Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1950/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
34. (1) Ñåíàòîðû èñêàëè, êîãî âûáðàòü â êîíñóëû: ñðåäè ïðî÷èõ îñîáåííî âûäåëÿëñÿ Ãàé Êëàâäèé Íåðîí — åìó è ïîäûñêèâàëè ñîòîâàðèùà. (2) Ñ÷èòàëîñü, ÷òî îí ÷åëîâåê ïðåâîñõîäíûé, íî áîëåå ïûëîê è ñêîð, ÷åì òðåáóåòñÿ â òàêîå âðåìÿ è ïðîòèâ òàêîãî âðàãà, êàê Ãàííèáàë: (3) ðÿäîì ñ òàêèì êîíñóëîì äîëæåí ñòîÿòü è åãî ñäåðæèâàòü ðàçóìíûé è îñìîòðèòåëüíûé ÷åëîâåê. Áûë Ìàðê Ëèâèé, óæå äàâíî ïî îêîí÷àíèè êîíñóëüñòâà îñóæäåííûé íàðîäîì161. (4) Îí òàê òÿæåëî ïåðåæèâàë ýòó îáèäó, ÷òî óäàëèëñÿ â äåðåâíþ è ìíîãî ëåò íå ïîêàçûâàëñÿ íè â Ðèìå, íè âîîáùå íà ëþäÿõ. (5) Ïî÷òè íà âîñüìîì ãîäó ïîñëå åãî îñóæäåíèÿ êîíñóëû Ìàðê Êëàâäèé Ìàðöåëë è Ìàðê Âàëåðèé Ëåâèí çàñòàâèëè åãî âåðíóòüñÿ â Ãîðîä; áûë îí â õóäîé îäåæäå, äëèííîâîëîñ, ñ çàïóùåííîé áîðîäîé; è ëèöî, è âåñü åãî âèä ãîâîðèëè, ÷òî îí õîðîøî ïîìíèò îáèäó. (6) Öåíçîðû Ëóöèé Âåòóðèé è Ïóáëèé Ëèöèíèé çàñòàâèëè åãî îñòðè÷üñÿ, ñáðèòü áîðîäó, îäåòüñÿ êàê ñëåäóåò, ïðèéòè â ñåíàò è ïðèíÿòü ó÷àñòèå â æèçíè ãîñóäàðñòâà, (7) íî îí è òîãäà âûðàæàë ñîãëàñèå ëèáî îäíèì ñëîâîì, ëèáî ìîë÷à ïðèñîåäèíÿÿñü ê òåì, ñ ÷üèì ìíåíèåì áûë ñîãëàñåí. Òàê ïðîäîëæàëîñü, ïîêà åãî íå çàñòàâèëî âñòàòü è âûñêàçàòüñÿ äåëî î äîáðîì èìåíè Ìàðêà Ëèâèÿ Ìàêàòà162, åãî ðîäñòâåííèêà. (8) Òóò âñå ïîâåðíóëèñü ê ÷åëîâåêó, ñòîëü äîëãî ìîë÷àâøåìó, — î íåì çàãîâîðèëè. Ðåøèëè, ÷òî îí íåñïðàâåäëèâî îáèæåí íàðîäîì, è ýòî ïðèíåñëî áîëüøîé âðåä: òàê äîëãî â òàêîé òÿæåëîé âîéíå íå ïîëüçîâàëèñü íè ñîâåòîì, íè ñëóæáîé òàêîãî ÷åëîâåêà. (9) Ãàþ Íåðîíó íåëüçÿ áûëî äàòü â ñîòîâàðèùè íè Êâèíòà Ôàáèÿ, íè Ìàðêà Âàëåðèÿ Ëåâèíà: íå äîçâîëåíî, ÷òîáû îáà êîíñóëà áûëè ïàòðèöèÿìè; (10) ïî òîé æå ïðè÷èíå íåëüçÿ è Òèòà ñ.306 Ìàíëèÿ, äà îí óæå è îòêàçàëñÿ îò êîíñóëüñòâà è, êîíå÷íî, îòêàæåòñÿ âòîðè÷íî, à êîíñóëû Ìàðê Ëèâèé è Ãàé Êëàâäèé î÷åíü ïîäîéäóò äðóã äðóãó. (11) Íàðîä íå îòâåðã ïðåäëîæåííîãî ñåíàòîì, (12) è òîëüêî îäèí ÷åëîâåê, à èìåííî òîò, êîìó ïðåäëîæåíà áûëà ýòà ÷åñòü, áûë íå ñîãëàñåí è îáâèíÿë ñîãðàæäàí â ëåãêîìûñëèè: åãî íå ïîæàëåëè, êîãäà îí õîäèë â îäåæäå îòâåðæåííîãî, à òåïåðü, ïðîòèâ åãî âîëè, ïðåäëàãàþò åìó áåëóþ òîãó êàíäèäàòà, ñìåøèâàÿ ïî÷åò ñ íàêàçàíèåì. (13) Åñëè îíè ñ÷èòàþò åãî ÷åñòíûì ÷åëîâåêîì, òî ïî÷åìó îñóäèëè, êàê áåñ÷åñòíîãî ïðåñòóïíèêà? Åñëè îíè ïðèçíàëè åãî âèíîâíûì, òî ïî÷åìó, ñî÷òÿ åãî ïåðâîå êîíñóëüñòâî ñâîåé îøèáêîé, ââåðÿþò åìó âòîðîå? (14) Ñåíàòîðû êîðèëè åãî çà ýòè ðå÷è è æàëîáû è íàïîìèíàëè î Ìàðêå Ôóðèè163, êîòîðîãî âûçâàëè èç ññûëêè è îí âîññòàíîâèë ðîäíîé ãîðîä íà åãî ïðåæíåì ìåñòå: êàê ñòðîãîñòü îòöà, òàê è ñòðîãîñòü ðîäèíû ñìÿã÷èøü, òåðïåëèâî åå ïåðåíîñÿ. (15) Ñòàðàíèÿìè âñåõ Ìàðê Ëèâèé è Ãàé Êëàâäèé áûëè èçáðàíû â êîíñóëû. |
34. Cum circumspicerent patres quosnam consules facerent, longe ante alios eminebat C. Claudius Nero. [2] Ei conlega quaerebatur; et virum quidem eum egregium ducebant, sed promptiorem acrioremque quam tempora belli postularent aut hostis Hannibal; [3] temperandum acre ingenium eius moderato et prudenti viro adiuncto conlega censebant. M. Livius erat, multis ante annis ex consulatu populi iudicio damnatus, [4] quam ignominiam adeo aegre tulerat ut rus migrarit et per multos annos et urbe et omni coetu careret hominum. [5] Octavo ferme post damnationem anno M. Claudius Marcellus et M. Valerius Laevinus consules redduxerant eum in urbem; sed erat veste obsoleta capilloque et barba promissa, prae se ferens in voltu habituque insignem memoriam ignominiae acceptae. [6] L. Veturius et P. Licinius censores eum tonderi et squalorem deponere et in senatum venire fungique aliis publicis muneribus coegerunt. [7] Sed tum quoque aut verbo adsentiebatur aut pedibus in sententiam ibat, donec cognati hominis eum causa M. Livii Macati, cum fama eius ageretur, stantem coegit in senatu sententiam dicere. [8] Tunc ex tanto intervallo auditus convertit ora hominum in se, causamque sermonibus praebuit, indigno iniuriam a populo factam, magnoque id damno fuisse quod tam gravi bello nec opera nec consilio talis viri usa res publica esset: [9] C. Neroni neque Q. Fabium neque M. Valerium Laevinum dari conlegam posse, quia duos patricios creari non liceret; [10] eandem causam in T. Manlio esse, praeterquam quod recusasset delatum consulatum recusaturusque esset; egregium par consulum fore, si M. Livium C. Claudio conlegam adiunxissent. [11] Nec populus mentionem eius rei ortam a patribus est aspernatus. [12] Unus eam rem in civitate is cui deferebatur honos abnuebat, levitatem civitatis accusans: sordidati rei non miseritos candidam togam invito offerre; eodem honores poenasque congeri. [13] Si virum bonum ducerent, quid ita pro malo ac noxio damnassent? Si noxium comperissent, quid ita male credito priore consulatu alterum crederent? [14] Haec taliaque arguentem et querentem castigabant patres, et M. Furium memorantes revocatum de exsilio patriam pulsam sede sua restituisse — ut parentium saevitiam, sic patriae patiendo ac ferendo leniendam esse — [15] adnisi omnes cum C. Claudio M. Livium consulem fecerunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß