðå­äå­ëå­íû áûëè íà ýòîò ãîä âîé­ñêà è ïðî­âèí­öèè.

7. Exi­tu an­ni hui­us C. Lae­lius le­ga­tus Sci­pio­nis die quar­to et tri­cen­si­mo quam a Tar­ra­co­ne pro­fec­tus erat Ro­mam ve­nit; is­que cum ag­mi­ne cap­ti­vo­rum ingres­sus ur­bem mag­num con­cur­sum ho­mi­num fe­cit. [2] Pos­te­ro die in se­na­tum intro­duc­tus cap­tam Car­tha­gi­nem, ca­put His­pa­niae, uno die, re­cep­tas­que ali­quot ur­bes quae de­fe­cis­sent no­vas­que in so­cie­ta­tem adsci­tas ex­po­suit. [3] Ex cap­ti­vis com­per­ta iis fe­re congruen­tia quae in lit­te­ris fue­rant M. Va­le­rii Mes­sal­lae. Ma­xi­me mo­vit pat­res Hasdru­ba­lis tran­si­tus in Ita­liam, vix Han­ni­ba­li at­que eius ar­mis ob­sis­ten­tem. [4] Pro­duc­tus et in con­tio­nem Lae­lius eadem edis­se­ruit. Se­na­tus ob res fe­li­ci­ter a P. Sci­pio­ne ges­tas suppli­ca­tio­nem in unum diem dec­re­vit; C. Lae­lium pri­mo quo­que tem­po­re cum qui­bus ve­ne­rat na­vi­bus re­di­re in His­pa­niam ius­sit. — [5] Car­tha­gi­nis ex­pug­na­tio­nem in hunc an­num con­tu­li mul­tis auc­to­ri­bus, haud nes­cius quos­dam es­se qui an­no in­se­quen­ti cap­tam tra­di­de­rint, [6] quod mi­hi mi­nus si­mi­le ve­ri vi­sum est an­num in­teg­rum Sci­pio­nem ni­hil ge­run­do in His­pa­nia con­sumpsis­se.

[7] Q. Fa­bio Ma­xi­mo quin­tum, Q. Ful­vio Flac­co quar­tum con­su­li­bus, idi­bus Mar­tiis, quo die ma­gistra­tum inie­runt, Ita­lia am­bo­bus pro­vin­cia dec­re­ta, re­gio­ni­bus ta­men par­ti­tum im­pe­rium: Fa­bius ad Ta­ren­tum, Ful­vius in Lu­ca­nis ac Brut­tiis rem ge­re­ret. M. Clau­dio pro­ro­ga­tum in an­num im­pe­rium. [8] Prae­to­res sor­ti­ti pro­vin­cias, C. Hos­ti­lius Tu­bu­lus ur­ba­nam, L. Ve­tu­rius Phi­lo pe­reg­ri­nam cum Gal­lia, T. Quincti­us Cris­pi­nus Ca­puam, C. Aurun­cu­lei­us Sar­di­niam. [9] Exer­ci­tus ita per pro­vin­cias di­vi­si: Ful­vio duae le­gio­nes quas in Si­ci­lia M. Va­le­rius Lae­vi­nus ha­be­ret, Q. Fa­bio, qui­bus in Et­ru­ria C. Cal­pur­nius prae­fuis­set; ur­ba­nus exer­ci­tus ut in Et­ru­riam suc­ce­de­ret; [10] C. Cal­pur­nius eidem praees­set pro­vin­ciae exer­ci­tui­que; Ca­puam exer­ci­tum­que quem Q. Ful­vius ha­buis­set T. Quincti­us ob­ti­ne­ret. [11] C. Hos­ti­lius ab C. Lae­to­rio prop­rae­to­re pro­vin­ciam exer­ci­tum­que qui tum Ari­mi­ni erat ac­ci­pe­ret. M. Mar­cel­lo qui­bus con­sul rem ges­se­rat le­gio­nes dec­re­tae. [12] M. Va­le­rio cum L. Cin­cio — iis quo­que enim pro­ro­ga­tum in Si­ci­lia im­pe­rium — Can­nen­sis exer­ci­tus da­tus, eum­que supple­re ex mi­li­ti­bus qui ex le­gio­ni­bus Cn. Ful­vi su­pe­res­sent ius­si. [13] Con­qui­si­tos eos con­su­les in Si­ci­liam mi­se­runt; ad­di­ta­que eadem mi­li­tiae ig­no­mi­nia sub qua Can­nen­ses mi­li­ta­bant qui­que ex prae­to­ris Cn. Ful­vi exer­ci­tu ob si­mi­lis iram fu­gae mis­si eo ab se­na­tu fue­rant. [14] C. Aurun­cu­leio eae­dem in Sar­di­nia le­gio­nes qui­bus P. Man­lius Vol­so eam pro­vin­ciam ob­ti­nue­rat dec­re­tae. [15] P. Sul­pi­cio eadem le­gio­ne eadem­que clas­se Ma­ce­do­niam ob­ti­ne­re ius­so pro­ro­ga­tum in an­num im­pe­rium. Tri­gin­ta quin­que­re­mes ex Si­ci­lia Ta­ren­tum ad Q. Fa­bium con­su­lem mit­ti ius­sae; [16] ce­te­ra clas­se pla­ce­re prae­da­tum in Af­ri­cam aut ip­sum M. Va­le­rium Lae­vi­num trai­ce­re, aut mit­te­re seu L. Cin­cium seu M. Va­le­rium Mes­sal­lam vel­let. [17] Nec de His­pa­nia quic­quam mu­ta­tum, ni­si quod non in an­num Sci­pio­ni Si­la­no­que, sed do­nec re­vo­ca­ti ab se­na­tu fo­rent, pro­ro­ga­tum im­pe­rium est. Ita pro­vin­ciae exer­ci­tuum­que in eum an­num par­ti­ta im­pe­ria.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 39Ñì. ïðè­ìå÷. 217 ê êí. XXI.
  • 40Ñì.: XXVI, 51, 2. Ñð. òàê­æå: Ïîëè­áèé, X, 18, 1; 19, 8.
  • 41Íîâûé Êàð­ôà­ãåí áûë «ãëàâ­íûì ãîðî­äîì» ïóíèé­ñêîé ÷àñòè Èñïà­íèè.
  • 42Ñð.: XXVI, 51, 2 è ïðè­ìå÷. 213 ê êí. XXVI.
  • 43Ýòà äðó­ãàÿ äàòè­ðîâ­êà (509 ã. äî í. ý.) ïðè­íÿ­òà è ñîâðå­ìåí­íû­ìè èññëå­äî­âà­òå­ëÿ­ìè, îñíî­âû­âàþ­ùè­ìè­ñÿ íà äàí­íûõ Ïîëè­áèÿ.
  • 44Ýòî îçíà­÷à­åò, ÷òî åãî äåëà â ñóäå áûëè ïåðå­äà­íû ãîðîä­ñêî­ìó ïðå­òî­ðó, ÷òîáû îñâî­áî­äèòü ïðå­òî­ðà ïî äåëàì èíî­ñòðàí­öåâ äëÿ ó÷à­ñòèÿ â âîåí­íûõ äåé­ñò­âè­ÿõ. Ñð. âûøå, ãë. 22, 3; 36, 11; à òàê­æå: XXV, 3, 2 è ïðè­ìå÷. 12 ê êí. XXV.
  • 45Âèäè­ìî, îïèñ­êà: Ãàë­ëèþ, êàê óêà­çà­íî âûøå (â § 8), ïîëó­÷èë Ëóöèé Âåòó­ðèé Ôèëîí, à Ãîñòè­ëèé — êàê ãîðîä­ñêîé ïðå­òîð — îñòàë­ñÿ â Ðèìå.
  • 46Ñð. âûøå, ãë. 1, 7—12 è ïðè­ìå÷. 6 ê íàñò. êíè­ãå.
  • 47Ñð.: XXVI, 28, 9 è ïðè­ìå÷. 138 ê êí. XXVI.
  • 48Îäíà­êî íèæå (ãë. 22, 7) ìû ÷èòà­åì, ÷òî ÷åðåç ãîä èì îïÿòü áûëè ïðî­äëå­íû ïîë­íî­ìî­÷èÿ è îñòàâ­ëå­íû âîé­ñêà.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327008059 1327009004 1364002708 1364002709 1364002710