Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà IX, ãë. 34

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ

34. (1) Íà ýòè Àïïè­å­âû óâåðò­êè, íèêåì íå îäîá­ðÿ­å­ìûå, Ñåì­ï­ðî­íèé ñêà­çàë: «Êâè­ðè­òû, ïåðåä âàìè ïîòî­ìîê òîãî çíà­ìå­íè­òî­ãî Àïïèÿ, êîòî­ðûé áûë èçáðàí äåöåì­âè­ðîì íà ãîä, íà äðó­ãîé — ñ.440 ñàì ïðî­âîç­ãëà­ñèë ñâîå èçáðà­íèå, à íà òðå­òèé, õîòÿ íè îí ñàì è íèêòî äðó­ãîé åãî íå íàçíà­÷àë, óäåð­æàë çà ñîáîþ è ôàñ­êè, è âëàñòü, îñòà­âà­ÿñü ÷àñò­íûì ëèöîì, (2) è íå îòñòó­ïèë­ñÿ îò äîëæ­íî­ñòè, ïîêà âëàñòü, çëî­êîç­íåí­íî äîáû­òàÿ, çëî­íà­ìå­ðåí­íî ïðè­ìå­íåí­íàÿ, çëî­óìûø­ëåí­íî óäåð­æàí­íàÿ, íå ïîãðåá­ëà åãî ïîä ñîáîþ105. (3) Ýòî òî ñàìîå ñåìåé­ñòâî, êâè­ðè­òû, ÷üè íàñè­ëèÿ è îáèäû âûíóäè­ëè âàñ ïîêè­íóòü îòå­÷å­ñòâî è çàíÿòü Ñâÿ­ùåí­íóþ ãîðó106; äëÿ çàùè­òû îò íåãî âû îãðà­äè­ëè ñåáÿ è ïîä­äåðæ­êîé òðè­áó­íîâ, (4) èç-çà íåãî äâà âàøèõ âîé­ñêà ñèäå­ëè íà Àâåí­òèíå, è ýòî îíî âñå­ãäà ïðî­òè­âè­ëîñü çàêî­íàì î ïðî­öåí­òàõ è îáùå­ñò­âåí­íûõ çåì­ëÿõ. (5) Èìåí­íî ýòî ñåìåé­ñòâî îáú­ÿâè­ëî íåäåé­ñò­âè­òåëü­íû­ìè áðà­êè ïàò­ðè­öè­åâ è ïëå­áå­åâ107 è çàêðû­ëî ïëå­áå­ÿì äîñòóï ê êóðóëü­íûì äîëæ­íî­ñòÿì108. Èìÿ Êëàâ­äè­åâ êóäà âðàæ­äåá­íåé âàøåé ñâî­áî­äå, ÷åì äàæå èìÿ Òàðê­âè­íè­åâ! (6) Çà ñòî ëåò, ìèíóâ­øèõ ïîñëå äèê­òà­òîð­ñòâà Ìàìåð­êà Ýìè­ëèÿ, öåí­çî­ðà­ìè ïåðå­áû­âà­ëî ñòîëü­êî çíàò­íûõ è ñàìûõ äîá­ëåñò­íûõ ìóæåé; è ÷òî æå, Àïïèé Êëàâ­äèé, çà âñå ýòî âðå­ìÿ íèêòî èç íèõ, ïî-òâî­å­ìó, íå çàãëÿäû­âàë â äâå­íà­äöàòü òàá­ëèö? Âñåì áûëî íåâäî­ìåê, ÷òî çàêîí­íóþ ñèëó èìå­åò ïîñëåä­íÿÿ âîëÿ íàðî­äà? (7) Êóäà òàì! Ýòî êàê ðàç âñå çíà­ëè è èìåí­íî ïîýòî­ìó ïîâè­íî­âà­ëèñü Ýìè­ëè­å­âó, à íå òîìó äðåâ­íå­ìó çàêî­íó, ïî êîòî­ðî­ìó âïåð­âûå áûëè èçáðà­íû öåí­çî­ðû109; âåäü Ýìè­ëè­åâ çàêîí íàðîä óòâåð­äèë ïîñëåä­íèì ïî âðå­ìå­íè, à ïðè ïðî­òè­âî­ðå­÷èè â çàêî­íàõ íîâûé âñå­ãäà îòìå­íÿ­åò ñòà­ðûé. (8) ×òî òû, ñîá­ñò­âåí­íî, óòâåð­æäà­åøü, Àïïèé? Íåîáÿ­çà­òåëü­íîñòü Ýìè­ëè­å­âà çàêî­íà äëÿ íàðî­äà? Èëè æå äëÿ íàðî­äà îí îáÿ­çà­òå­ëåí, è îäèí òû âûøå çàêî­íà? (9) Äàæå òå, íå çíàâ­øèå óçäû, öåí­çî­ðû — Ãàé Ôóðèé è Ìàðê Ãåãà­íèé, áëà­ãî­äà­ðÿ êîòî­ðûì ñòà­ëî ÿñíî, êàêîé âðåä ìîæåò áûòü ãîñóäàð­ñòâó îò çëî­óïîòðåá­ëå­íèÿ òàêîé äîëæ­íî­ñòüþ, êîãäà ðàçú­ÿðåí­íûå îãðà­íè­÷å­íè­åì ñâî­åé âëà­ñòè îíè çàïè­ñà­ëè â ýðà­ðèè110 Ìàìåð­êà Ýìè­ëèÿ, áûâ­øå­ãî â òî âðå­ìÿ ïåð­âûì íà âîéíå è â ìèð­íûõ äåëàõ, äàæå îíè ïîâè­íî­âà­ëèñü Ýìè­ëè­å­âó çàêî­íó. (10) Ñòî ëåò ÷òè­ëè çàêîí è âñå ïîñëå­äóþ­ùèå öåí­çî­ðû, â òîì ÷èñ­ëå è Ãàé Ïëàâ­òèé, òâîé òîâà­ðèù, èçáðàí­íûé ïðè òåõ, ÷òî è òû æå, îáðÿäàõ è ñ òåìè æå, ÷òî ó òåáÿ, ïðà­âà­ìè. (11) Ðàç­âå íàðîä èçáðàë åãî íå ïîë­íî­ïðàâ­íûì öåí­çî­ðîì? Òàê ÷òî æå? Íà îäíî­ãî òåáÿ, âûõî­äèò, — äîëæ­íî áûòü, çà òâîè íåñðàâ­íåí­íûå äîñòî­èí­ñòâà — ðàñ­ïðî­ñòðà­íÿ­åò­ñÿ ýòî îñî­áåí­íîå ïðå­èìó­ùå­ñò­âåí­íîå ïðà­âî! (12) Êàê æå íàì òåïåðü íàçíà­÷èòü êîãî-íèáóäü ñâÿ­ùåí­íûì öàðåì?111 Îí óõâà­òèò­ñÿ çà èìÿ “öàðü” è îáú­ÿâèò, ÷òî èçáðàí ïîë­íî­ïðàâ­íûì öàðåì Ðèìà! Êòî, ïî-òâî­å­ìó, óäî­âîëü­ñò­âó­åò­ñÿ òîãäà ïîëó­ãî­äî­âîé äèê­òà­òó­ðîé èëè ìåæ­äó­öàð­ñò­âè­åì íà ïÿòü äíåé? Êîãî òîãäà äåðç­íåøü íàçíà­÷èòü äèê­òà­òî­ðîì äëÿ âáè­òèÿ ãâîçäÿ èëè ïðî­âåäå­íèÿ Èãð?112 (13) Êàêè­ìè áåç­ìîçã­ëû­ìè òóïè­öà­ìè ïðåä­ñòà­þò, âåð­íî, â ãëà­çàõ òàêèõ ëþäåé òå, êòî, ñâåð­øèâ çà äâà­äöàòü äíåé âåëè­êèå ïîäâè­ãè, ñëà­ãàë ñ ñåáÿ äèê­òà­òó­ðó èëè îòêà­çû­âàë­ñÿ îò äîëæ­íî­ñòè èç-çà îøèá­êè â ãàäà­íè­ÿõ ïðè èçáðà­íèè! (14) Íî ÷òî âñïî­ìè­íàòü î ñ.441 äàâ­íî ìèíóâ­øåì? Íåäàâ­íî, åùå â ýòîì äåñÿ­òè­ëå­òèè113, äèê­òà­òîð Ìåíèé âåë äîçíà­íèå ñòîëü íåëè­öå­ïðè­ÿò­íî, ÷òî îíî ñòà­ëî óãðî­æàòü èíûì âëè­ÿ­òåëü­íûì ëþäÿì, è, êîãäà íåäðó­ãè âûäâè­íó­ëè îáâè­íå­íèå â åãî ñîá­ñò­âåí­íîé ïðè­÷àñò­íî­ñòè ê ïðå­ñòóï­ëå­íèþ, î êîòî­ðîì îí âåë ðàñ­ñëå­äî­âà­íèå, îí ñëî­æèë ñ ñåáÿ äèê­òà­òó­ðó, ÷òîáû êàê ÷àñò­íîå ëèöî ïðåä­ñòàòü ïåðåä ñóäîì. (15) Îò òåáÿ ÿ íå æäó, êîíå÷­íî, ïîäîá­íî­ãî ñàìîîò­ðå­÷å­íèÿ, äà íå áóäåøü òû èñêëþ­÷å­íè­åì â ñàìîì âëà­ñòî­ëþ­áè­âîì è íàä­ìåí­íîì ñåìåé­ñòâå! È ïóñòü òû íå îñòà­âèøü äîëæ­íî­ñòè íè íà äåíü ðàíåå ñðî­êà, íî íå âûõî­äè òîëü­êî çà åãî ïðå­äå­ëû! (16) Ìîæåò áûòü, õâà­òèò Àïïèþ åùå äíÿ èëè ìåñÿ­öà öåí­çîð­ñòâà? Íåò, îí òðå­áó­åò äëÿ ñåáÿ òðåõ ñ ïîëî­âè­íîé ëåò ñâåðõ ïîëî­æåí­íî­ãî ïî Ýìè­ëè­å­âó çàêî­íó. “Òðè ãîäà, — çàÿâ­ëÿ­åò îí, — è åùå øåñòü ìåñÿ­öåâ ñâåðõ ïîëî­æåí­íî­ãî ïî çàêî­íó Ýìè­ëèÿ ÿ áóäó èñïîë­íÿòü äîëæ­íîñòü öåí­çî­ðà è áóäó èñïîë­íÿòü åå îäèí”. Äà ýòî ïîõî­æå óæå íà öàð­ñêóþ âëàñòü! (17) Ìîæåò áûòü, òû âñå-òàêè èçáå­ðåøü ñåáå íîâî­ãî òîâà­ðè­ùà, õîòÿ íå÷å­ñòè­âî èçáè­ðàòü åãî äàæå íà ìåñòî óìåð­øå­ãî? (18) Èëè ìàëî òåáå, áîãî­áî­ÿç­íåí­íûé öåí­çîð, ïðå­âðà­òèòü îòïðàâ­ëå­íèå äðåâ­íåé­øå­ãî îáðÿäà, êîòî­ðûé îäèí áûë ó÷ðåæ­äåí ñàìèì áîãîì, â ÷üþ ÷åñòü è ñîâåð­øà­åò­ñÿ, èç ñâÿ­ùåí­íî­äåé­ñò­âèÿ, èñïîë­íÿ­å­ìî­ãî çíàò­íåé­øè­ìè, â ðàá­ñêóþ ñëóæ­áó?!114 (19) Ìàëî òåáå, ÷òî òåáÿ è öåí­çîð­ñòâà òâî­å­ãî ðàäè çà îäèí ãîä ñâåäåí ïîä êîðåíü ðîä, êîòî­ðûé äðåâ­íåå ñàìî­ãî Ãîðî­äà è îñâÿ­ùåí ê òîìó æå äðóæ­áîþ ñ áåñ­ñìåðò­íû­ìè áîãà­ìè? Òåáå íàäî åùå è âñå ãîñóäàð­ñòâî âîâëå÷ü â òàêîå êîùóí­ñòâî, ÷òî îò îäíî­ãî óïî­ìè­íà­íèÿ î íåì äóøà ñîäðî­ãà­åò­ñÿ. (20) Ãîðîä ïàë115 â òî ïÿòè­ëå­òèå, êîãäà öåí­çîð Ëóöèé Ïàïè­ðèé Êóð­ñîð ïîñëå ñìåð­òè òîâà­ðè­ùà ñâî­åãî, Ãàÿ Þëèÿ, ÷òîá íå îñòà­âèòü äîëæ­íî­ñòè, äîáèë­ñÿ èçáðà­íèÿ ñåáå â òîâà­ðè­ùè Ìàð­êà Êîð­íå­ëèÿ Ìàëó­ãèí­ñêî­ãî. (21) Ñêîëü æå óìå­ðåí­íû áûëè åãî ïðè­òÿ­çà­íèÿ ïî ñðàâ­íå­íèþ ñ òâî­è­ìè, Àïïèé! Ëóöèé Ïàïè­ðèé íå îäèí îòïðàâ­ëÿë öåí­çîð­ñòâî è íå äîëü­øå ïîëî­æåí­íî­ãî ñðî­êà, è âñå æ íå íàøëîñü íèêî­ãî, êòî áû ïîñëå­äî­âàë ïîòîì åãî ïðè­ìå­ðó: âñå áûâ­øèå ïîñëå íåãî öåí­çî­ðà­ìè ïî ñìåð­òè òîâà­ðè­ùà ñëà­ãà­ëè ñ ñåáÿ äîëæ­íîñòü. (22) À òåáå íå ïîìå­õà, ÷òî ñðîê öåí­çîð­ñòâà èñòåê, ÷òî òîâà­ðèù îñòà­âèë äîëæ­íîñòü, íå óêàç òåáå íè çàêîí, íè ñîâåñòü! Äîá­ðî­äå­òåëü äëÿ òåáÿ â íàä­ìåí­íî­ñòè è íàã­ëî­ñòè, â ïðå­çðå­íèè ê áîãàì è ëþäÿì. (23) Ïîì­íÿ î âåëè­÷èè è ñâÿ­òî­ñòè èñïîë­íÿâ­øåé­ñÿ òîáîþ äîëæ­íî­ñòè, ÿ íå õîòåë áû, Àïïèé Êëàâ­äèé, íå òî ÷òî äåé­ñò­âè­åì îñêîð­áèòü òåáÿ, íî äàæå çàäåòü ñëèø­êîì ðåç­êèì ñëî­âîì; (24) è âñå æå òâîå óïðÿì­ñòâî è òâîÿ çàíîñ­÷è­âîñòü âûíóäè­ëè ìåíÿ ïðî­èç­íå­ñòè âñå òîëü­êî ÷òî ìíîþ ñêà­çàí­íîå. À åñëè òû íå ïîä­÷è­íèøü­ñÿ Ýìè­ëè­å­âó çàêî­íó, òî ÿ ïðè­êà­æó åùå è â òåì­íè­öó òåáÿ îòâå­ñòè, (25) è, ïîì­íÿ óñòà­íîâ­ëå­íèå ïðåä­êîâ: “Åñëè ïðè èçáðà­íèè öåí­çî­ðîâ îäèí íå ïîëó­÷èò ïîëî­æåí­íî­ãî ÷èñ­ëà ãîëî­ñîâ, âûáî­ðû îòêëà­äû­âà­þò­ñÿ áåç ïðî­âîç­ãëà­øå­íèÿ öåí­çî­ðîì äðó­ãî­ãî”, — ÿ íå ïîòåðï­ëþ, ÷òîáû òû îäèí îòïðàâ­ëÿë öåí­çîð­ñòâî, êîãäà îäèí òû íå ìîæåøü äàæå áûòü èçáðàí öåí­çî­ðîì!»

ñ.442 (26) Ïîñëå âñåõ òàêèõ ðå÷åé îí ïðè­êà­çàë ñõâà­òèòü öåí­çî­ðà è îòâå­ñòè åãî â òåì­íè­öó. Øåñòå­ðî òðè­áó­íîâ îäîá­ðè­ëè äåé­ñò­âèÿ ñâî­åãî òîâà­ðè­ùà, íî òðîå îêà­çà­ëè ïîä­äåðæ­êó îáðà­òèâ­øå­ìó­ñÿ ê íèì Àïïèþ, è, ê âåëè­êî­ìó íåãî­äî­âà­íèþ âñåõ ñîñëî­âèé, îí ñòàë îäèí îòïðàâ­ëÿòü öåí­çîð­ñòâî.

34. Haec si­ne ul­lius ad­sen­su ca­vil­lan­te Ap­pio «En» in­quit, «Qui­ri­tes, il­lius Ap­pi pro­ge­nies, qui de­cem­vir in an­num crea­tus al­te­ro an­no se ip­se crea­vit, ter­tio nec ab se nec ab ul­lo crea­tus pri­va­tus fas­ces et im­pe­rium ob­ti­nuit, [2] nec an­te con­ti­nuan­do absti­tit ma­gistra­tu quam ob­rue­rent eum ma­le par­ta, ma­le ges­ta, ma­le re­ten­ta im­pe­ria. [3] Haec est eadem fa­mi­lia, Qui­ri­tes, cui­us vi at­que iniu­riis com­pul­si ex­tor­res pat­ria Sac­rum mon­tem ce­pis­tis; haec ad­ver­sus quam tri­bu­ni­cium auxi­lium vo­bis com­pa­ras­tis; [4] haec prop­ter quam duo exer­ci­tus Aven­ti­num in­se­dis­tis; haec quae fe­neb­res le­ges, haec quae ag­ra­rias sem­per im­pug­na­vit. [5] Haec co­nu­bia pat­rum et ple­bis in­ter­ru­pit; haec ple­bi ad cu­ru­les ma­gistra­tus iter ob­saep­sit. Hoc est no­men mul­to quam Tar­qui­nio­rum in­fes­tius vestrae li­ber­ta­ti. Ita­ne tan­dem, Ap­pi Clau­di? [6] Cum cen­te­si­mus iam an­nus sit ab Mam. Aemi­lio dic­ta­to­re, tot cen­so­res fue­runt, no­bi­lis­si­mi for­tis­si­mi­que vi­ri, ne­mo eorum duo­de­cim ta­bu­las le­git? Ne­mo id ius es­se, quod postre­mo po­pu­lus ius­sis­set, sciit? [7] Im­mo ve­ro om­nes scie­runt et ideo Aemi­liae po­tius le­gi pa­rue­runt quam il­li an­ti­quae qua pri­mum cen­so­res crea­ti erant, quia hanc postre­mam ius­se­rat po­pu­lus, et quia, ubi duae contra­riae le­ges sunt, sem­per an­ti­quae ob­ro­gat no­va.

[8] An hoc di­cis, Ap­pi, non te­ne­ri Aemi­lia le­ge po­pu­lum? [9] An po­pu­lum te­ne­ri, te unum ex­le­gem es­se? Te­nuit Aemi­lia lex vio­len­tos il­los cen­so­res C. Fu­rium et M. Ge­ga­nium, qui quid is­te ma­gistra­tus in re pub­li­ca ma­li fa­ce­re pos­set in­di­ca­runt, cum ira fi­ni­tae po­tes­ta­tis Mam. Aemi­lium, prin­ci­pem aeta­tis suae bel­li do­mi­que, aera­rium fe­ce­runt; [10] te­nuit dein­ceps om­nes cen­so­res intra cen­tum an­no­rum spa­tium; te­net C. Plau­tium, col­le­gam tuum iis­dem aus­pi­ciis, eodem iure crea­tum. [11] An hunc non ut qui op­ti­mo iure cen­sor crea­tus es­set po­pu­lus crea­vit? Tu unus exi­mius es in quo hoc prae­ci­puum ac sin­gu­la­re va­leat? [12] Quem tu re­gem sac­ri­fi­cio­rum crees? Ample­xus reg­ni no­men, ut qui op­ti­mo iure rex Ro­mae crea­tus sit, crea­tum se di­cet. Quem se­mestri dic­ta­tu­ra, quem in­ter­reg­no quin­que die­rum con­ten­tum fo­re pu­tes? Quem cla­vi fi­gen­di aut lu­do­rum cau­sa dic­ta­to­rem audac­ter crees? [13] Quam is­ti sto­li­dos ac so­cor­des vi­de­ri cre­di­tis eos qui intra vi­ce­si­mum diem in­gen­ti­bus re­bus ges­tis dic­ta­tu­ra se ab­di­ca­ve­runt aut qui vi­tio crea­ti abie­runt ma­gistra­tu! [14] Quid ego an­ti­qua re­pe­tam? Nu­per intra de­cem an­nos C. Mae­nius dic­ta­tor, quia, cum quaes­tio­nes se­ve­rius quam qui­bus­dam po­ten­ti­bus tu­tum erat exer­ce­ret, con­ta­gio eius quod quae­re­bat ip­se cri­mi­nis obiec­ta­ta ab ini­mi­cis est, ut pri­va­tus ob­viam iret cri­mi­ni, dic­ta­tu­ra se ab­di­ca­vit. [15] No­lo ego is­tam in te mo­des­tiam; ne de­ge­ne­ra­ve­ris a fa­mi­lia im­pe­rio­sis­si­ma et su­per­bis­si­ma; non die, non ho­ra ci­tius quam ne­ces­se est ma­gistra­tu abie­ris, mo­do ne ex­ce­das fi­ni­tum tem­pus. [16] Sa­tis est aut diem aut men­sem cen­su­rae adi­ce­re? Trien­nium, in­quit, et sex men­ses ultra quam li­cet Aemi­lia le­ge cen­su­ram ge­ram et so­lus ge­ram. Hoc qui­dem iam reg­no si­mi­le est.

[17] An col­le­gam sub­ro­ga­bis, quem ne in de­mor­tui qui­dem lo­cum sub­ro­ga­ri fas est? [18] Pae­ni­tet enim, quod an­ti­quis­si­mum sol­lem­ne et so­lum ab ip­so cui fit insti­tu­tum deo ab no­bi­lis­si­mis an­tis­ti­ti­bus eius sac­ri ad ser­vo­rum mi­nis­te­rium re­li­gio­sus cen­sor de­du­xis­ti, [19] gens an­ti­quior ori­gi­ni­bus ur­bis hui­us, hos­pi­tio deo­rum im­mor­ta­lium sancta, prop­ter te ac tuam cen­su­ram intra an­num ab stir­pe exstincta est, ni­si uni­ver­sam rem pub­li­cam eo ne­fa­rio obstrin­xe­ris quod omi­na­ri etiam re­for­mi­dat ani­mus. [20] Urbs eo lustro cap­ta est quo de­mor­tuo col­le­ga C. Iulio L. Pa­pi­rius Cur­sor, ne abi­ret ma­gistra­tu, M. Cor­ne­lium Ma­lu­gi­nen­sem col­le­gam sub­ro­ga­vit. [21] Et quan­to mo­des­tior il­lius cu­pi­di­tas fuit quam tua, Ap­pi! Nec so­lus nec ultra fi­ni­tum le­ge tem­pus L. Pa­pi­rius cen­su­ram ges­sit; ta­men ne­mi­nem in­ve­nit qui se pos­tea auc­to­rem se­que­re­tur; om­nes dein­ceps cen­so­res post mor­tem col­le­gae se ma­gistra­tu ab­di­ca­runt. [22] Te nec quod dies exiit cen­su­rae nec quod col­le­ga ma­gistra­tu abiit nec lex nec pu­dor coer­cet: vir­tu­tem in su­per­bia, in auda­cia, in con­temptu deo­rum ho­mi­num­que po­nis.

[23] Ego te, Ap­pi Clau­di, pro is­tius ma­gistra­tus maies­ta­te ac ve­re­cun­dia quem ges­sis­ti non mo­do ma­nu vio­la­tum sed ne ver­bo qui­dem incle­men­tio­ri a me ap­pel­la­tum vel­lem; [24] sed et haec quae ad­huc egi per­vi­ca­cia tua et su­per­bia coe­git me lo­qui, et ni­si Aemi­liae le­gi pa­rue­ris, in vin­cu­la du­ci iube­bo, [25] nec cum ita com­pa­ra­tum a maio­ri­bus sit ut co­mi­tiis cen­so­riis, ni­si duo con­fe­ce­rint le­gi­ti­ma suffra­gia, non re­nun­tia­to al­te­ro co­mi­tia dif­fe­ran­tur, ego te, qui so­lus cen­sor crea­ri non pos­sis, so­lum cen­su­ram ge­re­re nunc pa­tiar».

[26] Haec ta­lia­que cum di­xis­set, pren­di cen­so­rem et in vin­cu­la du­ci ius­sit. Appro­ban­ti­bus sex tri­bu­nis ac­tio­nem col­le­gae tres ap­pel­lan­ti Ap­pio auxi­lio fue­runt; sum­ma­que in­vi­dia om­nium or­di­num so­lus cen­su­ram ges­sit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 105Ñì. III, 33 ñë.
  • 106Ñì. II, 32, 2; III, 50, 13; 51, 10. Ñåì­ï­ðî­íèé íàïî­ìè­íà­åò ñëó­øà­òå­ëÿì î äâóõ ñåöåñ­ñè­ÿõ ïëå­áå­åâ.
  • 107Ñì. IV, 4, 5 è äàëåå.
  • 108Ñì. ïðè­ìå÷. 95 ê êí. VI.
  • 109Ñì. IV, 8, 2—7.
  • 110Ñì. IV, 24, 7—8.
  • 111Ñì. II, 2, 1—2.
  • 112Ñì. ïðè­ìå÷. 18 ê êí. VII.
  • 113Ëèâèé èìå­åò â âèäó äèê­òà­òó­ðó Ìåíèÿ, êîòî­ðóþ îí ðàíåå ñàì îòíî­ñèë ê äðó­ãî­ìó âðå­ìå­íè (= 314 ã. äî í. ý. — ñì.: IX, 26, 7 è äàëåå). Çäåñü îí, âèäè­ìî, ñëå­äó­åò äðó­ãî­ìó àííà­ëè­ñòó, ÷üÿ äàòè­ðîâ­êà áûëà èíîé (320 ã., êàê â Êàïè­òî­ëèé­ñêèõ ôàñòàõ).
  • 114Èìå­åò­ñÿ â âèäó ïåðå­äà­÷à Àïïè­åì Êëàâ­äè­åì æðå­÷å­ñêèõ ôóíê­öèé ïðè Âåëè­êîì àëòà­ðå ãîñóäàð­ñò­âåí­íûì ðàáàì è ïîñëå­äî­âàâ­øàÿ çà ýòèì ãèáåëü ðîäà Ïîòè­öè­åâ. Ñì.: IX, 29, 9—11.
  • 115Èìå­åò­ñÿ â âèäó âçÿ­òèå Ðèìà ãàë­ëà­ìè â 390 ã. äî í. ý.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000935 1364000936 1364000937