Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLIII, ãë. 19

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Í. Ï. Ãðèíöåðà, Ò. È. Äàâûäîâîé, Ì. Ì. Ñîêîëüñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

19. (1) Ïåð­ñåé, îñòà­âèâ â Óñêàíå ñâîé ãàð­íè­çîí, óâåë â Ñòó­áåð­ðó ìíî­æå­ñòâî ñäàâ­øèõ­ñÿ, ÷èñ­ëîì íå ìåíåå ñîá­ñò­âåí­íî­ãî âîé­ñêà93. (2) Îïðå­äå­ëèâ ðèì­ëÿ­íàì (à èõ áûëî ÷åòû­ðå òûñÿ­÷è94) âñåì, êðî­ìå âîå­íà­÷àëü­íè­êîâ, ñîäåð­æàòü­ñÿ ïîä ñòðà­æåþ â ðàç­íûõ ãîðî­äàõ è ïðî­äàâ â ðàá­ñòâî óñêàí­öåâ è èëëè­ðèé­öåâ, îí ïîâåë ñâîå âîé­ñêî â Ïåíå­ñòèþ íà ãîðîä Îýíåé, (3) êîòî­ðûé áûë âûãîä­íî ðàñ­ïî­ëî­æåí è îòêðû­âàë ïóòü â çåì­ëè ëàáå­à­òîâ95, ãäå ïðà­âèë Ãåí­òèé. (4) Êîãäà âîé­ñêî ïðî­õî­äè­ëî ìèìî ìíî­ãî­ëþä­íîé êðå­ïî­ñòè ïîä íàçâà­íè­åì Äðà­óäàê, îäèí ÷åëî­âåê, õîðî­øî çíàâ­øèé ýòè ìåñòà, ñêà­çàë öàðþ, ÷òî íåò íèêà­êî­ãî òîë­êó áðàòü Îýíåé, (5) åñëè íå ïîêî­ðèòü òàê­æå è Äðà­óäàê, èáî ðàñ­ïî­ëî­æåí îí âî âñåõ îòíî­øå­íè­ÿõ äàæå âûãîä­íåå. Ñòî­è­ëî âîé­ñêó òîëü­êî ïðè­áëè­çèòü­ñÿ ê êðå­ïî­ñòè, êàê çàùèò­íè­êè ñðà­çó ñäà­ëèñü.

Îáîä­ðåí­íûé ýòîé îïå­ðå­äèâ­øåé åãî îæè­äà­íèÿ ñäà­÷åé Ïåð­ñåé ïîíÿë, êàêîé ñòðàõ âíó­øà­åò åãî âîé­ñêî, è áëà­ãî­äà­ðÿ ýòî­ìó ñàìî­ìó ñòðà­õó ïîêî­ðèë åùå îäèí­íà­äöàòü êðå­ïî­ñòåé. (6) Ëèøü íåìíî­ãèå ïðè­øëîñü áðàòü ñèëîé, îñòàëü­íûå ñäà­ëèñü äîá­ðî­âîëü­íî. Ñðå­äè ïðî­÷èõ áûëè âçÿ­òû â ïëåí è ïîë­òî­ðû òûñÿ­÷è ðèì­ëÿí, ñòî­ÿâ­øèõ òàì â ãàð­íè­çî­íàõ. (7) Êàð­âè­ëèé èç Ñïî­ëå­òèÿ ïðè­íåñ áîëü­øóþ ïîëü­çó Ïåð­ñåþ ïðè ïåðå­ãî­âî­ðàõ, âñåì îáú­ÿñ­íÿÿ, ÷òî ñ íèì è åãî ñîðàò­íè­êà­ìè îáî­øëèñü áåçî âñÿ­êîé æåñòî­êî­ñòè. Çàòåì Ïåð­ñåé ïîäî­øåë ê Îýíåþ, êîòî­ðûé èíà­÷å êàê ïðà­âèëü­íîé îñà­äîé âçÿòü áûëî íåâîç­ìîæ­íî. È ñèë òàì áûëî áîëü­øå, ÷åì â äðó­ãèõ ãîðî­äàõ, è ñòå­íà­ìè îí áûë êðå­ïîê, (8) è ñ îäíîé ñòî­ðî­íû åãî çàùè­ùà­ëà ðåêà Àðòàò, à ñ äðó­ãîé — âûñî­êàÿ è òðóä­íî­äî­ñòóï­íàÿ ãîðà. (9) Ýòî äàâà­ëî ãîðî­æà­íàì íàäåæ­äó âûñòî­ÿòü. Ïåð­ñåé, îáâåäÿ âàëîì ãîðîä, âåëåë ñ âîç­âû­øåí­íîé ñòî­ðî­íû ñîîðóäèòü íàñûïü âûøå ãîðîä­ñêèõ ñòåí. (10) Ïîêà âåëèñü ýòè ðàáîòû, ãîðî­æàíå ÷àñòî ïðåä­ïðè­íè­ìà­ëè âûëàç­êè, îáå­ðå­ãàÿ ñâîè ñòå­íû è ìåøàÿ ðàáîòàì âðà­ãîâ, — íî ìíî­ãèå èç íèõ ïîãèá­ëè â ðàç­íûõ ñõâàò­êàõ, à òå, êòî óöå­ëåë, îò äåí­íûõ è íîù­íûõ òðóäîâ è îò ðàí ñäå­ëà­ëèñü äëÿ âîé­íû áåñ­ïî­ëåç­íû. (11) Êàê òîëü­êî íàñûïü ñðàâ­íÿ­ëàñü ñî ñòå­íîé, â ãîðîä âîðâà­ëèñü âîè­íû öàð­ñêî­ãî îòðÿäà, çâàâ­øè­å­ñÿ «ïîáåäè­òå­ëÿ­ìè»96, è îäíî­âðå­ìåí­íî ïî ëåñò­íè­öàì íà÷àë­ñÿ ïðè­ñòóï ñî ìíî­ãèõ ñòî­ðîí. (12) Âñå âçðîñ­ëûå ìóæ­÷è­íû áûëè ïåðå­áè­òû, èõ æåíû è äåòè âçÿ­òû â ïëåí, îñòàëü­íîå áûëî îòäà­íî íà ðàç­ãðàá­ëå­íèå âîè­íàì.

(13) Âåð­íóâ­øèñü â Ñòó­áåð­ðó ïîáåäè­òå­ëåì, Ïåð­ñåé îòðÿ­æà­åò îòòóäà ê Ãåí­òèþ ïîñëîâ: èëëè­ðèé­ñêî­ãî èçãíàí­íè­êà Ïëåâ­ðà­òà è ìàêåäî­íÿ­íè­íà Àäåÿ èç Áåðåè97. (14) Îí ïîðó­÷à­åò èì ðàñ­ñêà­çàòü Ãåí­òèþ î ñâî­èõ çèì­íèõ è ëåò­íèõ óñïå­õàõ â âîéíå ïðî­òèâ ðèì­ëÿí è äàð­äà­íîâ, à òàê­æå î íåäàâ­íåì çèì­íåì ïîõî­äå â Èëëè­ðèþ, è ñêëî­íèòü öàðÿ çàêëþ­÷èòü ñ íèì è ìàêåäî­íÿ­íà­ìè äðó­æå­ñò­âåí­íûé ñîþç.

19. Per­seus prae­si­dio Us­ca­nae im­po­si­to mul­ti­tu­di­nem om­nem de­di­to­rum, quae pro­pe nu­me­ro exer­ci­tum aequa­bat, Stu­ber­ram ab­du­cit. [2] Ibi Ro­ma­nis — quat­tuor mi­lia autem ho­mi­num erant — prae­ter prin­ci­pes in cus­to­diam ci­vi­ta­tum di­vi­sis, Us­ca­nen­si­bus Il­ly­riis­que ven­di­tis, in Pe­nes­tas exer­ci­tum re­du­cit ad Oae­neum op­pi­dum in po­tes­ta­tem re­di­gen­dum, [3] et alio­qui op­por­tu­ne si­tum et tran­si­tus ea est in La­bea­tes, ubi Gen­tius reg­na­bat. [4] Prae­te­reun­ti fre­quens cas­tel­lum, Drau­da­cum no­mi­ne, pe­ri­to­rum qui­dam re­gio­nis eius ni­hil Oae­neo cap­to opus es­se ait, ni­si in po­tes­ta­te et Drau­da­cum sit; op­por­tu­nius etiam ad om­nia po­si­tum es­se. [5] Ad­mo­to exer­ci­tu om­nes ex­templo de­di­de­runt se­se.

Ad quam spe ce­le­rio­rem de­di­tio­nem erec­tus, postquam ani­mad­ver­tit quan­tus ag­mi­nis sui ter­ror es­set, un­de­cim alia cas­tel­la eodem me­tu in po­tes­ta­tem re­di­git. [6] Ad per­pau­ca vi opus fuit, ce­te­ra vo­lun­ta­te de­di­ta; et in his re­cep­ti mil­le et quin­gen­ti dis­po­si­ti per prae­si­dia mi­li­tes Ro­ma­ni. [7] Mag­no usui Car­vi­lius Spo­le­ti­nus erat in col­lo­quiis di­cen­do ni­hil in ip­sos sae­vi­tum. Dein­de Oae­neum per­ven­tum est, quod si­ne ius­ta op­pug­na­tio­ne ca­pi non po­te­rat. Et maio­re ali­quan­to quam ce­te­ra iuven­tu­te et va­li­dum op­pi­dum moe­ni­bus erat, [8] et hinc am­nis Ar­ta­tus no­mi­ne, hinc mons praeal­tus et adi­tu dif­fi­ci­lis cin­ge­bat. [9] Haec spem ad re­sis­ten­dum op­pi­da­nis da­bant. Per­seus cir­cum­val­la­to op­pi­do ag­ge­rem a par­te su­pe­rio­re du­ce­re insti­tuit, cui­us al­ti­tu­di­ne mu­ros su­pe­ra­ret. [10] Quod opus dum per­fi­ci­tur, creb­ris in­te­rim proe­liis, qui­bus per ex­cur­sio­nes et moe­nia sua op­pi­da­ni tu­ta­ban­tur et ope­ra hos­tium im­pe­die­bant, mag­na eorum mul­ti­tu­do va­riis ca­si­bus ab­sumpta est, et qui su­pe­re­rant la­bo­re diur­no noc­tur­no­que et vol­ne­ri­bus inu­ti­les erant. [11] Ubi pri­mum ag­ger iniunctus mu­ro est, et co­hors re­gia, quos Ni­ca­to­ras ap­pel­lant, transcen­dit et sca­lis mul­tis si­mul par­ti­bus im­pe­tus in ur­bem est fac­tus. [12] Pu­be­res om­nes in­ter­fec­ti sunt; co­niu­ges li­be­ros­que eorum in cus­to­diam de­dit; prae­dae alia mi­li­tum ces­se­re. [13] Stu­ber­ram in­de vic­tor re­ver­tens ad Gen­tium le­ga­tos Pleu­ra­tum Il­ly­rium, exu­lan­tem apud se, et Adae­um Ma­ce­do­nem a Be­roea mit­tit; [14] iis man­dat, ut ex­po­ne­rent aes­ta­tis eius hie­mis­que ac­ta sua ad­ver­sus Ro­ma­nos Dar­da­nos­que; adi­ce­rent re­cen­tia in Il­ly­ri­co hi­ber­nae ex­pe­di­tio­nis ope­ra; hor­ta­ren­tur Gen­tium in ami­ci­tiam se­cum et cum Ma­ce­do­ni­bus iun­gen­dam.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 93Íàñå­ëå­íèå Óñêà­íû ñîñòàâ­ëÿ­ëî 10 òûñ. ÷åëî­âåê.
  • 94×èñ­ëî âûãëÿäèò ïðå­óâå­ëè­÷åí­íûì ïî ñðàâ­íå­íèþ ñ ÷èñ­ëåí­íî­ñòüþ ðèì­ñêèõ ãàð­íè­çî­íîâ â äðó­ãèõ ïóíê­òàõ (ñð.: XLII, 36, 9; 57, 9), à òàê­æå ñ îáùåé ÷èñ­ëåí­íî­ñòüþ âîéñê Êëàâ­äèÿ, îòïðàâ­ëåí­íûõ ê ãðà­íè­öå Èëëè­ðèè.
  • 95Ëàáå­à­òû — èëëè­ðèé­ñêîå ïëå­ìÿ. Ãëàâ­íûé èõ ãîðîä Ñêî­ä­ðà (ñîâð. Øêî­äåð ó ñåâå­ðî-âîñòî÷­íîé ãðà­íè­öû Àëáà­íèè), âîêðóã êîòî­ðî­ãî è áûëè ðàñ­ïî­ëî­æå­íû çåì­ëè ëàáå­à­òîâ (Ëàáå­à­òè­äà). Ñì.: XLIV, 31, 2—3; Ïîëè­áèé, XXIX, 3, 5.
  • 96«Öàð­ñêàÿ êîãîð­òà» (ãðå÷. «èëà») Ôèëèï­ïà V óïî­ìè­íà­ëàñü è â êí. XXVIII, 5, 15. Îíà ïîä­÷è­íÿ­ëàñü íåïî­ñðåä­ñò­âåí­íî öàðþ.
  • 97Ïîäðîá­íåé ñì.: Ïîëè­áèé, XXVIII, 8. Áåðåÿ (ñîâð. Âåððèÿ) — ãîðîä â ñðå­äèí­íîé ÷àñòè Íèæ­íåé Ìàêåäî­íèè.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010115 1260010226 1327007032 1364004320 1364004321 1364004322