Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
38. (1) Ïîñëå òîãî êàê ïîñëû âåðíóëèñü ê Ñöèïèîíó, êâåñòîðàì âåëåíî áûëî, ñâåðèâøèñü ñ çàïèñÿìè â êíèãàõ, ñîîáùèòü, êàêèå áûëè íà ñóäàõ êàçåííûå ãðóçû, à ÷àñòíûì âëàäåëüöàì çàÿâèòü î ãðóçàõ, ïðèíàäëåæàâøèõ èì. (2) Çà âñå ýòî ðèìëÿíå ïîòðåáîâàëè äâàäöàòü ïÿòü òûñÿ÷ ôóíòîâ ñåðåáðà; ïåðåìèðèå äàíî áûëî êàðôàãåíÿíàì íà òðè ìåñÿöà; (3) íà âðåìÿ ïåðåìèðèÿ èì íå äîçâîëÿëîñü îòïðàâëÿòü ïîñëîâ íèêóäà, êðîìå Ðèìà, à ëþáûõ ïîñëîâ, ïðèáûâàþùèõ â Êàðôàãåí, íå äîçâîëÿëîñü îòïóñêàòü, ïðåæäå ÷åì ðèìñêèé âîåíà÷àëüíèê áóäåò óâåäîìëåí, îòêóäà ïðèøëè ýòè ïîñëû è ñ êàêèìè ïðîñüáàìè. (4) Ñ êàðôàãåíñêèìè ïîñëàìè â Ðèì îòïðàâëåíû áûëè Ëóöèé Âåòóðèé Ôèëîí, Ìàðê Ìàðöèé Ðàëëà è Ëóöèé Ñöèïèîí, áðàò ïîëêîâîäöà107. (5)  ýòè äíè ïîäâîç ïðîäîâîëüñòâèÿ èç Ñèöèëèè è Ñàðäèíèè äî òîãî ñáèë öåíó íà çåðíî, ÷òî êóïöàì ïðèõîäèëîñü, ðàñïëà÷èâàÿñü ñ ìîðÿêàìè çà ïåðåâîçêó, ïðîñòî îñòàâëÿòü èì ñâîé òîâàð. (6) Ïðè ïåðâîì èçâåñòèè î òîì, ÷òî êàðôàãåíÿíå âîçîáíîâèëè âðàæäåáíûå äåéñòâèÿ, â Ðèìå âñòðåâîæèëèñü; Òèáåðèþ Êëàâäèþ òîãäà âåëåíî áûëî ïîñêîðåå îòïëûòü â Ñèöèëèþ, à îòòóäà ïåðåïðàâèòüñÿ â Àôðèêó; Ìàðêó Ñåðâèëèþ, äðóãîìó êîíñóëó, îñòàâàòüñÿ â Ãîðîäå, ïîêà íå óçíàþò, êàêîâî ïîëîæåíèå äåë â Àôðèêå. (7) Íè ñ ïîäãîòîâêîé ôëîòà ê îòïëûòèþ, íè ñ îòúåçäîì Òèáåðèé Êëàâäèé[1] íå òîðîïèëñÿ: ñåíàòîðû âåäü ïðåäîñòàâèëè Ñöèïèîíó, à íå êîíñóëó ïðåäïèñûâàòü óñëîâèÿ ìèðà. (8) Çíàìåíèÿ, ñëó÷èâøèåñÿ êàê ðàç êîãäà ïîøëè ñëóõè î âîçîáíîâëåíèè âîéíû, áûëè ïóãàþùèìè: â Êóìàõ ñîëíå÷íûé äèñê íà ãëàçàõ óáûâàë è øåë êàìåííûé äîæäü; áëèç Âåëèòð â çåìëå îáðàçîâàëèñü îãðîìíûå ðàñùåëèíû è äåðåâüÿ ïðîâàëèëèñü â áåçäíó; (9) â Àðèöèè ôîðóì è ëàâêè, åãî îêðóæàâøèå, ñ.433 à â Ôðóçèíîíå è ãîðîäñêàÿ ñòåíà â ðàçíûõ ìåñòàõ, è âîðîòà áûëè ïîðàæåíû ìîëíèåé; íàä Ïàëàòèíîì ïðîøåë êàìåííûé äîæäü; ýòî çíàìåíèå, ïî îáû÷àþ ïðåäêîâ, èñêóïèëè äåâÿòèäíåâíûì ìîëåáñòâèåì; â îñòàëüíûõ ñëó÷àÿõ ïðèíåñëè â æåðòâó êðóïíûõ æèâîòíûõ. (10) Çíàìåíèåì áûë ñî÷òåí è íåïðèâû÷íûé ïîäúåì âîäû â Òèáðå: ðåêà ïîäíÿëàñü òàê, ÷òî èãðû â ÷åñòü Àïîëëîíà ïðèøëîñü ïåðåíåñòè èç öèðêà, êîòîðûé áûë çàòîïëåí, çà Êîëëèíñêèå âîðîòà ê õðàìó Âåíåðû Ýðèöèíû108. (11) Îäíàêî â ñàìûé äåíü èãð íåáî âäðóã ïðîÿñíèëîñü; òîðæåñòâåííîå øåñòâèå, íàïðàâèâøååñÿ áûëî ê Êîëëèíñêèì âîðîòàì, âåðíóëè íàçàä è ïîâåëè â öèðê, îòêóäà, êàê ñîîáùèëè, âîäà ñîøëà. (12) Íàðîä îáðàäîâàëñÿ — èãðû, âîçâðàùåííûå íà èõ îáû÷íîå ìåñòî, áûëè îñîáåííî òîðæåñòâåííûìè. |
38. Postquam redierunt ad Scipionem legati, quae publica in navibus fuerant ex publicis descripta rationibus quaestores, quae privata profiteri domini iussi; [2] pro ea summa pecuniae viginti quinque milia pondo argenti praesentia exacta; indutiaeque Carthaginiensibus datae in tres menses. [3] Additum ne per indutiarum tempus alio usquam quam Romam mitterent legatos, et quicumque legati Carthaginem venissent, ne ante dimitterent eos quam Romanum imperatorem qui et quae petentes venissent certiorem facerent. [4] Cum legatis Carthaginiensibus Romam missi L. Veturius Philo et M. Marcius Ralla et L. Scipio imperatoris frater. [5] Per eos dies commeatus ex Sicilia Sardiniaque tantam vilitatem annonae effecerunt ut pro vectura frumentum nautis mercator relinqueret. [6] Romae ad nuntium primum rebellionis Carthaginiensium trepidatum fuerat, iussusque erat Ti. Claudius mature classem in Siciliam ducere atque inde in Africam traicere, et alter consul M. Servilius ad urbem morari, donec quo statu res in Africa essent sciretur. [7] Segniter omnia in comparanda deducendaque classe ab Ti. Claudio consule facta erant, quod patres de pace P. Scipionis potius arbitrium esse quibus legibus daretur quam consulis censuerant. [8] Prodigia quoque nuntiata sub ipsam famam rebellionis terrorem adtulerant: Cumis solis orbis minui visus et pluit lapideo imbri, et in Veliterno agro terra ingentibus cavernis consedit, arboresque in profundum haustae; [9] Ariciae forum et circa tabernae, Frusinone murus aliquot locis et porta de caelo tacta; et in Palatio lapidibus pluit. Id prodigium more patrio novemdiali sacro, cetera hostiis maioribus expiata. [10] Inter quae etiam aquarum insolita magnitudo in religionem versa; nam ita abundavit Tiberis ut ludi Apollinares circo inundato extra portam Collinam ad aedem Erycinae Veneris parati sint. [11] Ceterum ludorum ipso die subita serenitate orta pompa duci coepta ad portam Collinam revocata deductaque in circum est cum decessisse inde aquam nuntiatum esset; [12] laetitiamque populo et ludis celebritatem addidit sedes sua sollemni spectaculo reddita. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß