История Рима от основания города

Книга XXX, гл. 15

15. Ma­si­nis­sae haec audien­ti non ru­bor so­lum suf­fu­sus, sed lac­ri­mae etiam obor­tae; et cum se qui­dem in po­tes­ta­te fu­tu­rum im­pe­ra­to­ris di­xis­set oras­set­que eum ut quan­tum res si­ne­ret fi­dei suae te­me­re obstric­tae con­su­le­ret — [2] pro­mi­sis­se enim se in nul­lius po­tes­ta­tem eam tra­di­tu­rum — ex prae­to­rio in ta­ber­na­cu­lum suum con­fu­sus con­ces­sit. [3] Ibi ar­bit­ris re­mo­tis cum creb­ro sus­pi­ri­tu et ge­mi­tu, quod fa­ci­le ab cir­cumstan­ti­bus ta­ber­na­cu­lum exau­di­ri pos­set, [4] ali­quan­tum tem­po­ris con­sumpsis­set, in­gen­ti ad postre­mum edi­to ge­mi­tu fi­dum e ser­vis vo­cat, sub cui­us cus­to­dia re­gio mo­re ad in­cer­ta for­tu­nae ve­ne­num erat, et mix­tum in po­cu­lo fer­re ad Sopho­ni­bam iubet ac si­mul nun­tia­re [5] Ma­si­nis­sam li­ben­ter pri­mam ei fi­dem praes­ta­tu­rum fuis­se quam vir uxo­ri de­bue­rit; quo­niam eius ar­bit­rium qui pos­sint adi­mant, se­cun­dam fi­dem praes­ta­re ne vi­va in po­tes­ta­tem Ro­ma­no­rum ve­niat. [6] Me­mor pat­ris im­pe­ra­to­ris pat­riae­que et duo­rum re­gum qui­bus nup­ta fuis­set, si­bi ip­sa con­su­le­ret.

Hunc nun­tium ac si­mul ve­ne­num fe­rens mi­nis­ter cum ad Sopho­ni­bam ve­nis­set, [7] «Ac­ci­pio» in­quit «nup­tia­le mu­nus, ne­que ingra­tum, si ni­hil mai­us vir uxo­ri praes­ta­re po­tuit. Hoc ta­men nun­tia, me­lius me mo­ri­tu­ram fuis­se, si non in fu­ne­re meo nup­sis­sem». [8] Non lo­cu­ta est fe­ro­cius quam ac­cep­tum po­cu­lum nul­lo tre­pi­da­tio­nis sig­no da­to in­pa­vi­de hau­sit.

[9] Quod ubi nun­tia­tum est Sci­pio­ni, ne quid aeger ani­mi fe­rox iuve­nis gra­vius con­su­le­ret, ac­ci­tum eum ex­templo nunc so­la­tur, [10] nunc, quod te­me­ri­ta­tem te­me­ri­ta­te alia lue­rit tris­tio­rem­que rem quam ne­ces­se fue­rit fe­ce­rit, le­ni­ter cas­ti­gat. [11] Pos­te­ro die, ut a prae­sen­ti mo­tu aver­te­ret ani­mum eius, in tri­bu­nal es­cen­dit et con­tio­nem ad­vo­ca­ri ius­sit. Ibi Ma­si­nis­sam, pri­mum re­gem ap­pel­la­tum exi­miis­que or­na­tum lau­di­bus, aurea co­ro­na, aurea pa­te­ra, sel­la cu­ru­li et sci­pio­ne ebur­neo, to­ga pic­ta et pal­ma­ta tu­ni­ca do­nat. [12] Ad­dit ver­bis ho­no­rem: ne­que mag­ni­fi­cen­tius quic­quam tri­um­pho apud Ro­ma­nos ne­que tri­um­phan­ti­bus amplio­rem eo or­na­tum es­se quo unum om­nium ex­ter­no­rum dig­num Ma­si­nis­sam po­pu­lus Ro­ma­nus du­cat. [13] Lae­lium dein­de et ip­sum con­lau­da­tum aurea co­ro­na do­nat; et alii mi­li­ta­res vi­ri, prout a quo­que na­va­ta ope­ra erat, do­na­ti. [14] His ho­no­ri­bus mol­li­tus re­gis ani­mus erec­tus­que in spem pro­pin­quam sub­la­to Sypha­ce om­nis Nu­mi­diae po­tiun­dae.