История Рима от основания города

Книга XXVIII, гл. 5

5. Prin­ci­pio aes­ta­tis eius qua haec sunt ges­ta P. Sul­pi­cius pro­con­sul et At­ta­lus rex cum Aegi­nae, si­cut an­te dic­tum est, hi­ber­nas­sent, Lem­num in­de clas­se iuncta — Ro­ma­nae quin­que et vi­gin­ti quin­que­re­mes, re­giae quin­que et tri­gin­ta — transmi­se­runt. [2] Et Phi­lip­pus ut, seu ter­ra seu ma­ri ob­viam eun­dum hos­ti fo­ret, pa­ra­tus ad om­nes co­na­tus es­set, ip­se De­met­ria­dem ad ma­re des­cen­dit, La­ri­sam diem ad con­ve­nien­dum exer­ci­tui edi­xit. [3] Un­di­que ab so­ciis le­ga­tio­nes De­met­ria­dem ad fa­mam re­gis con­ve­ne­runt. [4] Sus­tu­le­rant enim ani­mos Aeto­li cum ab Ro­ma­na so­cie­ta­te tum post At­ta­li ad­ven­tum, fi­ni­ti­mos­que de­po­pu­la­ban­tur. [5] Nec Acar­na­nes so­lum Boeo­ti­que et qui Euboeam in­co­lunt in mag­no me­tu erant, sed Achaei quo­que, quos su­per Aeto­li­cum bel­lum Macha­ni­das etiam La­ce­dae­mo­nius ty­ran­nus haud pro­cul Ar­gi­vo­rum fi­ne po­si­tis castris ter­re­bat. [6] Hi om­nes suis quis­que ur­bi­bus quae pe­ri­cu­la ter­ra ma­ri­que por­ten­de­ren­tur me­mo­ran­tes auxi­lia re­gem ora­bant. [7] Ne ex reg­no qui­dem ip­sius tran­quil­lae nun­tia­ban­tur res: et Scer­di­lae­dum Pleu­ra­tum­que mo­tos es­se, et Thra­cum ma­xi­me Mae­dos, si quod lon­gin­quum bel­lum re­gem oc­cu­pas­set, pro­xi­ma Ma­ce­do­niae in­cur­su­ros. [8] Boeo­ti qui­dem et in­te­rio­res Grae­ciae po­pu­li Ther­mo­py­la­rum sal­tum, ubi an­gus­tae fau­ces coar­tant iter, fos­sa val­lo­que in­terclu­di ab Aeto­lis nun­tia­bant, ne tran­si­tum ad so­cio­rum ur­bes tuen­das Phi­lip­po da­rent.

[9] Vel seg­nem du­cem tot ex­ci­ta­re tu­mul­tus cir­cum­fu­si po­te­rant. Le­ga­tio­nes di­mit­tit pol­li­ci­tus, prout tem­pus ac res si­ne­ret, om­ni­bus la­tu­rum se auxi­lium. [10] In prae­sen­tia quae ma­xi­me ur­ge­bat res, Pe­pa­rethum prae­si­dium ur­bi mit­tit, un­de al­la­tum erat At­ta­lum ab Lem­no clas­se transmis­sa om­nem cir­cum ur­bem ag­rum de­po­pu­la­tum. [11] Po­ly­phan­tam cum mo­di­ca ma­nu in Boeo­tiam, Me­nip­pum item quen­dam ex re­giis du­ci­bus cum mil­le pel­ta­tis — pel­ta caet­rae haud dis­si­mi­lis est — Chal­ci­dem mit­tit; [12] ad­di­ti quin­gen­ti Ag­ria­num, ut om­nes in­su­lae par­tes tue­ri pos­set. Ip­se Sco­tus­sam est pro­fec­tus, eodem­que ab La­ri­sa Ma­ce­do­num co­pias tra­du­ci ius­sit. [13] Eo nun­tia­tum est con­ci­lium Aeto­lis He­rac­leam in­dic­tum re­gem­que At­ta­lum ad con­sul­tan­dum de sum­ma bel­li ven­tu­rum. [14] Hunc con­ven­tum ut tur­ba­ret su­bi­to ad­ven­tu, mag­nis iti­ne­ri­bus He­rac­leam du­xit. [15] Et con­ci­lio qui­dem di­mis­so ve­nit; se­ge­ti­bus ta­men, quae iam pro­pe ma­tu­ri­ta­tem erant, ma­xi­me in si­nu Aenia­num evas­ta­tis Sco­tus­sam co­pias re­du­cit. Ibi exer­ci­tu om­ni re­lic­to, cum co­hor­te re­gia De­met­ria­dem se­se re­ci­pit. [16] In­de ut ad om­nes hos­tium mo­tus pos­set oc­cur­re­re, in Pho­ci­dem at­que Euboeam et Pe­pa­rethum mit­tit qui lo­ca al­ta eli­ge­rent un­de edi­ti ig­nes ap­pa­re­rent; [17] ip­se in Ti­saeo — mons est in al­ti­tu­di­nem in­gen­tem ca­cu­mi­nis edi­ti — spe­cu­lam po­suit, ut ig­ni­bus pro­cul sub­la­tis sig­num, ubi quid mo­li­ren­tur hos­tes, mo­men­to tem­po­ris ac­ci­pe­ret.

[18] Ro­ma­nus im­pe­ra­tor et At­ta­lus rex a Pe­pa­retho Ni­caeam traie­ce­runt; in­de clas­sem in Euboeam ad ur­bem Ore­um tra­mit­tunt, quae ab De­met­ria­co si­nu Chal­ci­dem et Euri­pum pe­ten­ti ad lae­vam pri­ma ur­bium Euboeae po­si­ta est. [19] Ita in­ter At­ta­lum ac Sul­pi­cium con­ve­nit, ut Ro­ma­ni a ma­ri, re­gii a ter­ra op­pug­na­rent.