История Рима от основания города

Книга XXV, гл. 41

41. Enim­ve­ro in­dig­num ra­tus Mar­cel­lus se, qui Han­ni­ba­lem sub­ni­xum vic­to­ria Can­nen­si ab No­la rep­pu­lis­set, his ter­ra ma­ri­que vic­tis ab se hos­ti­bus ce­de­re, ar­ma pro­pe­re ca­pe­re mi­li­tes et ef­fer­ri sig­na iubet. [2] Instruen­ti exer­ci­tum de­cem ef­fu­sis equis ad­vo­lant ex hos­tium acie Nu­mi­dae nun­tian­tes po­pu­la­res suos, pri­mum ea se­di­tio­ne mo­tos qua tre­cen­ti ex nu­me­ro suo con­ces­se­rint He­rac­leam, [3] dein quod prae­fec­tum suum ab obtrec­tan­ti­bus du­ci­bus glo­riae eius sub ip­sam cer­ta­mi­nis diem ab­le­ga­tum vi­deant, quie­tu­ros in pug­na. [4] Gens fal­lax pro­mis­si fi­dem praes­ti­tit. Ita­que et Ro­ma­nis cre­vit ani­mus nun­tio ce­le­ri per or­di­nes mis­so, des­ti­tu­tum ab equi­te hos­tem es­se, quem ma­xi­me ti­mue­rant, [5] et ter­ri­ti hos­tes, prae­ter­quam quod ma­xi­ma par­te vi­rium sua­rum non iuva­ban­tur, ti­mo­re etiam in­cus­so, ne ab suo­met ip­si equi­te op­pug­na­ren­tur. [6] Ita­que haud mag­ni cer­ta­mi­nis res fuit; pri­mus cla­mor at­que in­pe­tus rem dec­re­vit. Nu­mi­dae cum in con­cur­su quie­ti ste­tis­sent in cor­ni­bus, ut ter­ga dan­tis suos vi­de­runt, fu­gae tan­tum pa­rum­per co­mi­tes fac­ti, [7] postquam om­nes Ag­ri­gen­tum tre­pi­do ag­mi­ne pe­ten­tes vi­de­runt, ip­si me­tu ob­si­dio­nis pas­sim in ci­vi­ta­tis pro­xu­mas di­lap­si. Mul­ta mi­lia ho­mi­num cae­sa, cap­ta . . . et oc­to ele­phan­ti. Haec ul­ti­ma in Si­ci­lia Mar­cel­li pug­na fuit; vic­tor in­de Sy­ra­cu­sas re­diit.

[8] Iam fer­me in exi­tu an­nus erat; ita­que se­na­tus Ro­mae dec­re­vit ut P. Cor­ne­lius prae­tor lit­te­ras Ca­puam ad con­su­les mit­te­ret, [9] dum Han­ni­bal pro­cul abes­set nec ul­la mag­ni discri­mi­nis res ad Ca­puam ge­re­re­tur, al­ter eorum, si ita vi­de­re­tur, ad ma­gistra­tus sub­ro­gan­dos Ro­mam ve­ni­ret. [10] Lit­te­ris ac­cep­tis in­ter se con­su­les com­pa­ra­runt ut Clau­dius co­mi­tia per­fi­ce­ret, Ful­vius ad Ca­puam ma­ne­ret. [11] Con­su­les Clau­dius crea­vit Cn. Ful­vium Cen­tu­ma­lum et P. Sul­pi­cium Ser­vii fi­lium Gal­bam, qui nul­lum an­tea cu­ru­lem ma­gistra­tum ges­sis­set. [12] Prae­to­res dein­de crea­ti L. Cor­ne­lius Len­tu­lus, M. Cor­ne­lius Cethe­gus, C. Sul­pi­cius, C. Cal­pur­nius Pi­so. [13] Pi­so­ni iuris dic­tio ur­ba­na, Sul­pi­cio Si­ci­lia, Cethe­go Apu­lia, Len­tu­lo Sar­di­nia eve­nit. Con­su­li­bus pro­ro­ga­tum in an­num im­pe­rium est.