Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVII, ãë. 57

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

57. (1)  òå æå äíè, êîãäà ýòî ïðî­èñ­õî­äè­ëî, ïðè­áû­ëè ìàñ­ñè­ëèé­ñêèå ïîñëû. Îíè ñîîá­ùè­ëè, ÷òî ïðå­òîð Ëóöèé Áåáèé, îòïðà­âèâ­øèé­ñÿ â Èñïà­íèþ, áûë îêðó­æåí ëèãó­ðèé­öà­ìè; (2) áîëü­øàÿ ÷àñòü åãî ñïóò­íè­êîâ áûëà ïåðå­áè­òà, à ñàì îí, èçðà­íåí­íûé, áåç ëèê­òî­ðîâ, ñ íåìíî­ãè­ìè óöåëåâ­øè­ìè áåæàë â Ìàñ­ñè­ëèþ è ÷åðåç òðè äíÿ óìåð. (3) Âûñëó­øàâ ýòî èçâå­ñòèå, ñåíàò ïîñòà­íî­âèë, ÷òîáû ïðî­ïðå­òîð Ýòðó­ðèè Ïóá­ëèé Þíèé Áðóò, ïåðå­äàâ ïðî­âèí­öèþ è âîé­ñêî îäíî­ìó èç ëåãà­òîâ ïî ñîá­ñò­âåí­íî­ìó óñìîò­ðå­íèþ, îòáûë â Äàëü­íþþ Èñïà­íèþ, êîòî­ðàÿ è íàçíà­÷à­ëàñü åìó ïðî­âèí­öè­åé. (4) Ýòî ñåíàò­ñêîå ïîñòà­íîâ­ëå­íèå è ïèñü­ìî áûëè îòïðàâ­ëå­íû â Ýòðó­ðèþ ïðå­òî­ðîì Ñïó­ðè­åì Ïîñòó­ìè­åì, è ïðî­ïðå­òîð Ïóá­ëèé Þíèé îòïðà­âèë­ñÿ â Èñïà­íèþ. (5)  ýòîé æå ïðî­âèí­öèè íåçà­äîë­ãî äî ïîÿâ­ëå­íèÿ ïðå­åì­íè­êà ñðà­çèë­ñÿ ñ ëóçè­òà­íà­ìè Ëóöèé Ýìè­ëèé Ïàâåë, êîòî­ðûé ïîç­æå ñ âåëè­êîé ñëà­âîé ïîáåäèë öàðÿ Ïåð­ñåÿ127.  ìèíóâ­øåì ãîäó îí âåë âîé­íó íåóäà÷­íî128, à òåïåðü íàñêî­ðî ñîáðàë âîé­ñêî è ñîøåë­ñÿ ñ âðà­ãîì â îòêðû­òîì áîþ. (6) Ïðî­òèâ­íèê áûë ñìÿò è îïðî­êè­íóò, âîñåì­íà­äöàòü òûñÿ÷ âîè­íîâ áûëî ïåðå­áè­òî, äâå òûñÿ­÷è òðè­ñòà âçÿ­ëè â ïëåí, à ëàãåðü ðàç­ãðà­áè­ëè. Ñëóõ îá ýòîé ïîáåäå, ðàçî­øåä­øèñü, íåñêîëü­êî ðàç­ðÿäèë îáñòà­íîâ­êó â Èñïà­íèè.

(7)  òîì æå ãîäó çà òðè äíÿ äî ÿíâàð­ñêèõ êàëåíä òðè­óì­âè­ðû Ëóöèé Âàëå­ðèé Ôëàêê, Ìàðê Àòè­ëèé Ñåððàí è Ëóöèé Âàëå­ðèé Òàï­ïîí â ñîîò­âåò­ñò­âèè ñ ñåíàò­ñêèì ïîñòà­íîâ­ëå­íè­åì âûâå­ëè â Áîíî­íèþ êîëî­íèþ ëàòèí­ñêî­ãî ïðà­âà129. (8) Ïåðå­ñå­ëè­ëîñü òðè òûñÿ­÷è ÷åëî­âåê; êîí­íè­êàì áûëî äàíî ïî ñåìü­äå­ñÿò þãå­ðîâ, îñòàëü­íûì ïîñå­ëåí­öàì — ïî ïÿòü­äå­ñÿò. Çåì­ëÿ ýòà áûëà îòíÿ­òà ó ãàëëü­ñêî­ãî ïëå­ìå­íè áîé­åâ; ãàë­ëû æå íåêî­ãäà âûòåñ­íè­ëè ñ íåå òóñ­êîâ.

(9)  ýòîì ãîäó öåí­çîð­ñêîé äîëæ­íî­ñòè äîìî­ãà­ëèñü ìíî­ãèå çíà­ìå­íè­òûå ìóæè. Ñàìî ïî ñåáå ñîèñ­êà­òåëü­ñòâî ýòîé äîëæ­íî­ñòè êàê áóä­òî è íå ïîäà­âà­ëî ïîâî­äà ê ñòîëü óïîð­íî­ìó ñîñòÿ­çà­íèþ, íî âîç­áóäè­ëî èíóþ, ãîðàçäî áîëåå íàïðÿ­æåí­íóþ ðàñ­ïðþ. (10) Èòàê, ñîèñ­êà­òå­ëÿ­ìè áûëè Òèò Êâèíê­öèé Ôëà­ìè­íèí; Ïóá­ëèé Êîð­íå­ëèé Ñöè­ïè­îí, ñûí Ãíåÿ; Ëóöèé Âàëå­ðèé Ôëàêê; Ìàðê Ïîð­öèé Êàòîí; Ìàðê Êëàâ­äèé Ìàð­öåëë è Ìàíèé Àöè­ëèé Ãëàá­ðè­îí, ïîáåäèâ­øèé Àíòèî­õà ïðè Ôåð­ìî­ïè­ëàõ, à òàê­æå ýòî­ëèé­öåâ. (11) Îí-òî è ïîëü­çî­âàë­ñÿ íàè­áîëü­øèì ðàñ­ïî­ëî­æå­íè­åì íàðî­äà, èáî, ðàçäàâ ìíî­ãî ïîäàð­êîâ130, îí ïðè­âÿ­çàë ê ñåáå íåìà­ëóþ ÷àñòü ãîðî­æàí. (12) Òàê êàê î÷åíü ìíî­ãèå çíàò­íûå ëþäè áîëåç­íåí­íî îòíåñ­ëèñü ê òîìó, ÷òî íîâûé ÷åëî­âåê131 íàñòîëü­êî îïå­ðå­äèë èõ, íàðîä­íûå òðè­áó­íû Ïóá­ëèé Ñåì­ï­ðî­íèé Ãðàêõ è Ãàé Ñåì­ï­ðî­íèé Ðóòóë âûçâà­ëè åãî â ñóä. Îáâè­íå­íèå ãëà­ñè­ëî, ÷òî âî âðå­ìÿ òðè­óì­ôà îí íå ïîêà­çàë, à ïîòîì è íå îòäàë â êàç­íó ÷àñòü öàð­ñêèõ áîãàòñòâ è äîáû­÷è, çàõâà­÷åí­íîé èì â Àíòèîõî­âîì ëàãå­ðå132. (13) Ïîêà­çà­íèÿ ëåãà­òîâ è âîåí­íûõ òðè­áó­íîâ áûëè ðàç­íî­ðå­÷è­âû. Ñðå­äè ñâèäå­òå­ëåé íàè­áîëü­øåå âíè­ìà­íèå ïðè­âëå­êàë ê ñåáå Ìàðê Êàòîí. Îäíà­êî âåñ åãî â ýòîì äåëå, íåñìîò­ðÿ íà âëè­ÿ­íèå, êàêîå îí çàñëó­æèë ïðè­ìåð­íîé æèç­íüþ, óìà­ëÿë­ñÿ ñ.266 òåì, ÷òî è ñàì îí áûë â ÷èñ­ëå ñîèñ­êà­òå­ëåé. (14) Êàê ñâèäå­òåëü îí ïîêà­çàë, ÷òî íå çàìå­òèë âî âðå­ìÿ òðè­óì­ôà òåõ çîëîòûõ è ñåðåá­ðÿ­íûõ ñîñóäîâ, êîòî­ðûå âèäåë ñðå­äè äîáû­÷è ïîñëå âçÿ­òèÿ öàð­ñêî­ãî ëàãå­ðÿ. (15)  êîí­öå êîí­öîâ Ãëàá­ðè­îí çàÿâèë, ÷òî ðàç ïðî­òèâ íåãî ñ ïðå­ñòóï­íûì ëæå­ñâèäå­òåëü­ñò­âîì âûñòó­ïèë åãî ñîïåð­íèê, òàêîé æå íîâûé ÷åëî­âåê, êàê è îí ñàì, òîãäà êàê çíàò­íûå ëþäè ìîë­÷à äåð­æàò ñâîå ðàç­äðà­æå­íèå ïðè ñåáå, îí, Ãëàá­ðè­îí, îòêà­çû­âà­åò­ñÿ îò ñîèñ­êà­òåëü­ñòâà. Ãîâî­ðè­ëîñü ýòî ãëàâ­íûì îáðà­çîì äëÿ ðàç­æè­ãà­íèÿ íåíà­âè­ñòè ê Êàòî­íó.

57. Per eos dies qui­bus haec ges­ta sunt, le­ga­ti Mas­si­lien­sium nun­tia­runt L. Bae­bium prae­to­rem in pro­vin­ciam His­pa­niam pro­fi­cis­cen­tem ab Li­gu­ri­bus cir­cum­ven­tum, [2] mag­na par­te co­mi­tum cae­sa vul­ne­ra­tum ip­sum cum pau­cis si­ne lic­to­ri­bus Mas­si­liam per­fu­gis­se et intra tri­duum exspi­ras­se. [3] Se­na­tus ea re audi­ta dec­re­vit uti P. Iuni­us Bru­tus, qui prop­rae­tor in Et­ru­ria es­set, pro­vin­cia exer­ci­tu­que tra­di­tis uni, cui vi­de­re­tur ex le­ga­tis, ip­se in ul­te­rio­rem His­pa­niam pro­fi­cis­ce­re­tur, eaque ei pro­vin­cia es­set. [4] Hoc se­na­tus con­sul­tum lit­te­rae­que a Sp. Pos­tu­mio prae­to­re in Et­ru­riam mis­sae sunt, pro­fec­tus­que in His­pa­niam est P. Iuni­us prop­rae­tor. [5] In qua pro­vin­cia pri­us ali­quan­to quam suc­ces­sor ve­ni­ret, L. Aemi­lius Pau­lus, qui pos­tea re­gem Per­sea mag­na glo­ria vi­cit, cum prio­re an­no haud pros­pe­re rem ges­sis­set, tu­mul­tua­rio exer­ci­tu col­lec­to sig­nis col­la­tis cum Lu­si­ta­nis pug­na­vit. [6] Fu­si fu­ga­ti­que hos­tes; cae­sa de­cem oc­to mi­lia ar­ma­to­rum; duo mi­lia tre­cen­ti cap­ti et castra ex­pug­na­ta. Hui­us vic­to­riae fa­ma tran­quil­lio­res in His­pa­nia res fe­cit.

[7] Eodem an­no an­te diem ter­tium Kal. Ianua­rias Bo­no­niam La­ti­nam co­lo­niam ex se­na­tus con­sul­to L. Va­le­rius Flac­cus M. Ati­lius Ser­ra­nus L. Va­le­rius Tap­po tri­um­vi­ri de­du­xe­runt. [8] Tria mi­lia ho­mi­num sunt de­duc­ta; equi­ti­bus sep­tua­ge­na iuge­ra, ce­te­ris co­lo­nis quin­qua­ge­na sunt da­ta. Ager cap­tus de Gal­lis Bois fue­rat, Gal­li Tus­cos ex­pu­le­rant.

[9] Eodem an­no cen­su­ram mul­ti et cla­ri vi­ri pe­tie­runt. Quae res, tam­quam in se pa­rum mag­ni cer­ta­mi­nis cau­sam ha­be­ret, aliam con­ten­tio­nem mul­to maio­rem ex­ci­ta­vit. [10] Pe­te­bant T. Quincti­us Fla­mi­ni­nus P. Cor­ne­lius Cn. F. Sci­pio L. Va­le­rius Flac­cus M. Por­cius Ca­to M. Clau­dius Mar­cel­lus M’. Aci­lius Glab­rio, qui An­tio­chum ad Ther­mo­py­las Aeto­los­que de­vi­ce­rat. [11] In hunc ma­xi­me, quod mul­ta con­gia­ria distri­bue­rat, qui­bus mag­nam par­tem ho­mi­num ob­li­ga­rat, fa­vor po­pu­li se incli­na­bat. [12] Id cum aeg­re pa­te­ren­tur tot no­bi­les, no­vum si­bi ho­mi­nem tan­tum prae­fer­ri, P. Sempro­nius Grac­chus et C. Sempro­nius Ru­ti­lus, tri­bu­ni ple­bis, ei diem di­xe­runt, quod pe­cu­niae re­giae prae­dae­que ali­quan­tum cap­tae in An­tio­chi castris ne­que in tri­um­pho tu­lis­set, ne­que in aera­rium ret­tu­lis­set. [13] Va­ria tes­ti­mo­nia le­ga­to­rum tri­bu­no­rum­que mi­li­tum erant. M. Ca­to an­te alios tes­tis conspi­cie­ba­tur; cui­us auc­to­ri­ta­tem per­pe­tuo te­no­re vi­tae par­tam to­ga can­di­da ele­va­bat. [14] Is tes­tis, quae va­sa aurea at­que ar­gen­tea castris cap­tis in­ter aliam prae­dam re­giam vi­dis­set, ea se in tri­um­pho ne­ga­bat vi­dis­se. [15] Postre­mo in hui­us ma­xi­me in­vi­diam de­sis­te­re se pe­ti­tio­ne Glab­rio di­xit quan­do, quod ta­ci­ti in­dig­na­ren­tur no­bi­les ho­mi­nes, id aeque no­vus com­pe­ti­tor in­tes­ta­bi­li pe­riu­rio in­ces­se­ret.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 127Ñð.: XLIV, 40 è äàëåå.
  • 128Ñð. âûøå, ãë. 46, 7.
  • 129Ñð. âûøå, ãë. 46, 10 — 47, 2, ãäå äåé­ñò­âó­åò òà æå êîìèñ­ñèÿ òðè­óì­âè­ðîâ.
  • 130Ñîáñòâ. «êîí­ãè­à­ðè­åâ» — îïðå­äå­ëåí­íûõ ïîð­öèé âèíà èëè ìàñ­ëà, ðàçäà­âàâ­øèõ­ñÿ ãîðîä­ñêîé áåä­íî­òå îò èìå­íè êàí­äèäà­òîâ èëè äîëæ­íîñò­íûõ ëèö.
  • 131Íîâûì ÷åëî­âå­êîì íàçû­âàë­ñÿ òîò, êòî ïðî­áèë­ñÿ íà âûñ­øèå äîëæ­íî­ñòè, íå èìåÿ çíàò­íûõ çàñëó­æåí­íûõ ïðåä­êîâ.
  • 132Ïîäîá­íûå îáâè­íå­íèÿ íåðåä­êî ïðåäú­ÿâ­ëÿ­ëèñü èçâåñò­íûì (è äàæå çíà­ìå­íè­òûì — ñð.: XXXVIII, 50—56 î äåëå Ñöè­ïè­î­íîâ) ïîë­êî­âî­ä­öàì ïîëè­òè­÷å­ñêè­ìè ïðî­òèâ­íè­êà­ìè è ëè÷­íû­ìè âðà­ãà­ìè.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1327007032 1327008059 1364003758 1364003759 1364003760