История Рима от основания города

Книга XXVII, гл. 26

26. Han­ni­bal quia cum Mar­cel­lo bis prio­re an­no congres­sus vi­ce­rat vic­tus­que erat, ut, cum eodem si di­mi­can­dum fo­ret, nec spem nec me­tum ex va­no ha­be­re, ita duo­bus con­su­li­bus haud­qua­quam se­se pa­rem fu­tu­rum cre­de­bat. [2] Ita­que to­tus in suas ar­tes ver­sus in­si­diis lo­cum quae­re­bat. [3] Le­via ta­men proe­lia in­ter bi­na castra va­rio even­tu fie­bant; qui­bus cum extra­hi aes­ta­tem pos­se con­su­les cre­de­rent, ni­hi­lo mi­nus op­pug­na­ri Loc­ros pos­se ra­ti, L. Cin­cio ut ex Si­ci­lia Loc­ros cum clas­se trai­ce­ret scri­bunt. [4] Et ut ab ter­ra quo­que op­pug­na­ri moe­nia pos­sent, ab Ta­ren­to par­tem exer­ci­tus qui in prae­si­dio erat du­ci eo ius­se­runt. [5] Ea ita fu­tu­ra per quos­dam Thu­ri­nos con­per­ta Han­ni­ba­li cum es­sent, mit­tit ad in­si­den­dam ab Ta­ren­to viam. Ibi sub tu­mu­lo Pe­te­liae tria mi­lia equi­tum, duo pe­di­tum in oc­cul­to lo­ca­ta; [6] in quae inexplo­ra­to eun­tes Ro­ma­ni cum in­ci­dis­sent, ad duo mi­lia ar­ma­to­rum cae­sa, mil­le et quin­gen­ti fer­me vi­vi cap­ti, alii dis­su­pa­ti fu­ga per ag­ros sal­tus­que Ta­ren­tum re­die­re.

[7] Tu­mu­lus erat sil­vestris in­ter Pu­ni­ca et Ro­ma­na castra, ab neut­ris pri­mo oc­cu­pa­tus, quia Ro­ma­ni qua­lis pars eius quae ver­ge­ret ad hos­tium castra es­set ig­no­ra­bant, Han­ni­bal in­si­diis quam castris ap­tio­rem eum cre­di­de­rat. [8] Ita­que noc­te ad id mis­sas ali­quot Nu­mi­da­rum tur­mas me­dio in sal­tu con­di­de­rat, quo­rum in­ter­diu ne­mo ab sta­tio­ne mo­ve­ba­tur, ne aut ar­ma aut ip­si pro­cul conspi­ce­ren­tur. [9] Fre­me­bant vol­go in castris Ro­ma­nis oc­cu­pan­dum eum tu­mu­lum es­se et cas­tel­lo fir­man­dum, ne, si oc­cu­pa­tus ab Han­ni­ba­le fo­ret, ve­lut in cer­vi­ci­bus ha­be­rent hos­tem. [10] Mo­vit ea res Mar­cel­lum, et con­le­gae «Quin imus» in­quit «ip­si cum equi­ti­bus pau­cis explo­ra­tum? Su­biec­ta res ocu­lis nostris cer­tius da­bit con­si­lium». [11] Ad­sen­tien­ti Cris­pi­no, cum equi­ti­bus du­cen­tis vi­gin­ti, ex qui­bus quad­ra­gin­ta Fre­gel­la­ni, ce­te­ri Et­rus­ci erant, pro­fi­cis­cun­tur; [12] se­cu­ti tri­bu­ni mi­li­tum M. Mar­cel­lus con­su­lis fi­lius et A. Man­lius, si­mul et duo prae­fec­ti so­cium L. Ar­re­nius et M’. Auli­us. [13] Im­mo­las­se eo die qui­dam pro­di­de­re me­mo­riae con­su­lem Mar­cel­lum, et pri­ma hos­tia cae­sa iocur si­ne ca­pi­te in­ven­tum, [14] in se­cun­da om­nia con­pa­ruis­se quae ad­so­lent, auc­tum etiam vi­sum in ca­pi­te; nec id sa­ne ha­rus­pi­ci pla­cuis­se quod se­cun­dum trun­ca et tur­pia ex­ta ni­mis lae­ta ap­pa­ruis­sent.