Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXX, ãë. 38

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

38. (1) Ïîñëå òîãî êàê ïîñëû âåð­íó­ëèñü ê Ñöè­ïè­î­íó, êâå­ñòî­ðàì âåëå­íî áûëî, ñâå­ðèâ­øèñü ñ çàïè­ñÿ­ìè â êíè­ãàõ, ñîîá­ùèòü, êàêèå áûëè íà ñóäàõ êàçåí­íûå ãðó­çû, à ÷àñò­íûì âëà­äåëü­öàì çàÿâèòü î ãðó­çàõ, ïðè­íàä­ëå­æàâ­øèõ èì. (2) Çà âñå ýòî ðèì­ëÿíå ïîòðå­áî­âà­ëè äâà­äöàòü ïÿòü òûñÿ÷ ôóí­òîâ ñåðåá­ðà; ïåðå­ìè­ðèå äàíî áûëî êàð­ôà­ãå­íÿ­íàì íà òðè ìåñÿ­öà; (3) íà âðå­ìÿ ïåðå­ìè­ðèÿ èì íå äîç­âî­ëÿ­ëîñü îòïðàâ­ëÿòü ïîñëîâ íèêóäà, êðî­ìå Ðèìà, à ëþáûõ ïîñëîâ, ïðè­áû­âàþ­ùèõ â Êàð­ôà­ãåí, íå äîç­âî­ëÿ­ëîñü îòïóñ­êàòü, ïðåæ­äå ÷åì ðèì­ñêèé âîå­íà­÷àëü­íèê áóäåò óâå­äîì­ëåí, îòêóäà ïðè­øëè ýòè ïîñëû è ñ êàêè­ìè ïðîñü­áà­ìè. (4) Ñ êàð­ôà­ãåí­ñêè­ìè ïîñëà­ìè â Ðèì îòïðàâ­ëå­íû áûëè Ëóöèé Âåòó­ðèé Ôèëîí, Ìàðê Ìàð­öèé Ðàë­ëà è Ëóöèé Ñöè­ïè­îí, áðàò ïîë­êî­âî­ä­öà107. (5)  ýòè äíè ïîä­âîç ïðî­äî­âîëü­ñò­âèÿ èç Ñèöè­ëèè è Ñàð­äè­íèè äî òîãî ñáèë öåíó íà çåð­íî, ÷òî êóï­öàì ïðè­õî­äè­ëîñü, ðàñ­ïëà­÷è­âà­ÿñü ñ ìîðÿ­êà­ìè çà ïåðå­âîç­êó, ïðî­ñòî îñòàâ­ëÿòü èì ñâîé òîâàð.

(6) Ïðè ïåð­âîì èçâå­ñòèè î òîì, ÷òî êàð­ôà­ãå­íÿíå âîç­îá­íî­âè­ëè âðàæ­äåá­íûå äåé­ñò­âèÿ, â Ðèìå âñòðå­âî­æè­ëèñü; Òèáå­ðèþ Êëàâ­äèþ òîãäà âåëå­íî áûëî ïîñêî­ðåå îòïëûòü â Ñèöè­ëèþ, à îòòóäà ïåðå­ïðà­âèòü­ñÿ â Àôðè­êó; Ìàð­êó Ñåð­âè­ëèþ, äðó­ãî­ìó êîí­ñó­ëó, îñòà­âàòü­ñÿ â Ãîðî­äå, ïîêà íå óçíà­þò, êàêî­âî ïîëî­æå­íèå äåë â Àôðè­êå. (7) Íè ñ ïîä­ãîòîâ­êîé ôëîòà ê îòïëû­òèþ, íè ñ îòú­åçäîì Òèáå­ðèé Êëàâ­äèé[1] íå òîðî­ïèë­ñÿ: ñåíà­òî­ðû âåäü ïðå­äî­ñòà­âè­ëè Ñöè­ïè­î­íó, à íå êîí­ñó­ëó ïðåä­ïè­ñû­âàòü óñëî­âèÿ ìèðà.

(8) Çíà­ìå­íèÿ, ñëó­÷èâ­øè­å­ñÿ êàê ðàç êîãäà ïîøëè ñëó­õè î âîç­îá­íîâ­ëå­íèè âîé­íû, áûëè ïóãàþ­ùè­ìè: â Êóìàõ ñîë­íå÷­íûé äèñê íà ãëà­çàõ óáû­âàë è øåë êàìåí­íûé äîæäü; áëèç Âåëèòð â çåì­ëå îáðà­çî­âà­ëèñü îãðîì­íûå ðàñ­ùå­ëè­íû è äåðå­âüÿ ïðî­âà­ëè­ëèñü â áåç­äíó; (9) â Àðè­öèè ôîðóì è ëàâ­êè, åãî îêðó­æàâ­øèå, ñ.433 à â Ôðó­çè­íîíå è ãîðîä­ñêàÿ ñòå­íà â ðàç­íûõ ìåñòàõ, è âîðîòà áûëè ïîðà­æå­íû ìîë­íèåé; íàä Ïàëà­òè­íîì ïðî­øåë êàìåí­íûé äîæäü; ýòî çíà­ìå­íèå, ïî îáû­÷àþ ïðåä­êîâ, èñêó­ïè­ëè äåâÿ­òè­äíåâ­íûì ìîëåá­ñò­âè­åì; â îñòàëü­íûõ ñëó­÷à­ÿõ ïðè­íåñ­ëè â æåðò­âó êðóï­íûõ æèâîò­íûõ. (10) Çíà­ìå­íè­åì áûë ñî÷òåí è íåïðè­âû÷­íûé ïîäú­åì âîäû â Òèá­ðå: ðåêà ïîä­íÿ­ëàñü òàê, ÷òî èãðû â ÷åñòü Àïîë­ëî­íà ïðè­øëîñü ïåðå­íå­ñòè èç öèð­êà, êîòî­ðûé áûë çàòîï­ëåí, çà Êîë­ëèí­ñêèå âîðîòà ê õðà­ìó Âåíå­ðû Ýðè­öè­íû108. (11) Îäíà­êî â ñàìûé äåíü èãð íåáî âäðóã ïðî­ÿñ­íè­ëîñü; òîð­æå­ñò­âåí­íîå øåñò­âèå, íàïðà­âèâ­øå­å­ñÿ áûëî ê Êîë­ëèí­ñêèì âîðîòàì, âåð­íó­ëè íàçàä è ïîâå­ëè â öèðê, îòêóäà, êàê ñîîá­ùè­ëè, âîäà ñîøëà. (12) Íàðîä îáðà­äî­âàë­ñÿ — èãðû, âîç­âðà­ùåí­íûå íà èõ îáû÷­íîå ìåñòî, áûëè îñî­áåí­íî òîð­æå­ñò­âåí­íû­ìè.

38. Postquam re­die­runt ad Sci­pio­nem le­ga­ti, quae pub­li­ca in na­vi­bus fue­rant ex pub­li­cis descrip­ta ra­tio­ni­bus quaes­to­res, quae pri­va­ta pro­fi­te­ri do­mi­ni ius­si; [2] pro ea sum­ma pe­cu­niae vi­gin­ti quin­que mi­lia pon­do ar­gen­ti prae­sen­tia exac­ta; in­du­tiaeque Car­tha­gi­nien­si­bus da­tae in tres men­ses. [3] Ad­di­tum ne per in­du­tia­rum tem­pus alio us­quam quam Ro­mam mit­te­rent le­ga­tos, et qui­cum­que le­ga­ti Car­tha­gi­nem ve­nis­sent, ne an­te di­mit­te­rent eos quam Ro­ma­num im­pe­ra­to­rem qui et quae pe­ten­tes ve­nis­sent cer­tio­rem fa­ce­rent. [4] Cum le­ga­tis Car­tha­gi­nien­si­bus Ro­mam mis­si L. Ve­tu­rius Phi­lo et M. Mar­cius Ral­la et L. Sci­pio im­pe­ra­to­ris fra­ter. [5] Per eos dies com­mea­tus ex Si­ci­lia Sar­di­nia­que tan­tam vi­li­ta­tem an­no­nae ef­fe­ce­runt ut pro vec­tu­ra fru­men­tum nau­tis mer­ca­tor re­lin­que­ret.

[6] Ro­mae ad nun­tium pri­mum re­bel­lio­nis Car­tha­gi­nien­sium tre­pi­da­tum fue­rat, ius­sus­que erat Ti. Clau­dius ma­tu­re clas­sem in Si­ci­liam du­ce­re at­que in­de in Af­ri­cam trai­ce­re, et al­ter con­sul M. Ser­vi­lius ad ur­bem mo­ra­ri, do­nec quo sta­tu res in Af­ri­ca es­sent sci­re­tur. [7] Seg­ni­ter om­nia in com­pa­ran­da de­du­cen­da­que clas­se ab Ti. Clau­dio con­su­le fac­ta erant, quod pat­res de pa­ce P. Sci­pio­nis po­tius ar­bit­rium es­se qui­bus le­gi­bus da­re­tur quam con­su­lis cen­sue­rant. [8] Pro­di­gia quo­que nun­tia­ta sub ip­sam fa­mam re­bel­lio­nis ter­ro­rem ad­tu­le­rant: Cu­mis so­lis or­bis mi­nui vi­sus et pluit la­pi­deo imbri, et in Ve­li­ter­no ag­ro ter­ra in­gen­ti­bus ca­ver­nis con­se­dit, ar­bo­res­que in pro­fun­dum haus­tae; [9] Ari­ciae fo­rum et cir­ca ta­ber­nae, Fru­si­no­ne mu­rus ali­quot lo­cis et por­ta de cae­lo tac­ta; et in Pa­la­tio la­pi­di­bus pluit. Id pro­di­gium mo­re pat­rio no­vem­dia­li sac­ro, ce­te­ra hos­tiis maio­ri­bus ex­pia­ta. [10] In­ter quae etiam aqua­rum in­so­li­ta mag­ni­tu­do in re­li­gio­nem ver­sa; nam ita abun­da­vit Ti­be­ris ut lu­di Apol­li­na­res cir­co inun­da­to extra por­tam Col­li­nam ad aedem Ery­ci­nae Ve­ne­ris pa­ra­ti sint. [11] Ce­te­rum lu­do­rum ip­so die su­bi­ta se­re­ni­ta­te or­ta pom­pa du­ci coep­ta ad por­tam Col­li­nam re­vo­ca­ta de­duc­ta­que in cir­cum est cum de­ces­sis­se in­de aquam nun­tia­tum es­set; [12] lae­ti­tiam­que po­pu­lo et lu­dis ce­leb­ri­ta­tem ad­di­dit se­des sua sol­lem­ni spec­ta­cu­lo red­di­ta.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 107Âåòó­ðèé áûë êîí­ñó­ëîì â 206 ã. äî í. ý. (XXVIII, 10, 2); Ìàð­öèé — ãîðîä­ñêèì ïðå­òî­ðîì â 204 ã. äî í. ý. (XXIX, 13, 2); Ëóöèé Ñöè­ïè­îí äîñòèã êîí­ñóëü­ñêîé äîëæ­íî­ñòè (âìå­ñòå ñ Ëåëè­åì) â 190 ã. äî í. ý. (XXXVII, 1).
  • 108Õðàì Âåíå­ðû Ýðè­öè­íû (ñð.: XXII, 9, 10) áûë ïîñòðî­åí çäåñü (çà âîðîòà­ìè, íà Ñîëÿ­íîé äîðî­ãå) ê 181 ã. äî í. ý. (ñì.: X, 34, 4; Ñòðà­áîí, VI, 272). Çäåñü î íåì óïî­ìè­íà­åò­ñÿ òîëü­êî äëÿ îáî­çíà­÷å­íèÿ ìåñòà, êóäà ñîáè­ðà­ëèñü ïåðå­íå­ñòè èãðû.
  • ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß ÐÅÄÀÊÖÈÈ ÑÀÉÒÀ

  • [1]Â èçä. 1991 è 2002 ãã. — Òèò Êëàâ­äèé, â îðè­ãè­íà­ëå — Ti. Clau­dio. ÈÑÏÐÀÂËÅÍÎ. (Ïðèì. ðåä. ñàé­òà).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327007042 1364003039 1364003040 1364003041