Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLII, ãë. 58

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

58. (1) Êîãäà ýòîò çàìû­ñåë íå óäàë­ñÿ, öàðü ïåðå­íåñ ëàãåðü áëè­æå ê íåïðè­ÿ­òå­ëþ, íà ðàñ­ñòî­ÿ­íèå ïÿòè òûñÿ÷ øàãîâ, è óêðå­ïèë åãî. (2) Ñ ðàñ­ñâå­òîì, âûñòðî­èâ â áîå­âîì ïîðÿä­êå ïåõîòó â îáû÷­íîì ìåñòå, îí äâè­íóë íà âðà­æå­ñêèé ëàãåðü âñþ êîí­íè­öó è ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûõ âîè­íîâ. (3) Ïîÿâ­ëå­íèå îáëà­êà ïûëè, íåïðè­âû÷­íî áîëü­øî­ãî è áëèç­êî­ãî, âûçâà­ëî òðå­âî­ãó â ðèì­ñêîì ëàãå­ðå. È ñíà­÷à­ëà åäâà ïîâå­ðè­ëè ðàñ­ñêà­çó ãîí­öà, òàê êàê â ïðåäû­äó­ùèå äíè ïðî­òèâ­íèê íè ðàçó íå ïîÿâ­ëÿë­ñÿ ðàíü­øå ÷åò­âåð­òî­ãî ÷àñà äíÿ, à òóò ñîëí­öå òîëü­êî âñõî­äè­ëî. (4) Ïîòîì, êîãäà êðè­êè è áåãó­ùèå îò âîðîò ëþäè ðàñ­ñå­ÿ­ëè âñå ñîìíå­íèÿ, ïîä­íÿ­ëàñü ñòðàø­íàÿ ñóìà­òî­õà. Òðè­áó­íû, ïðå­ôåê­òû è öåí­òó­ðè­î­íû áðî­ñè­ëèñü ê êîí­ñóëü­ñêî­ìó øàò­ðó, à êàæ­äûé âîèí — ê ñâî­åé ïàëàò­êå. (5) Íà ðàñ­ñòî­ÿ­íèè ìåíåå ïÿòè­ñîò øàãîâ îò âàëà Ïåð­ñåé âûñòðî­èë ñâî­èõ ëþäåé ó ïîä­íî­æüÿ õîë­ìà, íîñèâ­øå­ãî íàçû­âà­íèå Êàë­ëè­íèê. (6) Íà ëåâîì ôëàí­ãå ñòàë öàðü Êîòèñ âî ãëà­âå âñåõ ñâî­èõ ñîîòå­÷å­ñò­âåí­íè­êîâ; ìåæ­äó ðÿäà­ìè êîí­íè­êîâ ïîñòàâ­ëå­íû áûëè ðàçäå­ëÿâ­øèå èõ ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûå. Íà ïðà­âîì ôëàí­ãå ðàñ­ïî­ëà­ãà­ëàñü ìàêåäîí­ñêàÿ êîí­íè­öà, ìåæ­äó òóð­ìà­ìè165 êîòî­ðîé ðàç­ìå­ñòè­ëèñü êðè­òÿíå, (7) ãëàâ­íîå æå íà÷àëü­ñòâî íàä êîí­íè­öåé è âñåì ñìå­øàí­íûì îòðÿäîì ïðè­íàä­ëå­æà­ëî Ìåíî­íó èç Àíòè­ãî­íèè. (8) Ñðà­çó çà îáî­è­ìè ôëàí­ãà­ìè ñòî­ÿ­ëè öàð­ñêèå âñàä­íè­êè è ïåñò­ðûå îòðÿäû îòáîð­íûõ âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûõ âîéñê îò ðàç­íûõ íàðî­äîâ; íàä íèìè áûëè ïîñòàâ­ëå­íû Ïàòðîêë èç Àíòè­ãî­íèè è Äèäàñ, íàìåñò­íèê Ïåî­íèè. (9)  öåí­òðå âñå­ãî ñòðîÿ íàõî­äèë­ñÿ öàðü, îêðó­æåí­íûé òàê íàçû­âàå­ìîé àãå­ìîé è ñâÿ­ùåí­íû­ìè àëà­ìè âñàä­íè­êîâ166. (10) Ïåðåä ñîáîé îí ïîìå­ñòèë ïðàù­íè­êîâ è ñòðåë­êîâ — äâà îòðÿäà ïî ÷åòû­ðå­ñòà ÷åëî­âåê â êàæ­äîì; îíè áûëè ïîä­÷è­íå­íû Èîíó èç Ôåñ­ñà­ëî­íè­êè è Àðòå­ìî­íó èç Äîëî­ïèè. Òàêî­âî áûëî ðàñ­ïî­ëî­æå­íèå öàð­ñêèõ âîéñê. (11) Êîí­ñóë âûñòðî­èë â áîå­âîì ïîðÿä­êå ïåõîòó âíóò­ðè ëàãå­ðÿ, à êîí­íè­öó è ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûõ âûäâè­íóë íàðó­æó — îíè âûñòðî­è­ëèñü ïåðåä âàëîì. (12) Íà ïðà­âîì ôëàí­ãå Ãàé Ëèöè­íèé Êðàññ, áðàò êîí­ñó­ëà, êîìàí­äî­âàë âñåé èòà­ëèé­ñêîé êîí­íè­öåé è ðàñ­ñòàâ­ëåí­íû­ìè ìåæ­äó åå ðÿäà­ìè çàñòðåëü­ùè­êà­ìè; íà ëåâîì Ìàðê Âàëå­ðèé Ëåâèí íà÷àëü­ñò­âî­âàë íàä ñîþç­íè­÷å­ñêîé êîí­íè­öåé è ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íû­ìè âîè­íà­ìè ãðå­÷å­ñêèõ ãîðî­äîâ; (13) öåí­òðîì êîìàí­äî­âàë Êâèíò Ìóöèé ñ îòáîð­íû­ìè âñàä­íè­êà­ìè èç ñâåðõ­êîì­ïëåêò­íûõ167; ïåðåä èõ çíà­ìå­íà­ìè âûñòðî­è­ëèñü äâå­ñòè ãàëëü­ñêèõ âñàä­íè­êîâ è òðè­ñòà êèð­òè­åâ168 èç âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûõ âîéñê Ýâìå­íà. (14) ×åòû­ðå­ñòà êîí­íûõ ôåñ­ñà­ëèé­öåâ ïîìå­ùà­ëèñü çà ëåâûì ôëàí­ãîì, íà íåêî­òî­ðîì ðàñ­ñòî­ÿ­íèè îò íåãî. Öàðü Ýâìåí è Àòòàë ñî âñå­ìè ñâî­è­ìè ñèëà­ìè ðàñ­ïî­ëà­ãà­ëèñü â òûëó, ìåæ­äó àðüåð­ãàð­äîì áîå­âî­ãî ñòðîÿ è âàëîì.

58. Postquam in­cep­tum non suc­ce­de­bat, castra pro­pius hos­tem mo­vit rex et a quin­que mi­li­bus pas­suum com­mu­ni­vit. [2] In­de lu­ce pri­ma in eodem quo so­le­bat lo­co pe­di­tum acie instruc­ta, equi­ta­tum om­nem le­vem­que ar­ma­tu­ram ad castra hos­tium du­cit. [3] Vi­sus et plu­rium et pro­pior so­li­to pul­vis tre­pi­da­tio­nem in castris Ro­ma­nis fe­cit. Et pri­mo vix cre­di­tum nun­tian­ti est, quia prio­ri­bus con­ti­nuis die­bus num­quam an­te ho­ram quar­tam hos­tis ap­pa­rue­rat; tum so­lis or­tus erat. [4] Dein­de ut plu­rium cla­mo­re et cur­su a por­tis du­bi­ta­tio exempta est, tu­mul­tus in­gens obo­ri­tur. Tri­bu­ni prae­fec­ti­que et cen­tu­rio­nes in prae­to­rium, mi­les ad sua quis­que ten­to­ria dis­cur­rit. [5] Mi­nus quin­gen­tos pas­sus a val­lo instru­xe­rat Per­seus suos cir­ca tu­mu­lum quem Cal­li­ni­cum vo­cant. [6] Lae­vo cor­nu Co­tys rex praee­rat cum om­ni­bus suae gen­tis; equi­tum or­di­nes le­vis ar­ma­tu­ra in­ter­po­si­ta dis­tin­gue­bat. In dextro cor­nu Ma­ce­do­nes erant equi­tes, in­ter­mix­ti tur­mis eorum Cre­ten­ses; [7] huic ar­ma­tu­rae Mi­don Be­roeae­us, equi­ti­bus et sum­mae par­tis eius Me­no An­ti­go­nen­sis praee­rat. [8] Pro­xi­mi cor­ni­bus consti­te­rant re­gii equi­tes, et mix­tum ge­nus, de­lec­ta plu­rium gen­tium auxi­lia; Pat­roc­les An­ti­go­nen­sis his et Paeo­niae prae­fec­tus Di­das erant prae­po­si­ti. [9] Me­dius om­nium rex erat; cir­ca eum age­ma quod vo­cant, equi­tum­que sac­rae alae. [10] An­te se sta­tuit fun­di­to­res iacu­la­to­res­que: quad­rin­gen­to­rum ma­nus ut­ra­que nu­me­rum exple­bat; Ionem Thes­sa­lo­ni­cen­sem et Ar­te­mo­na Do­lo­pem iis prae­fe­cit. Sic re­gii consti­te­rant. [11] Con­sul intra val­lum pe­di­tum acie instruc­ta et ip­se equi­ta­tum om­nem cum le­vi ar­ma­tu­ra emi­sit; pro val­lo instruc­ti sunt. [12] Dextro cor­nu prae­po­si­tus C. Li­ci­nius Cras­sus, con­su­lis fra­ter, cum om­ni Ita­li­co equi­ta­tu, ve­li­ti­bus in­ter­mix­tis; si­nistro M. Va­le­rius Lae­vi­nus so­cio­rum ex Grae­cis po­pu­lis equi­tes ha­be­bat et eius­dem gen­tis le­vem ar­ma­tu­ram; [13] me­diam autem aciem cum de­lec­tis equi­ti­bus extraor­di­na­riis te­ne­bat Q. Mu­cius. Du­cen­ti equi­tes Gal­li an­te sig­na ho­rum instruc­ti et de auxi­liis Eume­nis Cyr­tio­rum gen­tis tre­cen­ti. [14] Thes­sa­li quad­rin­gen­ti equi­tes par­vo in­ter­val­lo su­per lae­vum cor­nu lo­ca­ti. Eume­nes rex At­ta­lus­que cum om­ni ma­nu sua ab ter­go in­ter postre­mam aciem ac val­lum ste­te­runt.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 165Òóð­ìà — íåáîëü­øîé êîí­íûé îòðÿä (30 âñàä­íè­êîâ).
  • 166Îá àãå­ìå ñì. ïðè­ìå÷. 88 ê êí. XXXVII. Òåð­ìèí ñâÿ­ùåí­íàÿ àëà â ïðè­ìå­íå­íèè ê ìàêåäîí­ñêîé êîí­íè­öå íèãäå áîëåå íå âñòðå­÷à­åò­ñÿ (âèäè­ìî, îí óïîòðåá­ëåí ïî àíà­ëî­ãèè ñ ôèâàí­ñêèì «ñâÿ­ùåí­íûì îòðÿäîì» — ñð.: Ïëó­òàðõ. Ïåëî­ïèä, 18), è çäåñü èìå­åò­ñÿ â âèäó «öàð­ñêàÿ èëà» — îòðÿä òÿæå­ëîé êîí­íè­öû (îêî­ëî 300 ÷åëî­âåê), ïîä­÷è­íåí­íûé íåïî­ñðåä­ñò­âåí­íî öàðþ. Ñð.: Àððè­àí. Àíà­áà­ñèñ, III, 11, 8.
  • 167Ñì. ïðè­ìå÷. 95 ê êí. XXXI.
  • 168Ñì. ïðè­ìå÷. 89 ê êí. XXVII.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327008013 1364004259 1364004260 1364004261