История Рима от основания города

Книга XXV, гл. 22

22. Hae cla­des su­per aliam alia Ro­mam cum es­sent nun­tia­tae, in­gens qui­dem et luc­tus et pa­vor ci­vi­ta­tem ce­pit; sed ta­men quia con­su­les, ubi sum­ma re­rum es­set, ad id lo­co­rum pros­pe­re rem ge­re­rent, mi­nus his cla­di­bus com­mo­ve­ban­tur. [2] Le­ga­tos ad con­su­les mit­tunt C. Lae­to­rium M. Me­ti­lium qui nun­tia­rent ut re­li­quias duo­rum exer­ci­tuum cum cu­ra col­li­ge­rent da­rentque ope­ram [3] ne per me­tum ac des­pe­ra­tio­nem hos­ti se de­de­rent, id quod post Can­nen­sem ac­ci­dis­set cla­dem, et ut de­ser­to­res de exer­ci­tu vo­lo­num con­qui­re­rent. [4] Idem ne­go­tii P. Cor­ne­lio da­tum, cui et di­lec­tus man­da­tus erat; is­que per fo­ra con­ci­lia­bu­la­que edi­xit ut con­qui­si­tio vo­lo­num fie­ret iique ad sig­na re­du­ce­ren­tur. Haec om­nia in­ten­tis­si­ma cu­ra ac­ta.

[5] Ap. Clau­dius con­sul D. Iunio ad os­tium Vol­tur­ni, M. Aure­lio Cot­ta Pu­teo­lis prae­po­si­to, qui, ut quae­que na­ves ex Et­ru­ria ac Sar­di­nia ac­ces­sis­sent, ex­templo in castra mit­te­rent fru­men­tum, [6] ip­se ad Ca­puam reg­res­sus Q. Ful­vium col­le­gam in­ve­nit Ca­si­li­no om­nia de­por­tan­tem mo­lien­tem­que ad op­pug­nan­dam Ca­puam. [7] Tum am­bo cir­cum­se­de­runt ur­bem et Clau­dium Ne­ro­nem prae­to­rem ab Sues­su­la ex Clau­dia­nis castris ex­ci­ve­runt. [8] Is quo­que mo­di­co ibi prae­si­dio ad te­nen­dum lo­cum re­lic­to ce­te­ris om­ni­bus co­piis ad Ca­puam des­cen­dit. Ita tria prae­to­ria cir­ca Ca­puam erec­ta; tres et exer­ci­tus di­ver­sis par­ti­bus opus adgres­si fos­sa val­lo­que cir­cum­da­re ur­bem pa­rant et cas­tel­la ex­ci­tant mo­di­cis in­ter­val­lis mul­tis­que [9] si­mul lo­cis cum pro­hi­ben­ti­bus ope­ra Cam­pa­nis eo even­tu pug­nant ut postre­mo por­tis mu­ro­que se con­ti­ne­ret Cam­pa­nus. [10] Pri­us ta­men quam haec con­ti­nua­ren­tur ope­ra, le­ga­ti ad Han­ni­ba­lem mis­si qui que­re­ren­tur de­ser­tam ab eo Ca­puam ac pro­pe red­di­tam Ro­ma­nis ob­tes­ta­ren­tur­que ut tunc sal­tem opem non cir­cum­ses­sis mo­do sed etiam cir­cum­val­la­tis fer­ret. [11] Con­su­li­bus lit­te­rae a P. Cor­ne­lio prae­to­re mis­sae ut, pri­us­quam clau­de­rent Ca­puam ope­ri­bus, po­tes­ta­tem Cam­pa­nis fa­ce­rent ut qui eorum vel­lent exi­rent a Ca­pua suas­que res se­cum fer­rent: [12] li­be­ros fo­re sua­que om­nia ha­bi­tu­ros qui an­te idus Mar­tias exis­sent; post eam diem qui­que exis­sent qui­que ibi man­sis­sent, hos­tium fu­tu­ros nu­me­ro. [13] Ea pro­nun­tia­ta Cam­pa­nis at­que ita spre­ta ut ultro con­tu­me­lias di­ce­rent mi­na­ren­tur­que.

[14] Han­ni­bal ab Her­do­nea Ta­ren­tum du­xe­rat le­gio­nes, spe aut vi aut do­lo ar­cis Ta­ren­ti­nae po­tiun­dae; quod ubi pa­rum pro­ces­sit, ad Brun­di­sium fle­xit iter, pro­di id op­pi­dum ra­tus. [15] Ibi quo­que cum frustra te­re­ret tem­pus, le­ga­ti Cam­pa­ni ad eum ve­ne­runt que­ren­tes si­mul oran­tes­que; qui­bus Han­ni­bal mag­ni­fi­ce res­pon­dit et an­tea se sol­vis­se ob­si­dio­nem et nunc ad­ven­tum suum con­su­les non la­tu­ros. [16] Cum hac spe di­mis­si le­ga­ti vix reg­re­di Ca­puam iam dup­li­ci fos­sa val­lo­que cinctam po­tue­runt.