Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLII, ãë. 28

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

28. (1) Êîí­ñóë Ãàé Ïîïè­ëèé âåð­íóë­ñÿ â Ðèì ïî÷òè â êîí­öå ãîäà — çíà­÷è­òåëü­íî ïîç­æå ñðî­êà, íàçíà­÷åí­íî­ãî åìó ñåíà­òîì, êîòî­ðûé ïîëà­ãàë, ÷òî ïðè óãðî­çå òàêîé ñåðü­åç­íîé âîé­íû ïîëî­æå­íèå ãîñóäàð­ñòâà òðå­áó­åò ñêî­ðåé­øå­ãî èçáðà­íèÿ íîâûõ äîëæ­íîñò­íûõ ëèö. (2) Ïîýòî­ìó, êîãäà êîí­ñóë äîêëà­äû­âàë â õðà­ìå Áåë­ëî­íû î ñâî­èõ äåé­ñò­âè­ÿõ â Ëèãó­ðèè, îòöû-ñåíà­òî­ðû ñëó­øà­ëè åãî íåáëà­ãî­ñêëîí­íî. (3) Âî âðå­ìÿ åãî ðå÷è ÷àñòî ðàçäà­âà­ëèñü íåîäîá­ðè­òåëü­íûå âîç­ãëà­ñû, ñëû­øà­ëèñü âîïðî­ñû, ïî÷å­ìó íå âîç­âðà­òèë îí ñâî­áî­äó ëèãó­ðèé­öàì, êîòî­ðîé îíè ëèøè­ëèñü ïî âèíå åãî áðà­òà. (4) Êîìè­öèè äëÿ âûáî­ðà êîí­ñó­ëîâ ñîñòî­ÿ­ëèñü â íàçíà­÷åí­íûé ðàíåå ñðîê — çà äâå­íà­äöàòü äíåé äî ìàð­òîâ­ñêèõ êàëåíä58. (5)  êîí­ñó­ëû áûëè èçáðà­íû Ïóá­ëèé Ëèöè­íèé Êðàññ è Ãàé Êàñ­ñèé Ëîí­ãèí. Íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü áûëè íàçíà­÷å­íû ïðå­òî­ðû — Ãàé Ñóëü­ïè­öèé Ãàëü­áà, Ëóöèé Ôóðèé Ôèë, Ëóöèé Êàíó­ëåé Äèâèò, Ãàé Ëóêðå­öèé Ãàëë, Ãàé Êàíè­íèé Ðåáèë, Ëóöèé Âèë­ëèé Àííàë. (6) Ýòèì ïðå­òî­ðàì îïðå­äå­ëè­ëè ñëå­äóþ­ùèå ïðî­âèí­öèè: äâå þðèñ­äèê­öèè â Ðèìå, Èñïà­íèþ, Ñèöè­ëèþ è Ñàð­äè­íèþ, îäíî­ìó — ïðî­âèí­öèþ áåç æðå­áèÿ, íàçíà­÷àå­ìóþ ïî âîëå ñåíà­òà59. (7) Íîâî­èç­áðàí­íûì êîí­ñó­ëàì ñåíàò ïîâå­ëåë, ÷òîáû â äåíü âñòóï­ëå­íèÿ èõ â äîëæ­íîñòü îíè äîëæ­íû áûëè ïðè­íå­ñòè ñ ñîáëþäå­íè­åì âñåõ îáðÿäîâ â æåðò­âó êðóï­íûõ æèâîò­íûõ è ïîìî­ëèòü­ñÿ î áëà­ãî­ïî­ëó÷­íîì èñõî­äå òîé âîé­íû, êîòî­ðóþ íàìå­ðåí âåñòè ðèì­ñêèé íàðîä. (8)  òîò æå äåíü ñåíàò ïîñòà­íî­âèë, ÷òîáû êîí­ñóë Ãàé Ïîïè­ëèé äàë îáåò óñòðî­èòü äåñÿ­òè­äíåâ­íûå èãðû â ÷åñòü âñå­áëà­ãî­ãî è âñå­ìî­ãó­ùå­ãî Þïè­òå­ðà è ðàçî­ñëàòü ïî âñåì ëîæàì äàðû60, åñëè â òå÷å­íèå äåñÿ­òè ëåò Ðèì­ñêîå ãîñóäàð­ñòâî ïðå­áóäåò â òîì æå áëà­ãî­ïî­ëó÷­íîì ñîñòî­ÿ­íèè. (9)  ñîîò­âåò­ñò­âèè ñ ýòèì ðåøå­íè­åì êîí­ñóë äàë â Êàïè­òî­ëèè îáåò óñòðî­èòü èãðû è ïðè­íå­ñòè äàðû, ñòî­è­ìîñòü êîòî­ðûõ îïðå­äå­ëèò ñåíàò â ïðè­ñóò­ñò­âèè íå ìåíåå ñòà ïÿòè­äå­ñÿ­òè ÷ëå­íîâ. Ïîïè­ëèé äàë ýòîò îáåò, ïîâòî­ðÿÿ ñëî­âà çà âåð­õîâ­íûì ïîí­òè­ôè­êîì Ëåïèäîì.

(10)  ýòîì ãîäó óìåð­ëè ãîñóäàð­ñò­âåí­íûå æðå­öû Ëóöèé Ýìè­ëèé Ïàï — äåöåì­âèð äëÿ ñîâåð­øå­íèÿ ñâÿ­ùåí­íî­äåé­ñò­âèé è Êâèíò Ôóëü­âèé Ôëàêê — ïîí­òè­ôèê, áûâ­øèé â ïðåäû­äó­ùåì ãîäó öåí­çî­ðîì. (11) Ýòîò Ôëàêê ïîãèá ïîçîð­íîé ñìåð­òüþ61. Åìó ñîîá­ùè­ëè, ÷òî èç äâóõ ñûíî­âåé åãî, ñëó­æèâ­øèõ â Èëëè­ðèè, îäèí óìåð, à äðó­ãîé îïàñ­íî è òÿæå­ëî áîëåí. (12) Ãîðå è ñòðàõ îäíî­âðå­ìåí­íî îâëà­äå­ëè îòöîì; ðàáû, âîøåä­øèå óòðîì â ñïàëü­íþ õîçÿ­è­íà, íàøëè åãî âèñÿ­ùèì â ïåò­ëå. Õîäèë ñëóõ, áóä­òî îí ïîñëå öåí­çîð­ñòâà áûë íå âïîëíå â ñâî­åì óìå.  íàðî­äå ãîâî­ðè­ëè, ÷òî åãî ëèøè­ëà ðàñ­ñóä­êà Þíî­íà Ëàöè­íèÿ, ðàç­ãíå­âàí­íàÿ íà íåãî çà îãðàá­ëå­íèå õðà­ìà62. (13) Íà ìåñòî Ýìè­ëèÿ âûáðà­ëè â äåöåì­âè­ðû Ìàð­êà Âàëå­ðèÿ Ìåñ­ñà­ëó, à ïîí­òè­ôè­êîì âìå­ñòî Ôóëü­âèÿ áûë ïîñòàâ­ëåí ñîâñåì ìîëî­äîé ÷åëî­âåê — Ãíåé Äîìè­öèé Àãå­íî­áàðá.

28. Exi­tu pro­pe an­ni C. Po­pi­lius con­sul Ro­mam re­dit ali­quan­to se­rius quam se­na­tus cen­sue­rat, cui pri­mo quo­que tem­po­re ma­gistra­tus crea­ri, cum tan­tum bel­lum im­mi­ne­ret, e re pub­li­ca vi­sum erat. [2] Ita­que non se­cun­dis auri­bus pat­rum audi­tus est con­sul, cum in aede Bel­lo­nae de re­bus in Li­gu­ri­bus ges­tis dis­se­re­ret. [3] Succla­ma­tio­nes fre­quen­tes erant in­ter­ro­ga­tio­nes­que cur sce­le­re frat­ris oppres­sos Li­gu­res in li­ber­ta­tem non res­ti­tuis­set.

[4] Co­mi­tia con­su­la­ria in quam edic­ta erant diem, an­te diem duo­de­ci­mum kal. Mar­tias, sunt ha­bi­ta. [5] Crea­ti con­su­les P. Li­ci­nius Cras­sus, C. Cas­sius Lon­gi­nus. Pos­te­ro die prae­to­res fac­ti C. Sul­pi­cius Gal­ba, L. Fu­rius Phi­lus, L. Ca­nu­lei­us Di­ves, C. Luc­re­tius Gal­lus, C. Ca­ni­nius Re­bi­lus, L. Vil­lius An­na­lis. [6] His prae­to­ri­bus pro­vin­ciae dec­re­tae, duae iure Ro­mae di­cen­do, His­pa­nia et Si­ci­lia et Sar­di­nia, ut uni sors in­teg­ra es­set quo se­na­tus cen­suis­set. [7] Con­su­li­bus de­sig­na­tis im­pe­ra­vit se­na­tus ut qua die ma­gistra­tum inis­sent, hos­tiis maio­ri­bus ri­te mac­ta­tis pre­ca­ren­tur ut quod bel­lum po­pu­lus Ro­ma­nus in ani­mo ha­be­ret ge­re­re ut id pros­pe­rum eve­ni­ret. [8] Eodem die dec­re­vit se­na­tus C. Po­pi­lius con­sul lu­dos per dies de­cem Iovi op­ti­mo ma­xi­mo fie­ri vo­ve­ret do­na­que cir­ca om­nia pul­vi­na­ria da­ri, si res pub­li­ca de­cem an­nos in eodem sta­tu fuis­set. [9] Ita ut cen­sue­rant, in Ca­pi­to­lio vo­vit con­sul, lu­dos fie­ri do­na­que da­ri quan­ta ex pe­cu­nia dec­res­set se­na­tus, cum cen­tum et quin­qua­gin­ta non mi­nus ades­sent. Praeeun­te ver­ba Le­pi­do pon­ti­fi­ce ma­xi­mo id vo­tum sus­cep­tum est.

[10] Eo an­no sa­cer­do­tes pub­li­ci mor­tui L. Aemi­lius Pa­pus de­cem­vir sac­ro­rum et Q. Ful­vius Flac­cus pon­ti­fex, qui prio­re an­no fue­rat cen­sor. [11] Hic foe­da mor­te pe­rit. Ex duo­bus fi­liis eius qui tum in Il­ly­ri­co mi­li­ta­bant, nun­tia­tum al­te­rum mor­tuum, al­te­rum gra­vi et pe­ri­cu­lo­so mor­bo aeg­rum es­se. [12] Ob­ruit ani­mum si­mul luc­tus me­tus­que: ma­ne ingres­si cu­bi­cu­lum ser­vi la­queo de­pen­den­tem in­ve­ne­re. Erat opi­nio post cen­su­ram mi­nus com­po­tem fuis­se sui; vul­go Iuno­nis La­ci­niae iram ob spo­lia­tum templum alie­nas­se men­tem fe­re­bant. [13] Suf­fec­tus in Aemi­li lo­cum de­cem­vir M. Va­le­rius Mes­sal­la; in Ful­vi pon­ti­fex Cn. Do­mi­tius Ahe­no­bar­bus, op­pi­do adu­les­cens sa­cer­dos, est lec­tus.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 58Ýòî áûë ñðîê ïîçä­íèé (ñð.: XXXVIII, 42, 2), íî íå âûõî­äÿ­ùèé çà ðàì­êè íîð­ìû.
  • 59Î ïîäîá­íûõ ñïå­öè­àëü­íûõ íàçíà­÷å­íè­ÿõ ñð.: XXXV, 20, 7; XLIV, 17, 10.
  • 60Ñð.: XXXVI, 2, 2.
  • 61Ñîãëàñ­íî çàêî­íó î÷åíü ðàí­íå­ãî ïåðè­î­äà, ïîâå­ñèâ­øèì­ñÿ îòêà­çû­âà­ëè â ïîãðå­áå­íèè (Ñåð­âèé. Êîì­ìåíò. ê Ýíå­èäå, XII, 603).
  • 62Ñð. âûøå, ãë. 3, 1; Âàëå­ðèé Ìàê­ñèì, I, 1, 20.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327008013 1364004229 1364004230 1364004231