Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLII, ãë. 29

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

29. (1)  êîí­ñóëü­ñòâî Ïóá­ëèÿ Ëèöè­íèÿ è Ãàÿ Êàñ­ñèÿ íå òîëü­êî ãîðîä Ðèì è Èòà­ëèÿ, íî âñå öàðè è âñå ãîñóäàð­ñòâà Åâðî­ïû è Àçèè ñîñðå­äîòî­÷è­ëè ñâîè ïîìûñ­ëû è çàáîòû íà âîéíå ìåæ­äó ìàêåäî­íÿ­íà­ìè è ðèì­ëÿ­íà­ìè. (2) Ýâìå­íà ïîáóæ­äà­ëà ê ó÷à­ñòèþ â ýòîé âîéíå íå òîëü­êî ñòà­ðèí­íàÿ âðàæ­äà ñ Ïåð­ñå­åì, íî è îõâà­òèâ­øàÿ åãî çëî­áà çà òî, ÷òî îí âñëåä­ñò­âèå ïðå­ñòóï­íî­ñòè öàðÿ åäâà íå áûë óáèò â Äåëü­ôàõ êàê æåðò­âåí­íîå ñ.439 æèâîò­íîå63. (3) Âèôèí­ñêèé öàðü Ïðó­ñèé ðåøèë äåð­æàòü­ñÿ â ñòî­ðîíå è ñïî­êîé­íî îæè­äàòü èñõî­äà âîé­íû; îí ðàñ­ñóæ­äàë, ÷òî ðèì­ëÿíå íå ìîãóò ñ÷è­òàòü ñåáÿ âïðà­âå òðå­áî­âàòü, ÷òîáû îí ïîä­íÿë îðó­æèå ïðî­òèâ áðà­òà ñâî­åé æåíû, à Ïåð­ñåé â ñëó­÷àå ïîáåäû ïðî­ñòèò åãî, ïîä­äàâ­øèñü óãî­âî­ðàì ñåñò­ðû64. (4) Àðè­à­ðàò, öàðü Êàï­ïà­äî­êèè, è ñàì ïî ñåáå îáå­ùàë ðèì­ëÿ­íàì ïîìîùü, è âäî­áà­âîê, ïîðîä­íèâ­øèñü ñ Ýâìå­íîì, îí ñòàë âî âñåì äåé­ñò­âî­âàòü çàîä­íî ñ íèì, êàñà­ëîñü ëè ýòî âîé­íû èëè ìèðà65. (5) Àíòèîõ ìå÷­òàë î çàõâà­òå Åãè­ïåò­ñêî­ãî öàð­ñòâà, ñ ïðå­íå­áðå­æå­íè­åì îòíî­ñÿñü ê ìàëî­ëåò­íå­ìó öàðþ è åãî íåñïî­ñîá­íûì îïå­êó­íàì66; îí ïîëà­ãàë, ÷òî ðàñ­ïðÿ èç-çà Êåëå­ñè­ðèè67 äàñò åìó ïîâîä ê âîéíå, (6) êîòî­ðóþ ìîæ­íî áóäåò âåñòè áåñ­ïðå­ïÿò­ñò­âåí­íî, òàê êàê â ýòî âðå­ìÿ ðèì­ëÿíå áóäóò çàíÿ­òû âîé­íîé ñ Ìàêåäî­íè­åé; âïðî­÷åì, îí óñåðä­íî îáå­ùàë èì âñÿ­÷å­ñêóþ âîåí­íóþ ïîìîùü — è ñåíà­òó ÷åðåç ñâî­èõ ïîñëîâ, è ðèì­ñêèì ïîñëàì — ñàìî­ëè÷­íî. (7) Çà ìàëî­ëåò­íå­ãî Ïòî­ëå­ìåÿ ïðà­âè­ëè îïå­êó­íû; îíè ãîòî­âè­ëèñü âîå­âàòü ñ Àíòèîõîì èç-çà Êåëå­ñè­ðèè è îäíî­âðå­ìåí­íî îáå­ùà­ëè ðèì­ëÿ­íàì âñå, ÷òî ïîòðå­áó­åò­ñÿ äëÿ Ìàêåäîí­ñêîé âîé­íû. (8) Ìàñè­íèñ­ñà ïîìî­ãàë ðèì­ëÿ­íàì õëå­áîì è ñîáè­ðàë­ñÿ îòïðà­âèòü íà âîé­íó ñûíà ñâî­åãî Ìèñà­ãå­íà ñî âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûì âîé­ñêîì è ñî ñëî­íà­ìè. Îí ïîä­ãîòî­âèë ñåáÿ êî âñÿ­êî­ìó èñõî­äó äåëà: (9) åñëè ïîáåäÿò ðèì­ëÿíå, òî ïîëî­æå­íèå åãî îñòà­íåò­ñÿ ïðåæ­íèì, íå ïðè­äåò­ñÿ ñòðå­ìèòü­ñÿ ê áîëü­øå­ìó, èáî ðèì­ëÿíå íå ïîç­âî­ëÿò åìó ðàñ­ïðà­âèòü­ñÿ ñ Êàð­ôà­ãå­íîì; (10) åñëè æå ìîãó­ùå­ñòâî ðèì­ëÿí, ïîêðî­âè­òåëü­ñò­âó­þ­ùèõ êàð­ôà­ãå­íÿ­íàì, áóäåò ñëîì­ëå­íî, òî åìó äîñòà­íåò­ñÿ âñÿ Àôðè­êà68. (11) Ãåí­òèé, öàðü èëëè­ðèé­öåâ, òîëü­êî âîç­áóäèë ïîäî­çðå­íèÿ ðèì­ëÿí, íî íå ðåøèë îêîí­÷à­òåëü­íî, ê êîìó ïðè­ñî­åäè­íèòü­ñÿ; êàçà­ëîñü, ÷òî îí ïðè­ìêíåò ê òîé èëè èíîé ñòî­ðîíå ñêî­ðåå ïî óâëå­÷å­íèþ, ÷åì ïî ðàñ­÷å­òó69. (12) Ôðà­êè­åö Êîòèñ70, öàðü îäðè­ñîâ, òàé­íî äåð­æàë ñòî­ðî­íó ìàêåäî­íÿí.

29. P. Li­ci­nio C. Cas­sio con­su­li­bus non urbs tan­tum Ro­ma nec ter­ra Ita­lia, sed om­nes re­ges ci­vi­ta­tes­que quae in Euro­pa quae­que in Asia erant con­ver­te­rant ani­mos in cu­ram Ma­ce­do­ni­ci ac Ro­ma­ni bel­li. [2] Eume­nen cum ve­tus odi­um sti­mu­la­bat, tum re­cens ira, quod sce­le­re re­gis pro­pe ut vic­ti­ma mac­ta­tus Del­phis es­set. [3] Pru­sias, Bithy­niae rex, sta­tue­rat absti­ne­re ar­mis et even­tum ex­pec­ta­re; nam ne­que Ro­ma­nos pos­se aequ­um cen­se­re, ad­ver­sus frat­rem uxo­ris se ar­ma fer­re, et apud Per­sea vic­to­rem ve­niam per so­ro­rem im­pet­ra­bi­lem fo­re. [4] Aria­rathes Cap­pa­do­cum rex, prae­ter­quam quod Ro­ma­nis suo no­mi­ne auxi­lia pol­li­ci­tus erat, ex quo est iunctus Eume­ni ad­fi­ni­ta­te, in om­nia bel­li pa­cis­que se con­so­cia­ve­rat con­si­lia. [5] An­tio­chus im­mi­ne­bat qui­dem Aegyp­ti reg­no, et pue­ri­tiam re­gis et iner­tiam tu­to­rum sper­nens; et am­bi­gen­do de Coe­le Sy­ria cau­sam bel­li se ha­bi­tu­rum exis­ti­ma­bat ges­tu­rum­que [6] id nul­lo im­pe­di­men­to oc­cu­pa­tis Ro­ma­nis in Ma­ce­do­ni­co bel­lo; quod ad bel­lum ta­men om­nia et per suos le­ga­tos se­na­tui et ip­se le­ga­tis eorum eni­xe pol­li­ci­tus erat. [7] Pto­le­mae­us prop­ter aeta­tem alie­ni tum ar­bit­rii erat; tu­to­res et bel­lum ad­ver­sus An­tio­chum pa­ra­bant, quo vin­di­ca­rent Coe­len Sy­riam, et Ro­ma­nis om­nia pol­li­ce­ban­tur ad Ma­ce­do­ni­cum bel­lum. [8] Ma­si­nis­sa et fru­men­to iuva­bat Ro­ma­nos et auxi­lia cum ele­phan­tis Mi­sa­ge­nen­que fi­lium mit­te­re ad bel­lum pa­ra­bat. Con­si­lia autem in om­nem for­tu­nam ita dis­po­si­ta ha­be­bat: [9] si pe­nes Ro­ma­nos vic­to­ria es­set, sua quo­que in eodem sta­tu man­su­ra es­se, ne­que ultra quid­quam mo­ven­dum; non enim pas­su­ros Ro­ma­nos vim Car­tha­gi­nien­si­bus ad­fer­ri; [10] si frac­tae es­sent opes Ro­ma­no­rum, quae tum pro­te­ge­rent Car­tha­gi­nien­ses, suam om­nem Af­ri­cam fo­re. [11] Gen­tius rex Il­ly­rio­rum fe­ce­rat po­tius cur sus­pec­tus es­set Ro­ma­nis quam sa­tis sta­tue­rat, ut­ram fo­ve­ret par­tem im­pe­tu­que ma­gis quam con­si­lio his aut il­lis se adiunctu­rus vi­de­ba­tur. [12] Co­tys Thrax Od­ry­sa­rum rex clam Ma­ce­do­num par­tis erat.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 63Ñð. âûøå, ãë. 15, 3—16; Ïîëè­áèé, XXII, 8 (18), 5 ñë.; XXVII, 6, 2.
  • 64Ñì. âûøå, ãë. 12, 3.
  • 65Ñð.: XXXVIII, 39, 6. Î ïðî­ðèì­ñêèõ íàñòðî­å­íè­ÿõ Àðè­à­ðà­òà ñì. âûøå: ãë. 19, 3—6.
  • 66Ñð.: Ïîëè­áèé, XXVII, 19, à òàê­æå ïðè­ìå÷. 16. Ïòî­ëå­ìåþ VI Ôèëî­ìå­òî­ðó áûëî òîãäà 16 ëåò.
  • 67Ñì. ïðè­ìå÷. 45 ê êí. XXXIII.
  • 68«Âñÿ», íî â óçêîì ïîíè­ìà­íèè ñëî­âà, ò. å. ÷àñòü Ñåâåð­íîé Àôðè­êè ê çàïà­äó îò Åãèï­òà (ïðåæ­äå âñå­ãî îáëàñòü Êàð­ôà­ãå­íà ñ åå îêðåñò­íî­ñòÿ­ìè).
  • 69Ñð. âûøå, ãë. 26, 2.
  • 70Êîòèñ — öàðü ôðà­êèé­ñêî­ãî ïëå­ìå­íè îäðè­ñîâ (ñì. ïðè­ìå÷. 157 ê êí. XXXIX). Î åãî ïîìî­ùè Ïåð­ñåþ ñì. íèæå, ãë. 51, 10. Ó ðèì­ëÿí, îäíà­êî, òîæå áûëè ôðà­êèé­ñêèå ñîþç­íè­êè (ñì. âûøå, ãë. 19, 6—7).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327008013 1364004230 1364004231 1364004232