Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXX, ãë. 2

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

2. (1)  Ñèöè­ëèè íàáðà­íî áûëî òðè òûñÿ­÷è ñîë­äàò — âåäü îòáîð­íîå âîé­ñêî, ñòî­ÿâ­øåå â ýòîé ïðî­âèí­öèè, áûëî ïåðå­âå­çå­íî â Àôðè­êó; ïîáå­ðå­æüå Ñèöè­ëèè ðåøè­ëè îõðà­íÿòü ñ ñîðî­êà êîðàá­ëÿ­ìè íà ñëó­÷àé ïîÿâ­ëå­íèÿ çäåñü âðà­æå­ñêî­ãî ôëîòà èç Àôðè­êè. (2) Òðè­íà­äöàòü íîâûõ êîðàá­ëåé ïðè­âåë â Ñèöè­ëèþ Âèë­ëèé; ïðî­÷èå — ñòà­ðûå, îñòà­âàâ­øè­å­ñÿ â Ñèöè­ëèè, — áûëè ïðè­âåäå­íû â ïîðÿäîê. (3) Êîìàí­äî­âàòü ýòèì ôëî­òîì ïîñòàâ­ëåí áûë Ìàðê Ïîì­ïî­íèé — åìó, ïðå­òî­ðó ïðî­øëî­ãî ãîäà7, âëàñòü áûëà ïðî­äëå­íà; ñ.402 îí ïîñà­äèë íà ñóäà íîâî­áðàí­öåâ, ïðè­áûâ­øèõ èç Èòà­ëèè. (4) Ñòîëü­êî æå êîðàá­ëåé è òàêóþ æå âëàñòü ðåøå­íî áûëî äàòü Ãíåþ Îêòà­âèþ, òîæå ïðå­òî­ðó ïðî­øëî­ãî ãîäà7a, äëÿ îõðà­íû ñàð­äèí­ñêî­ãî ïîáå­ðå­æüÿ. Ïðå­òî­ðó Ëåí­òó­ëó âåëå­íî áûëî ïðå­äî­ñòà­âèòü äëÿ ýòèõ ñóäîâ äâå òûñÿ­÷è ñîë­äàò. (5) Ïîáå­ðå­æüå Èòà­ëèè òîæå íåëü­çÿ áûëî îñòàâ­ëÿòü áåç­çà­ùèò­íûì (âåäü íåÿñ­íî áûëî, êóäà ïîøëþò ñâîé ôëîò êàð­ôà­ãå­íÿíå) — çäåñü îõðà­íà ïîðó­÷å­íà áûëà Ìàð­êó Ìàð­öèþ, òîæå ïðå­òî­ðó ïðî­øëî­ãî ãîäà, è ñ òåì æå ÷èñ­ëîì êîðàá­ëåé. (6) Ïî ïîñòà­íîâ­ëå­íèþ ñåíà­òà êîí­ñó­ëà­ìè íàáðà­íî áûëî òðè òûñÿ­÷è ñîë­äàò äëÿ ýòî­ãî ôëîòà è äâà ãîðîä­ñêèõ ëåãè­î­íà íà âñÿ­êèé íåïðåä­âèäåí­íûé ñëó­÷àé. (7) Èñïà­íèÿ ñî ñâî­èì âîé­ñêîì áûëà îñòàâ­ëå­íà ïðåæ­íèì êîìàí­äè­ðàì — Ëóöèþ Ëåí­òó­ëó è Ëóöèþ Ìàí­ëèþ Àöè­äè­íó. Ðèì­ëÿíå â ýòîì ãîäó âåëè âîé­íó, èìåÿ äâà­äöàòü ëåãè­î­íîâ è ñòî øåñòü­äå­ñÿò âîåí­íûõ êîðàá­ëåé8.

(8) Ïðå­òî­ðàì áûëî âåëå­íî îòïðàâ­ëÿòü­ñÿ â ñâîè ïðî­âèí­öèè. Êîí­ñó­ëàì ïðè­êà­çà­ëè äî îòú­åçäà èç Ãîðî­äà óñòðî­èòü Âåëè­êèå èãðû — â ñâîå âðå­ìÿ Òèò Ìàí­ëèé Òîðê­âàò äàë îáåò9 ñïðà­âèòü èõ, åñëè ÷åðåç ÷åòû­ðå ãîäà â ãîñóäàð­ñòâå âñå áóäåò ñòîëü æå áëà­ãî­ïî­ëó÷­íî.

(9) Ëþäåé âîë­íî­âà­ëè íîâûå çíà­ìå­íèÿ, î êîòî­ðûõ ñîîá­ùà­ëè èç ìíî­ãèõ ìåñò: ïîâå­ðè­ëè, ÷òî âîðî­íû íå òîëü­êî ðàñ­êëå­âà­ëè çîëî­òî íà Êàïè­òî­ëèè, íî è ñúå­ëè åãî; (10) ìûøè â Àíòèè ïîãðûç­ëè çîëî­òîé âåíîê; íà ïîëÿ âîêðóã Êàïóè îïó­ñòè­ëàñü òó÷à ñàðàí­÷è, íåèç­âåñò­íî îòêóäà âçÿâ­øåé­ñÿ; (11) â Ðåà­òå ðîäèë­ñÿ æåðå­áå­íîê î ïÿòè íîãàõ; â Àíà­ãíèè ïî íåáó òî òàì òî ñÿì ìåëü­êà­ëè îãíè10, ïîòîì âñïûõ­íóë îãðîì­íûé ôàêåë; (12) â Ôðó­çè­íîíå ñîëí­öå îïî­ÿ­ñà­ëî óçêîå êîëü­öî11, êîòî­ðîå çàòåì îêà­çà­ëîñü âíóò­ðè êðó­ãà áîëü­øå­ãî, ÷åì ñîëí­öå; ïîä Àðïè­íîì îñå­ëà çåì­ëÿ è íà ðîâ­íîì ìåñòå ñäå­ëàë­ñÿ îãðîì­íûé ïðî­âàë. (13) Ó îäíî­ãî èç êîí­ñó­ëîâ ïðè æåðò­âî­ïðè­íî­øå­íèè ïå÷åíü ïåð­âî­ãî çàêëàí­íî­ãî æèâîò­íî­ãî îêà­çà­ëàñü áåç ãîëîâ­êè12. Äëÿ îòâðà­ùå­íèÿ ñòðàø­íûõ ïðåä­çíà­ìå­íî­âà­íèé êðóï­íûå æèâîò­íûå ïðè­íå­ñå­íû áûëè â æåðò­âó áîãàì, êîòî­ðûõ óêà­çà­ëà êîë­ëå­ãèÿ ïîí­òè­ôè­êîâ.

2. In Si­ci­liam tria mi­lia mi­li­tum sunt scrip­ta, quia quod ro­bo­ris ea pro­vin­cia ha­bue­rat in Af­ri­cam transvec­tum fue­rat; et quia, ne qua clas­sis ex Af­ri­ca trai­ce­ret, quad­ra­gin­ta na­vi­bus cus­to­di­ri pla­cue­rat Si­ci­liae ma­ri­tu­mam oram, [2] tre­de­cim no­vas na­ves Vil­lius se­cum in Si­ci­liam du­xit, ce­te­rae in Si­ci­lia ve­te­res re­fec­tae. [3] Huic clas­si M. Pom­po­nius, prio­ris an­ni prae­tor, pro­ro­ga­to im­pe­rio prae­po­si­tus no­vos mi­li­tes ex Ita­lia ad­vec­tos in na­ves im­po­suit. [4] Pa­rem na­vium nu­me­rum Cn. Oc­ta­vio, prae­to­ri item prio­ris an­ni, cum pa­ri iure im­pe­rii ad tuen­dam Sar­di­niae oram pat­res dec­re­ve­runt; Len­tu­lus prae­tor duo mi­lia mi­li­tum da­re in na­ves ius­sus. [5] Et Ita­liae ora, quia in­cer­tum erat quo mis­su­ri clas­sem Car­tha­gi­nien­ses fo­rent — vi­de­ban­tur autem quid­quid nu­da­tum prae­si­diis es­set pe­ti­tu­ri — M. Mar­cio, prae­to­ri prio­ris an­ni, cum to­ti­dem na­vi­bus tuen­da da­ta est. [6] Tria mi­lia mi­li­tum in eam clas­sem ex dec­re­to pat­rum con­su­les scrip­se­runt et duas le­gio­nes ur­ba­nas ad in­cer­ta bel­li. [7] His­pa­niae cum exer­ci­ti­bus im­pe­rio­que ve­te­ri­bus im­pe­ra­to­ri­bus, L. Len­tu­lo et L. Man­lio Aci­di­no, dec­re­tae. Vi­gin­ti om­ni­no le­gio­ni­bus et cen­tum se­xa­gin­ta na­vi­bus lon­gis res Ro­ma­na eo an­no ges­ta.

[8] Prae­to­res in pro­vin­cias ire ius­si. Con­su­li­bus im­pe­ra­tum ut, pri­us­quam ab ur­be pro­fi­cis­ce­ren­tur, lu­dos mag­nos fa­ce­rent quos T. Man­lius Tor­qua­tus dic­ta­tor in quin­tum an­num vo­vis­set, si eodem sta­tu res pub­li­ca sta­ret. [9] Et no­vas re­li­gio­nes ex­ci­ta­bant in ani­mis ho­mi­num pro­di­gia ex plu­ri­bus lo­cis nun­tia­ta. Aurum in Ca­pi­to­lio cor­vi non la­ce­ras­se tan­tum rostris cre­di­ti sed etiam edis­se; [10] mu­res An­tii co­ro­nam auream ad­ro­se­re; cir­ca Ca­puam om­nem ag­rum lo­cus­ta­rum vis in­gens, ita ut un­de ad­ve­nis­sent pa­rum consta­ret, comple­vit; [11] ecu­leus Rea­te cum quin­que pe­di­bus na­tus; Anag­niae spar­si pri­mum ig­nes in cae­lo, dein fax in­gens ar­sit; [12] Fru­si­no­ne ar­cus so­lem te­nui li­nea ample­xus est, cir­cu­lum dein­de ip­sum maior so­lis or­bis extrin­se­cus inclu­sit; Ar­pi­ni ter­ra cam­pestri ag­ro in in­gen­tem si­num con­se­dit; [13] con­su­lum al­te­ri pri­mam hos­tiam im­mo­lan­ti ca­put ioci­ne­ris de­fuit. Ea pro­di­gia maio­ri­bus hos­tiis pro­cu­ra­ta; edi­ti a col­le­gio pon­ti­fi­cum dei qui­bus sac­ri­fi­ca­re­tur.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 7Ñð. ïðè­ìå÷. 78 ê êí. XXIX.
  • 7aÒî÷­íåå, ïðî­ïðå­òî­ðó (ïðå­òî­ðîì Ãíåé Îêòà­âèé áûë â 205 ã. äî í. ý.). Ñð.: XXVIII, 38, 11, 13; XXIX, 13, 5.
  • 8Âêëþ­÷àÿ äðó­ãîé ôëîò èç 40 âîåí­íûõ êîðàá­ëåé. Ñð. íèæå, ãë. 41, 7; XXIX, 26, 3.
  • 9Ñð.: XXVII, 33, 8. Âïðî­÷åì, èãðû áûëè îòëî­æå­íû åùå íà ãîä (ñð. ãë. 27, 11).
  • 10Ìåòåî­ðè­òû ÷àñòî óïî­ìè­íà­þò­ñÿ ñðå­äè çíà­ìå­íèé. Ñð. òàê­æå: Âåð­ãè­ëèé. Ýíå­èäà, II, 694 è äàëåå; Ëóêðå­öèé. Î ïðè­ðî­äå âåùåé, II, 206 è äàëåå; Ïëè­íèé. Åñòå­ñòâåí­íàÿ èñòî­ðèÿ, II, 96.
  • 11Ñð.: Ïëè­íèé. Òàì æå, 98; Ñåíå­êà. Èçûñ­êà­íèÿ î ïðè­ðî­äå. I, 2, 1.
  • 12Ñì. ïðè­ìå÷. 123 ê êí. XXVII.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327007042 1364003003 1364003004 1364003005