История Рима от основания города

Книга XXX, гл. 36

36. Sci­pio con­fes­tim a proe­lio ex­pug­na­tis hos­tium castris di­rep­tis­que cum in­gen­ti prae­da ad ma­re ac na­ves re­diit, [2] nun­tio al­la­to P. Len­tu­lum cum quin­qua­gin­ta rostra­tis, cen­tum one­ra­riis cum om­ni ge­ne­re com­mea­tus ad Uti­cam ac­ces­sis­se. [3] Ad­mo­ven­dum igi­tur un­di­que ter­ro­rem per­cul­sae Car­tha­gi­ni ra­tus, mis­so Lae­lio Ro­mam cum vic­to­riae nun­tio, Cn. Oc­ta­vium ter­restri iti­ne­re du­ce­re le­gio­nes Car­tha­gi­nem iubet; ip­se, ad suam ve­te­rem no­va Len­tu­li clas­se adiuncta, pro­fec­tus ab Uti­ca por­tum Car­tha­gi­nis pe­tit. [4] Haud pro­cul abe­rat cum ve­la­ta in­fu­lis ra­mis­que oleae Car­tha­gi­nien­sium oc­cur­rit na­vis. De­cem le­ga­ti erant, prin­ci­pes ci­vi­ta­tis, auc­to­re Han­ni­ba­le mis­si ad pe­ten­dam pa­cem. [5] Qui cum ad pup­pim prae­to­riae na­vis ac­ces­sis­sent ve­la­men­ta suppli­cum por­ri­gen­tes, oran­tes implo­ran­tes­que fi­dem ac mi­se­ri­cor­diam Sci­pio­nis, [6] nul­lum iis aliud res­pon­sum da­tum quam ut Ty­ne­tem ve­ni­rent; eo se mo­tu­rum castra. Ip­se ad con­templan­dum Car­tha­gi­nis si­tum non tam nos­cen­di in prae­sen­tia quam dep­ri­men­di hos­tis cau­sa pro­vec­tus Uti­cam, eodem et Oc­ta­vio re­vo­ca­to, re­diit.

[7] In­de pro­ce­den­ti­bus ad Ty­ne­tem nun­tius al­la­tus Ver­mi­nam Sypha­cis fi­lium cum equi­ti­bus plu­ri­bus quam pe­di­ti­bus ve­ni­re Car­tha­gi­nien­si­bus auxi­lio. [8] Pars exer­ci­tus cum om­ni equi­ta­tu Sa­tur­na­li­bus pri­mis ag­men adgres­sa Nu­mi­da­rum le­vi cer­ta­mi­ne fu­dit. Exi­tu quo­que fu­gae in­terclu­so ab om­ni par­te cir­cum­da­tis equi­ti­bus quin­de­cim mi­lia ho­mi­num cae­sa, mil­le et du­cen­ti vi­vi cap­ti, et equi Nu­mi­di­ci mil­le et quin­gen­ti, sig­na mi­li­ta­ria duo et sep­tua­gin­ta; re­gu­lus ip­se in­ter tu­mul­tum cum pau­cis ef­fu­git. [9] Tum ad Ty­ne­tem eodem quo an­tea lo­co castra po­si­ta, le­ga­ti­que tri­gin­ta ab Car­tha­gi­ne ad Sci­pio­nem ve­ne­runt.

Et il­li qui­dem mul­to mi­se­ra­bi­lius quam an­tea, quo ma­gis co­ge­bat for­tu­na, ege­runt; sed ali­quan­to mi­no­re cum mi­se­ri­cor­dia ab re­cen­ti me­mo­ria per­fi­diae audi­ti sunt. [10] In con­si­lio quam­quam ius­ta ira om­nes ad de­len­dam sti­mu­la­bat Car­tha­gi­nem, ta­men cum et quan­ta res es­set et quam lon­gi tem­po­ris ob­si­dio tam mu­ni­tae et tam va­li­dae ur­bis re­pu­ta­rent, [11] et ip­sum Sci­pio­nem exspec­ta­tio suc­ces­so­ris ven­tu­ri ad pa­ra­tam al­te­rius la­bo­re ac pe­ri­cu­lo fi­ni­ti bel­li fa­mam sol­li­ci­ta­ret, ad pa­cem om­nium ani­mi ver­si sunt.